جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیره پیامبر اکرم (ص) همواره مورد مطالعه و تحقیق مستشرقان بوده است. آنان تقریبا در تمام ابعاد و زوایای زندگی پیامبر کتاب نوشته اند، به طوری که سیره پژوهی آنان به ویژه در قرون اخیر بسیار شگفت انگیز است.مطالعه مدخل «سیره و قرآن» نشان می دهد که مهمترین موضوعاتی که ذهن مستشرقان را به خود مشغول نموده عبارتند از: مصدر و منشاء سیرع، تاریخ نگاری سیره و قرآن، ارتباط سیره و زندگی پیامبر با قرآن و ایجاد شبهه در آن و ... هستند.بررسی تحقیقات آنان، مبین این واقعیت است که ریشه اصلی شبهات آنان به انکار وحیانی بودن قرآن و اقتباس سیره پیامبر از تورات و انجیل باز می گردد، به گون های که این موضوع یکی از پیش فرض های عمومی مستشرقان است. عوامل دیگری همچون ضعیف و بی اعتبار بودن منابعی که آنان در سیره پژوهی به آن تمسک جسته اند، عدم دسترسی و مراجعه آنان و یا عدم آشنایی با منابع اصیل اسلامی، ماهیت فهم و نگرش آنان به قرآن، روحیه غرض ورزی و تعصب نشات گرفته از پیشینه های کلیسایی سبب شده که پژوهش های آنان به نتیجه نرسد و دچار لغزش نسبت به قرآن و سیرهشود. این می طلبد که تلاشی جامع جهت بررسی و نقد علمی مطالب خاورشناسان صورت بگیرد و تصویری صحیح از قرآن و سیره بوسیله عالمان مسلمان ارائه شود.

در این رساله تلاش شده است به این سوال پاسخ داده شود که آیا سیره صحابه رسول گرامی اسلام (ص) در زمان ممات و فقدان آن حضرت (ص) مفسر و مبین سنت نبوی قرآن کریم است یا خیر؟ آیا به عنوان یکی از منابع اجتهاد می توان به سیره آنان رجوع کرد؟ اگر می شود چگونه و اگر نمی شود پس چه باید کرد؟

پس از رحلت پیامبر (ص) ، گروهی اندک در اقدامی کودتائی ، دور هم جمع شدند و با سو استفاده زیرکانه از وضعیت غمبار حاکم بر جامعه ، یا ابوبکر به عنوان خلیفه رسول خدا بیعت کردند. امام علی (ع) نیز وقتی پذیرش جامعه را دید ، ملاحظه نمود برای حفظ کیان اسلام و وحدت امت اسلامی ، مصلحت جامعه را در همراهی با عموم جامعه دید و به رضایت و انتخاب عموم و اکثر جامعه احترام گذاشت . در دوران خلفای راشدین ، نظام سیاسی و دستگاه خلافت ، دستخوش انحرافات عدیده ای گردید. از اینرو می توان گفت ، اصلاحات سیاسی در سیره امیرالمومنین علی (ع) در جهت زدودن انحرافات بوجود آمده در عصر خلفا و احیا نسبت و سیره نبوی (ص) انجام گرفت.

در این پایان نامه، تلاش شده، سیمای حضرت رسول (ص) در مثنوی، بررسی و تحلیل شود. ار این رو، بر اساس اشعار مثنوی، بخش هایی از زندگانی پیامبر اکرم (ص) ؛ از قبیل: ولادت و حوادث پیرامون آن، شناخته شدن او توسط راهب نصرانی، هجرت از مکه به مدینه و وقایع متعاقب آن پرداخته شده است. علاوه بر موارد یادشده، این پایان نامه، دربرگیرنده ی توصیف شمایل و سیمای ظاهری، سیرت و مکارم اخلاقی، ویژگی های باطنی، معجزات و خوارق عادات پیامبر (ص) و ذکر فضایل خوشاوندان و صحابه و همین طور اشاره به احوال برخی از دشمنان و معاندان اوست.

