جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث و نظر پیرامون ارزشمندی انسان از مباحثی است که در آثار اندیشمندان بسیاری از جمله عرفا مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است. حکیم ترمذی از عارفان برجسته، انسان را به دلیل آفرینش بر صورت الهی مخلوق ویژه و خاص خداوند و تجلی گر اسما و صفات الهی می داند. او همراهی عقل و معرفت را از ویژگی های انسان شمرده، بر این باور است حتی زمینی ترین ساحت وجودی انسان، حقی دارد که باید ادا شود (ترمذی،1980: 96). مولانا از یک سو معتقد است که انسان به واسطه دارا بودن گوهر دل و جان که گنجینه اسرار حق و تجلی گاه انوار الهی است و به حکم آیاتی نظیر «وَ لَقَد کَرَمنابَنی آدمَ» (اسراء/70) و «إنی جاعِل فی الارضِ خَلیفهً» (بقره/30) مظهر جمیع صفات و أسماء خداوند و خلیفه الله بر روی زمین بوده، در عرصه کائنات، تاج کرامت و ارزشمندی بر سر دارد (مولوی،1382،ج5:ب3574). اما از سوی دیگر انسان ها را به ناس و نسناس تقسیم می‌کند و معتقد است که ناس فقط به انسانی اطلاق می‌شود که به معرفت حق رسیده ( انسان کامل) و نسناس انسانی است که به صورت انسان و به سیرت حیوان است (مولوی،1382،ج4 :762-760). محمود شبستری نیز انسان را نماینده حق و مظهر نام الله که جامع صفات جمال و جلال الهی است می داند ولی بر این باور است که تا نماینده از تعینات خود رها و آزاد نگردد؛ نمایندگی شایسته او نیست (شبستری،1336: 18). از آنجایی که ابن عربی غرض اصلی نگارش آثار خود را آگاه کردن غافلان از آن چه در عین و شخص آدمی نهفته است بیان می کند (ابن عربی، 1426: 12)؛ شایسته و به جاست که علل و عوامل ارزشمندی انسان را از دیدگاه این متفکر بزرگ جهان اسلام نیز مورد کنکاش و جستجو قرار دهیم. برای دستیابی به نظام فکری ابن عربی در حوزه انسان و ارزشمندی آن نخست باید به مبانی فکری او دست یافت. مباحثی نظیر تجلی و وحدت وجود، نفس رحمانی و فیض الهی بنیان‌های عرفان نظری و جهان‌بینی عرفانی او را تشکیل می‌دهند. از اصلی ترین مبانی فکری او در حوزه شناخت انسان، نظریه وحدت وجود است و بر اساس همین مبناست که در فص آدمی بیان می‌کند که انسان دارای صورت الهی است، شریف المنزله، رفیع المرتبه و اکمل موجودات است، هم خلق است و هم حق و در یک کلام، نسخه جامع هستی است (ابن عربی،1946: 521). کرامت و ارجمندی انسان به این علت است که او صاحب امر و مصور به صورت الهی و دارنده نفس ناطقه است. به عقیده ابن عربی انسانیت انسان به مظهریت اوست نه به جسم و جسد وی؛ که از این نظر نه تنها بر دیگر موجودات برتری ندارد، بلکه از اکثر آنها پایین تر است (جهانگیری،512:1359-481). ابن عربی بر این باور است که انسان ها در قوس نزول؛ یعنی از جهت نشئه طبیعی خود، یکسان اند و همگی بر صورت الهی خلق شده اند. او کمال ذاتی و ارزشمندی را مربوط به نوع انسان می داند که به طور تکوینی از جانب حق اعطا شده است و کوشش انسان نقشی در کسب آن ندارد و همه انسانها از جهت نشئه طبیعی برابرند (ابن عربی،347:1388). نظریه آفرینش انسان بر صورت الهی، یکی از مهم ترین ارکان عرفان فلسفی ابن عربی است. اما این عارف بزرگ صرفا به بعد فردی انسان، معطوف نشده است و در بعد اجتماعی انسان نیز ملاک ها و عواملی را برای ارزشمند شمرده شدن انسان، در نظر گرفته است. به عنوان نمونه: در زمینه حقوق سیاسی و اجتماعی به ملاک های انتخاب و گزینش یک حاکم اشاره کرده است. در زمینه حقوق اجتماعی به مسأله عدل و مولفه های اجرای آن یا شیوه اخذ مالیات از مردم با رعایت شأن و جایگاه آنها توجه نموده است و متناسب با آن برای امیری که مسوول اخذ مالیات است صفاتی نظیر قدرت، شجاعت، مورد اعتماد بودن در نظر گرفته و توصیه نموده است که با رعیت به حسن معاشرت و رفاقت تام با حفظ شأن انسانی جهت برقراری عدالت رفتار گردد (ابن عربی، 1402: 98). تفصیل و بررسی این مطالب، در رساله پیش رو مد نظر است. مجموعه مولفه ها و عوامل ارزشمندی انسان