جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫آدمي از ابتداي خلقت تاکنون، همواره در انتظار برپايي جامعه آرماني يا مدينه فاضله بوده است. منظور از مدينه فاضله بر اساس آموزه‌هاي ديني، ايجاد نوعي شرايط اجتماعي است که وصول آدمي به سعادت واقعي و قرب الهي را به آساني ميسر سازد. در اين راستا، پژوهش حاضر به بررسي ويژگي‌هاي مدينه فاضله از ديدگاه اسلام، و مقايسه آن با مسايلي که در فلسفه سياسي دانشمندان مسلمان و غيرمسلمان پيرامون اين موضوع آمده، پرداخته است. بر اساس آن‌چه از آيات قرآن کريم و روايات معصومين(ع) استفاده مي‌شود تحقق مدينه فاضله در آخرالزمان، امري حتمي است. در آموزه‌هاي اسلامي به ويژگي‌هاي خاصي هم براي اين جامعه آرماني اشاره شده که در ساير جوامع آرماني يافت نمي‌شود، و ارکان آن نيز شامل قانون، حاکم و مردم مي‌باشد. از سوي انديشمندان غربي مانند نيچه، جيام، توين بي، هگل و کارل مارکس نيز در زمينه مدينه فاضله ديدگاه‌هايي ارايه گرديده که در اين رساله بررسي شده است. علاوه بر آن، از سوي انديشمندان سياسي مسلمان هم ديدگاه‌هايي در زمينه ارکان و ويژگي‌هاي مدينه فاضله مطرح گرديده است؛ در اين زمينه، فارابي، ابن سينا و خواجه نصيرالدين طوسي به مباحثي همچون خداشناسي، انسان‌شناسي، غايت‌شناسي، و نيز وظايف و شرايط حاکم در مدينه فاضله پرداخته‌اند. از ميان فيلسوفان غربي، افرادي مانند افلا طون، ماکياولي و توماس هابز به ترسيم جامعه آرماني پرداخته‌اند؛ در جامعه‌اي که ماکياولي به تصوير مي‌کشد، از اصول، مباني سياسي، انسان‌شناسي، اخلاق، ارکان، و ويژگي‌هايي مثل اومانيسم، ناسيوناليسم و سکولاريسم سخن گفته شده است. همچنين در نظريه هابز، که از ارکان اصلي سياست سخن به ميان آمده، تصريح مي‌گردد که آدميان در آرمان‌شهر به حکم طبيعت برابرند؛ او همچنين به مباحثي مانند ضرورت دولت و حاکم، قرارداد اجتماعي، وظا يف حاکم، قانون خوب، آزادي اتباع، مالکيت مردم و مواردي همچون سکولاريسم پرداخته است.

‫مفهوم آزادي يکي از موضوعات و مفاهيم اساسي در فلسفه سياسي اسلامي است که نقش ارزندهاي در تحقق ارزشهاي اسلامي و تکامل فردي و حيات اجتماعي دارد. به همين جهت، از منظر فلسفه سياسي اسلامي، انسان به رغم برخي عوامل که آزادي او را محدود ميکند، مسئول دانسته شده؛ تا با ايمان و تعقل، بر اين عوامل غلبه نموده و با اختيار و آزادانه مسيرش را به سمت کمال و سعادت هموار سازد. اين تحقيق در پنج فصل، به تبيين و بررسي آزادي سياسي از منظر فلسفه سياسي اسلامي و تطبيق آن بر جامعه کنوني افغانستان پرداخته است. آزادي سياسي که در نظام فلسفه سياسي اسلام جايگاه حياتي دارد و با عناويني چون حق انتخاب، حق رأي، مشارکت در فرايند سياست گذاري و تصميمگيري، آزادي احزاب، آزادي بيان و آزادي عقيده شناخته ميشود، در جامعه افغانستان به صورت اساسي نهادينه نشده است. دليل آن اين است که ساختار حاکم بر اين کشور، بر محور قوم، قبيله، نژاد، مذهب و زبان خاص استوار بوده، که نتيجه آن چيزي جز استبداد، ظلم، تبعيض، بي عدالتي، بيثباتي سياسي و نابرابري اجتماعي نبوده است. بر اين اساس، مردم و جامعه افغانستان در طي دهههاي گذشته در تعيين حقوق اساسي و آزاديهاي سياسي- اجتماعي خود نقشي نداشتهاند. در شرايط کنوني نيز به رغم به رسميت شناخته شدن آزادي سياسي در قانون اساسي و برگزاري دو دوره انتخابات، به دليل وجود زمينههاي گفتمان قوم مداري، تعصبات مذهبي و ناملايمات فرهنگي در جامعه افغانستان، آزادي سياسي هنوز نتوانسته جايگاه خود را در جامعه و محافل سياسي کشور باز نمايد. لذا براي نهادينه کردن آزادي و ساير ارزشهاي اسلامي و انساني در جامعه افغانستان، بايد به سمت قانونگرايي و حاکميت قانون در جامعه پيش رفت. همچنين با توجه به اينکه در فلسفه اسلامي هدف از آزادي، رسيدن به رشد و تعالي انساني است، در صورتي ميتوان به اين هدف دست يافت که قانون و قانونگرايي در تمام سطوح جامعه حاکم گردد. در واقع آزادي در سايه قانون و قانونمند زيستن معني مييابد.