جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر تفسیری موضوعی با رویکرد تاریخی است که موضوع آن بشارت های قرآن در رابطه با پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می باشد. در آیات قرآن از بشارت هایی که به انبیاء گذشته مبنی بر بعثت پیامبر خاتم حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم داده شده است، سخن گفته است و همچنین آیاتی از قرآن به آن حضرت نوید نصرت و یاری و الهی و غلبه و پیروزی بر دشمنانشان را داده اند.هدف از این پژوهش آن است که تمامی آیاتی که حاوی این بشارت ها می باشند به ترتیب نزول و با توجه به بستر تاریخی نزول آیه ها مورد بررسی قرار گیرند تا سیر تحول و فراز و فرود وعده ها و نوید های پیروزی از جانب خداوند و خطاب به رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مشخص گردد. در این تحقیق روشن گردید که بشارت بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در کتب دینی ادیان پیش از اسلام آمده بود و اهل کتاب از آن ها اطلاع داشتند. همچنین بشارت های نصرت و یاری الهی از اولین سوره های نازل شده پس از بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آغاز گردید و تا زمانی که اسلام در مدینه به عزت و قدرت رسید ادامه یافت.

این نوشتار به بررسی شفاعت و توسل از دیدگاه عقل و نقل می‌پردازد. شفاعت و توسل حقیقتی واحدند با اختلاف در جهت، پس دارای احکام واحدی هستند. عقل، ذات و فطرت انسان و نظام سلسله مراتبی آفرینش و صریح آیات قرآن و روایات متواتر، جواز شفاعت و توسل و اعتقاد به آن را تایید می‌کنند. شفاعت و توسل موضوعی قانون‌مند است که برای تحقق آن شرایط و قابلیت‎هایی از جمله اذن و رضای خدا، ایمان و ... لازم است پس این موضوع کاملاً هماهنگ با غرض دین است و تمام اشکالاتی که بر آن وارد شده ناشی از سطحی نگری اشکال کنندگان و مقایسه شفاعت و توسل اصطلاحی با توسلات و شفاعت های نادرست دنیوی است.

مفسرین، عرفا و علمای علم کلام هر کدام به نوعی از دیر باز، توجه ویژه ای به بحث اسماء و صفات خدای متعال داشته و بعضا در تفاسیر و مکتوبات خود بدان پرداخته اند. با نگاهی به آیات کریمه ی قرآن در می یابیم که تعداد قابل توجهی از این آیات، در بر دارنده ی دو صفت-یا بیشتر- از صفات خدای متعال در کنار هم هستند که ارتباطات ممکن میان آنها از جمله مسائل مهمیست که ما را در جهت فهم هر چه بهتر آیات نورانی قرآن یاری می کند.این پژوهش ضمن بررسی منابع معتبر تفسیری و روایی و همچنین سایر منابعی که به نحوی به موضوع اسماء الحسنای الهی پرداخته اند، این موضوع یعنی تناکح یا همان زوجیت صفات خداوند را مورد بررسی قرار داده و در این باره به نتایج قابل توجهی دست یافته است.قاطعانه باید گفت که میان زوج صفاتی که در پایان برخی آیات آمده اند و همچنین میان این زوج صفات و آیات ی در بردارنده آنها، ارتباطی دقیق و متقن وجود دارد تا جاییکه هیچ کدام از این صفات را با صفتی دیگر نمی توان جایگزین نمود. چون در اینصورت نظم آیات و ارتباط میان صدر و ذیل آنها به هم خواهد خورد. همچنین تقدم و تأخر هر کدام از این صفات نسبت به یکدیگر بی دلیل نبوده و مرتبط با صدر آیات و مفاد کلی آنها می باشد. تحرک و تکامل بر اساس خوف و رجای حاکم بر زوج صفات، دریافت پیام های اجتماعی و کاربردی، تخلق به اخلاق الهی بر اساس موارد اخلاقی قابل برداشت از زوجیت صفات و در نهایت دلایل اهمیت بیشتر برخی از این صفات و التفات خدای متعال بدانها، از جمله دیگر نتایج مهم این پژوهش است.

تفسیر قرآن کریم تبیین و شرح و توضیح و پرده برداری از آیات را بر عهده دارد و تلاش مفسران واقعی در جهت روشن ساختن کلام خداوند بوده و هست، با توجه به اینکه پیوندی عمیق و ناگسستنی میان اهل بیت (ع) یعنی مفسّران راستین قرآن کریم و این کتاب مقدس وجود دارد و در حقیقت چنین پیوندی نماد روشن و مسلمی از برخی از احادیث پیامبر اکرم (ص) همچون حدیث ثقلین، حدیث سفینه و جز آن می‌باشد، آن بزرگواران به عنوان حاملان و وارثان قرآن کریم مهم ترین و ارزشمندترین تفاسیر را از آیات قرآن بر جای نهاده اند که به روایات تفسیری مشهور گشته‌اند و از منابع مهم تفسیر قرآن به شمار می‌آیند.بخش زیادی از آن روایات منقول از امام جعفر صادق (ع) است که یکی از امامان معصوم و عضوی برجسته از خاندان پیامبر اکرم (ص) می باشد. این دسته از روایات در شرایط و موقعیت های مختلف بیان شده و روش های تفسیری متفاوتی را به خود اختصاص داده است. مثلاً بعضی از این روایات درصدد بیان معنایی واژگان آیه بر آمده اند و برخی دیگر بیان گر مصادیق مختلف اعم از کلی و جزئی و یا عام و خاص بوده‌اند و نیز برخی دیگر اشاره به تأویل باطنی معنای آیات دارد و گروهی نیز اشاره به شرایط زمانی و مکانی مربوط به نزول آیات دارد که با شناخت انواع این روایات تفسیری فهم و درک معانی بسیاری از آیات قرآن کریم نیز آشکار می گردد.امام صادق (ع) روش های مختلفی در تفسیر آیات قرآنی را به کار گرفته‌اند، گاه با یک تمثیل بسیار ساده مفهوم آیه را روشن ساخته و گاهی جریان تاریخی مربوط به آیه را کاملاً تبیین فرموده‌اند، لذا با توجه به همین روش‌های گوناگون تبیین و توضیح در مورد آیات قرآنی نقش عظیم آن امام همام در مقولۀ تفسیر قرآن کریم آشکار می گردد و هر صاحب مطالعه‌ی دانا و علاقه مندی به تفسیر قرآن کریم مجذوب آن ها می شود. در این رساله تلاش بر این بوده است که در حدّ توان روش‌های مزبور مورد بررسی قرار گیرد و با نقل نمونه هایی از آن ها، جایگاه امام صادق (ع) در تفسیر نمایان گردد.