این تحقیق به یک مقدمه و پنج فصل تقسیم شده است و در پایان ضمائم و فهرست منابع و ماخذ آورده شده است . در مقدمه طرح مسئله، سوال اصلی، سوالات فرعی و منابع تحقیق را بیان نموده‌ایم . در فصل اول اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر مدینه را قبل از هجرت پیامبر اسلام بدان شهر و در زمان ایجاد جامعهء اسلامی مورد بررسی قرار داده‌ایم فصل دوم به سلسله اقدامات رسول اکرم (ص) برای تامین وحدت سیاسی مدینه اختصاص دارد و در فصل سوم به امنیت مدینه و عوامل تهدید کنندهء امنیت مدینه پرداخته شده و در فصل چهارم شیوه‌های برخورد پیامبر با عوامل تهدید کنندهء امنیت مدینه را مورد بررسی قرار داده است فصل پنجم به نتیجه‌گیری اختصاص دارد که شامل سه قسمت است -1 نوشتن ترتیبی نتایج فصول -2 نتیجه‌گیری موضوعی (نتیجهء کلی بحث) -3 نتیجه‌گیری مفهومی . در پایان تحقیق نیز بترتیب ضمائم و فهرست منابع و ماخذ آورده شده است .

چکیده: فرهنگ به معنای اخصّآن مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزش‌ها، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی و جهت‌ دهنده و محتوا بخش نظام‌ ها و بخش‌های جامعه است. و تحقق آرمان‌ ها و اهداف جامعه اسلامی مستلزم تأمین کارکرد ‌های فرهنگی آن است . لذا در این پایان نامه روش شناسی فرهنگ سازی بر پایه ی قرآن کریم و سیره ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله مورد توجه قرار گرفت و از روش اسنادی و تاریخی در تحقیق استفاده شد. و به این نتیجه رسیدیم که قرآن کریم و پیامبر گران قدر اسلام با فراهم نمودن مقدماتی مانند: تربیت و خود سازی، شرح صدر، توکل، آرامش و ثبات قدم، صبر، شناخت فرهنگ زمانه، شناخت خرافات و بدعت ها و روش برخورد با آن ها، شناخت هد ف و هد ف گذاری،نیازسنجى، شناخت اولویت های فرهنگ سازی، اعتماد سازى و جلب توجه، نیرو سازی؛و رعایت اصولی چون: اصل توحید، اخلاص، استقامت و بردباری، رفق و مدارا، انعطاف‏ پذیرى، تدریج، تکریم، صراحت بیان و وضوح پیام، توجه به گرایش‏هاى فطری انسان‏، حسن ظن‏، قاطعیت، پرهیز از زور و اجبار، دشمن‏شناسى‏، هم دلى و اتحاد و اصل تعاون‏ و استفاده از ابزارهای مناسب از قبیل: تعلیم‏ و تبلیغ، رأفت و دل سوزى، امید بخشی و تشویق، انذار و تنبیه، استفاده از زبان مخاطب، الگوسازی و ارائه ی الگو، امر به معروف و نهى از منکر، تولى و تبری، تشکیلات و حکومت، مدیریت فرهنگى، خانواده، زیبا سازى ( توجه به عنصر زیبایى) و عرف‏؛ به حذف، اصلاح، پالایش و ابرام فرهنگ موجود جامعه پرداخت و با دمیدن روح توحیدی اسلام در آن و با ارائه معارف بلند الهی، فرهنگ جدید و متعالی اسلام را بنا نهادند.واژگان کلیدی: فرهنگ، فرهنگ سازی، قرآن، سیره، مهندسی فرهنگی، حکومت اسلامی، مدیریت فرهنگی، الگو سازی فرهنگی.

