جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بخش اعظمی از منابع دینی وابسته به احادیث است. از این رو کارکردهای احادیث بسیار مورد توجه قرار می گیرد. کارکردهای احادیث از دو بعد نظری و عملی در نظام اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد. کارکردهای احادیث به موضوع نقد نظریات اخلاقی، تبین مفاهیم و گزاره های اخلاقی، تفسیر قرآن کریم می توان اشاره کرد، کارکردهای احادیث در موضوع اخلاق هنجاری در اخلاق حرفه ای، افزایش اخلاق به کار می رود.

کاوش در مبانی حکمت متعالیه جهت شناخت بهتر و دقیق‌تر آن امری ضروری است و در همین راستا تبیین پیشینه حکمت متعالیه در زمینه خداشناسی و سیر تاریخی مباحث خدا‌شناسی و مقام احدیت و واحدیت از افلوطین تا ملاصدرا اهمیت دارد. در این پژوهش با روش اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بررسی اثولوجیای افلوطین و آثار ملاصدرا می‌توان شواهدی مبنی بر استفاده مستقیم و غیرمستقیم او از اثولوجیای افلوطین مشاهده کرد؛ بنابراین پس از بیان نظریات افلوطین در زمینه مسایل خداشناسی، ابتدا تاثیر او بر برخی فیلسوفان، متکلّمان و عرفای برجسته اسلامی در این مسایل مورد بررسی و تحلیل قرار خواهدگرفت و سپس به اصول و مبانی که ملاصدرا تحت تاثیر افلوطین آن‌ها را بیان کرده‌است، پرداخته می‌شود. در ادامه شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این دو فیلسوف تحلیل می‌گردد و در پایان پس از نقادی و ارزیابی این شباهت‌ها این نتیجه حاصل می‌شود که ملاصدرا اگرچه تحت تاثیر افلوطین بوده اما تکیه او بر آیات و روایات و شهود‌های ناب عرفانی و براهین عمیق فلسفی وی موجب ارائه دیدگاه‌های خاص و منحصر به‌فرد در زمینه اصول و مبانی حکمت متعالیه و نوآوری‌هایی در آن و اخذ نتایجی خاص از این اصول و مبانی شده‌است که فلسفه او را از فلسفه افلوطین متمایز می‌نماید و پاسخ‌گوی بسیاری از مسایلی است که در فلسفه‌های پیشین پاسخ قانع کننده‌ای برای آن وجود نداشت.

این تحقیق شامل چهار فصل اساسی است که محور آن رویکرد و روش علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی در تربیت و تهذیب نفس و چگونگی سیر و سلوک به سوی خداوند متعال بر اساس مهمترین کتاب ها وتقریرات عرفان عملی ایشان است. در فصل اول، مفاهیم کلی معانی عرفان، تصوف، سیر و سلوک بررسی شد. ومروری کوتاهی بر علامه طهرانی و مهم ترین نظرات وی ارائه شد. سپس به تبیین واقعیت سلوک واینکه هدف و غایت از خلقت انسان می باشد و اینکه مساله ی گرایش انسان به سیر به سوی خداوند امری فطری پرداخته شد و همچنین بنحو اجمالی ویژگی های رویکرد عرفان به طور عموم و مکتب علامه تهرانی به طور خاص بیان شد. در فصل دوم مراحل سیر و سلوک بیان شد که شامل دوازده عالم قبل از عالم خلوص است که عبارتند از: 1- اسلام اصغر 2- ایمان اصغر 3- هجرت صغری 4- جهاد اصغر ، 5- اسلام اکبر، 6- ایمان اکبر، 7- هجرت کبری، 8- جهاد اکبر، 9- اسلام اعظم، 10- ایمان اعظم، 11- هجرت عظمی، 12- جهاد اعظم. وقبل از بیان مراحل مقدماتی ساختاری مربوط به عوالم و مراتب و اسفار اربعه و آنچه مربوط به آنهاست ذکر شد که خالی از فایده نیست. فصل سوم به ذکر مواردی اختصاص دارد که سالک باید در سیر و سلوک خود رعایت کند و از لازم های طریقت محسوب می شود، مانند: ترک عادات و رسوم، عزم و ثبات، مراقبه، محاسبه، صمت، جوع، سهر، خلوت، و ورد و ذکر، و ضرورت همراهی با شیخ و استاد و... و سپس برخی برنامه ها و دستورالعمل ها و توصیه های سلوکی کلی اجرا شده توسط شاگردان علامه تهرانی ضمیمه شده است. فصل چهارم موانعی که جلوی سالک را می گیرد و مانع پیشرفت و سیر او می شود بیان شد. در نهایت تبیین برخی از آثار و نتایج سیر و سلوک که در اثر مراقبت و جهاد نفس برای سالک حاصل می شود.

نوع‌دوستی به عنوان یک فضیلت به معنای دوست داشتن دیگران و کمک کردن به آن ها به صورت داوطلبانه است، بدون اینکه رنگ، نژاد یا مذهب آنان مورد توجه قرار گیرد. رفتارهای نوع دوستانه در زمره رفتارهای اخلاقی قرار می‌گیرد که در هر جامعه ای ـ اعم از مسلمان و غیر مسلمان ـ یکپارچگی بیشتر بین اجزای مختلف اجتماع را فراهم می‌کند تا در پرتو آن بی‌مهری انسان‌ها به یکدیگر و محرومیت‌های اجتماعی کاسته شود و فرد نوع دوست نیز با آراسته شدن به چنین فضیلتی به کمال و سعادت برسد. این تحقیق براساس منابع کتابخانه‌ای از نوع توصیفی ـ تحلیلی بوده و با روش توسعه‌ای در پی پاسخ به این پرسش است که نوع‌دوستی در اخلاق اسلامی چگونه تبیین می‌شود؟ پژوهش حاضر بعد از بازتعریف ماهیت و مؤلفه‌های نوع‌دوستی در اخلاق اسلامی، به شناسایی مبانی و ادله ارزشمندی نوع‌دوستی در منابع نقلی و عقلی پرداخته و پس از اثبات فضیلتمندی نوع‌دوستی، سه چالش مهم را بررسی می‌نماید و با ادله عقلی و نقلی به آنها پاسخ می‌دهد. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که نوع‌دوستی در آیات و روایات مورد تأیید قرار گرفته و در سیره اهل بیت (علیهم السلام) بر آن صحه گذاشته شده است. اثبات این فضیلت در اخلاق اسلامی می‌تواند موجب تقویت حس همدری، ایثار و گذشت در جامعه، تعامل نزدیکتر با مردم جهان در راستای تبلیغ عملی دین اسلام در دنیا، تقویت بیشتر بنیاد‌های خیریه و کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق همدلی‌های اقتصادی و عاطفی شود.