این رسالهبه روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر تحقیق کتابخانه ای، واستفاده از منابع صورت گرفته است، تطبیق و تحلیل منابع اصلی، جمع آوری اطلاعات، و سازماندهی آنها و تجزیه و تحلیل و سرانجام استنتاج آنها، روش تحقیق در این رسالهبوده است.حاصل بیست وسه سال دعوتپنهانیو علنی و تبلیغات مستمر پیامبر(ص)؛ فرو پاشی نظام جاهلی بود. این تلاش بی وقفه از یک سو باورهای ریشه‌دار و عادت‌های انعطاف ناپذیر حیات قبیله‌ای را ویران نمود و از سوی دیگر بر ویرانه های آن، هنجارها، الگوها و ارزش‌هایی همنوا با ساخت جامعه اسلامی ایجاد کرد. در این مسیر دشوار آموزه‌های قرآنی و تعالیم وحیانی و فعالیت‌های فرهنگی پیامبر اکرم(ص)، در دگرگونی اجتماعی نظام جاهلی موثر افتاد. وی با ابزارهای اخلاقی مبتنی بر اعتماد سازی عمومی، انگاره‌های فرهنگ اسلامی را ترویج و تقویت نمود و با تصحیح ارتباطات فردی و تغییر رفتار جمعی، ظرفیت‌های اجتماعی را برای تحقق درونی‌سازی ارزش‌ها توسعه بخشید. در این میان، عامل موثر در تسریع این روند و هنجارهای اسلامی، مجموعه احکام قرآنی شامل وظایف،تکالیف و حقوق فردی و اجتماعی بود که با تأکیدها و نظارت پیامبر اکرم(ص)فرایند فرهنگ پذیری و اجتماعی شدن نیز محقق کرد.سیره فرهنگی پیامبر سرزمینی از اسپانیا تا چین رامتحول کرد و بدین سان پیروان آن حضرت حداقل تا قرن هفتم هجری یعنی قبل از حمله مغول طلایه دار علوم وفنون در جهان گردیدند . بازگشت مسلمانان به تعالیم اسلام وپیروی از سیره فرهنگی پیامبر(ص) می تواند بسیاری از معضلات اجتماعی وفرهنگی جامعه اسلامی را برطرف نماید.

چکیدهآموزش عمری به درازای عمر جامعه بشری دارد و انسان‌ها برای انتقال تجربیات و اندوخته‌های معرفتی خود به دیگران نیاز به آموزش داشته‌اند، به همین دلیل، با روش‌های اشاره، نقاشی، گفتار و نوشتار به آموزش می‌پرداخته‌اند، جوامع و دولت‌های متمدن دارای روش‌های آموزشی مخصوص خود بوده‌اند که تقریباً از سیستم یکسانی برخوردار بوده‌اند.در میان جوامع بشری، پیامبران به ویژه پیامبر اسلام به عنوان آموزگاران الهی دارای اهمیت خاصی هستند. به همین دلیل، بررسی سیره و روش آموزشی ایشان مفید و ضروری می‌نماید. موضوع این اصلی این پژوهش «بررسی سیره آموزشی پیامبر اسلام(ص)» می‌باشد.سوال اصلی که در این باره مطرح شده این است که آموزش در سیر رسول خدا(ص) چه جایگاهی داشته و سیره آموزشی آن حضرت دارای چه ویژگی‌های است؟ فرضیه پیشنهادی ما این است که حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبر الهی و خاتم آنان اهتمام گسترده به امور آموزش داشته و سیره آموزشی ایشان دارای اهداف، شیوه و قلمرو ویژه بوده است. برای پاسخ به این پرسش؛ پژوهش حاضر در چهار فصل به بحث پرداخته است: فصل اول: جایگاه و تاریخچه آموزش در تمدن‌ها و ادیان گذشته. در این فصل آموزش در تمدن‌های چین، هند، ایران، یونان، روم، مصر و عربستان عصر جاهلی و در ادیان (زرتشت، یهود، مسیحیت و قرآن) پرداخته است. در فصل دوم جایگاه علم، معلم و متعلم و نیز اهداف آموزشی پیامبر(ص) بررسی گردیده است. در فصل سوم روش‌ها و قالب‌های آموزشی در سیره پیامبر(ص) مطرح گردیده است و در نهایت در فصل چهارم گستره و قلمرو آموزش‌ پیامبر(ص) و تجهیزات آموزشی ایشان مورد بحث قرار گرفته است. و در پایان چنین استنباط می‌گردد که پیامبر(ص) دارای سیره آموزشی خاصی بوده ضمن اهمیت دادن به آموزش از اهداف، روش و چارچوب برخوردار بوده است و آموزش‌های او دارای گستره وسیع بوده و از تجهیزات آموزشی نیز بهره برده‌اند. واژگان کلیدی: سیره، پیامبر اسلام، آموزش، تمدن، روش‌، مخاطبان، تاریخچه آموزش و...

یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی، تدوین و نوشتن کتاب هایی برای آموزش یا پاسخ به سوالات مریدان و رهروان و در مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است. در این کتاب ها بنا به اعتقاد نویسنده و سلیقه او، مباحث مهم اصولی و عملی عرفان و نیز سرگذشت ها و سخنان بزرگان و پیشوایان طریقت گردآوری می شده است.کشف المحجوب هجویری غزنوی، نخستین متن تالیفی به زبان فارسی در زمینه های گوناگون عرفان است. این کتاب در واقع دائره المعارفی از مباحث، اصول، اندیشه ها و اصطلاحات عرفانی است که مولف در کتاب خود گرد آورده است. هجویری خود از عالمان و دانایان عامل بوده است. یکی از موضوعات و مبناهای مهم در کتاب، سیره و سخنان حضرت علی (ع) و ائمه اهل بیت (ع) است که همراه با توصیف سیمای نورانی آن بزرگان در متن آمده است. سیره علوی و زندگی و گفتار امیرالمومنین و فرزندان پاکش، منبع الهام بخش و اسوه کردار کسانی است که می خواهند دل از دنیا بکنند و تهذیب نفس و خدمت برای رضای حق را در پیش بگیرند. در واقع علمای عرفان و تصوف به پیروی از سنت حضرت رسول (ص) و صحابه، به ویژه اهل بیت (ع)، زندگی، سیره و سخنان آن بزرگان را سرمشق خود قرار می داده اند.در این مقاله، سیما، سیره و سخنان ائمه اهل بیت از امام علی (ع) تا امام صادق (ع) و نحوه پرداختن به آن و نیز بهره های معنوی آن و موضوعات مهمی چون نماز، ایثار، نحوه پوشش، ... بررسی شده است.

با مراجعه به قرآن کریم و سیره معصومین(ع) به خوبی دانسته می شود که دین و سیاست در منطق دین مبین اسلام مقولاتی تفکیک ناپذیر می باشند. بر همین اساس پیامبر اسلام (ص) از همان آغاز دعوت خویش به عینیّت دین و سیاست تأکید ورزید و این رویکرد هنگام هجرت به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی به روشنی به منصه ظهور رسید. حضرت زینب(س) نیز که پرورش یافته دامان نبوت و ولایت بود به خوبی به این حقیقت آگاه شد و عملی ساختن آن را در سراسر حیات خویش وجهه همت خویش ساخت. همراهی با سیره عبادی- سیاسی مادر و پدر و برادر خویش و شاهد بودن بر مصیبت آنان در جریان تحقق اسلام سیاسی و شکیبایی بر آن، از نمونه های برجسته سیره سیاسی حضرت زینب(س) پیش از واقعه عاشورا است. در حوادث عاشورا این همراهی دیانت و سیاست در سیره حضرت زینب(س) رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد. صبر بر مصائب عزیزان در طول حادثه عاشورا، نیز وظیفه خطیر رساندن پیام نهضت عاشورا و عقیم نماندن قیام امام حسین(ع) از وجوه برجسته زندگی سیاسی حضرت زینب(س) می باشد. پس از شهادت امام حسین (ع) سرپرستی و مدیریت کاروان اهل بیت(ع) و حمایت از آنها به عهده ایشان بود. بدون تردید یکی از مهم ترین شاخصه های سیاسی سیره حضرت زینب(س) ولایتمداری است. ترک خانواده و همراهی با امام زمان خویش و جلای وطن کردن، نیز حمایت و محافظت از امام سجاد(ع) در سایه همین ولایتمداری متبلور می شود.