از دیدگاه ابن عربی را می توان به این ترتیب در دو دسته نظر و عمل قرار داد: 1. علم و معرفت در حوزه نظر 2. تزکیه و تهذیب نفس در حوزه عمل. در حوزه نظر، برای ابن عربی از میان همه معارف، معرفـت النفس شرافت خاصی دارد تا آنجا که معتقد است معرفت یا غفلت انسان به حقیقت خویشتن است که او را سعید یا شقی می سازد ( قیصری،1375: 643)؛ اما از دیدگاه وی این معرفت نباید صرفاً محدود به حیطه ذهنی و نظری بماند؛ بلکه باید علمی باشد که عین عمل است. ابن عربی علوم را به دو دسته اکتسابی و غیراکتسابی تقسیم می کند. ابزار علم اکتسابی را عقل می داند؛ اما معتقد است عقل مصون از خطا و اشتباه نیست (ابن عربی، بی تا، ج1: 126). وی جایگاه معرفت غیراکتسابی را قلب می داند و بر این باور است که علوم غیراکتسابی جامع است و معلم و معطی آن خداست؛ بنابراین مصون از خطا و اشتباه است. یکی از سوالاتی که در این حیطه چالش برانگیز می شود این است که در نگاه ابن عربی علم به طور مطلق در ارزشمندی انسان مؤثر است یا شرایط و ضوابطی نظیر معلم، متعلم، نوع علم وامثال آن تعیین کننده ارزشمندی آن است؟ در حیطه عمل اموری همچون تزکیه و تهذیب نفس، عمل صالح و .... موجب ارزشمندی می‌شوند اما در اینجا گاه نگرشی دوگانه در سخن ابن عربی به چشم می‌خورد. به عنوان مثال در مورد تزکیه نفس از یک سو از نظر ابن عربی موضوع تزکیه و تهذیب، نفس است و نفس در این مسیر باید مشقات، دشواری‌ها و آلام روحی و جسمی فراوانی را تحمل نماید. از سوی دیگر از نظر وی نفس همه انسانها (بی هیچ تفاوتی) چون به صورت الهی آفریده شده اند، شریف و ارجمند است (همان، ج154:3) و بر همین اساس او حتی به شرافت نفس اهل دوزخ نیز قائل بوده، بر این باور است که ارزش و اعتبار نفس، امری ذاتی است و به اموری مانند تحمل مشقات و آلام روحی که اموری عارضیند، وابسته نیست (همان،ج56:8). اکنون سوالی که مطرح است این است که آیا عرضی بودن این امور به معنای نفی هویت ارزشی آنها و نادیده گرفتن جایگاهشان در تزکیه و تهذیب نخواهد بود؟ و اساس

در عصر کنونی، پژوهشگران غیر مسلمان زیادی که به آنان مستشرق گفته می‌شود، پدیدار شده‌اند که با تکیه بر روش‌های رایج در سرزمین خودشان کتاب‌هایی درباره اسلام و مسلمانان تألیف کرده‌اند بدون این‌که آن روش‌های مورد استفاده در کتاب‌هایشان را بیان کنند، اما کسی که کتاب‌های آنان را می‌خواند و دنبال می‌کند، متوجه می‌شود که آن‌ها تحت تأثیر محیط‌هایی که در آن بزرگ شده‌اند، رویکردهای متعددی را دنبال کرده‌اند. آنها در ارزیابی‌هایی که از اسلام و شخصیت‌های اسلامی ارائه داده‌اند به سه گروه موافق، مخالف و منصف تقسیم شده‌اند. از جمله شخصیت-های اسلامی که این مستشرقان به آن‌ها پرداخته‌اند، امام علی علیه السلام پسر عموی پیامبر (ص) و همسر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. آنان به موضوع خلافت و مهمترین رویدادهایی که خلافت ایشان به همراه داشت از جمله جنگ با ناکثین، قاسطین و مارقین، یا به عبارت دیگر جنگ جمل، صفین و فتنه خوارج پرداخته‌اند. پژوهشگران مسلمان در ارزیابی خود از این مستشرقان نظرات مختلفی دارند. برخی از این پژوهشگران به تلاش‌های علمی آنان را در غنی سازی کتابخانه‌های غربی و عربی و إحیاء میراث عربی و اسلامی اذعان داشته‌اند، در حالی که برخی دیگر آنها را به دسیسه و تلاش برای تحریف دین و تاریخ اسلام متهم کرده‌اند. با توجه به آن‌چه گذشت، این پژوهش که از مقدمه، سه فصل و نتایج تشکیل شده است به بررسی آراء مستشرقان درباره خلافت امام علی علیه السلام و رویدادهای زمان خلافت آن حضرت می‌پردازد، اما از آنجا که از بین مستشرقان ویلفرد مادلونگ به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است، بیشتر تمرکز این پژوهش بر آراء او قرار گرفته است. لذا در طول این پژوهش آراء آن‌ها را ذکر خواهیم نمود و در صورت ایجاب، به آن‌ها پاسخ می‌دهیم. همچنین در این پژوهش سعی شده به این سؤال اصلی پاسخ داده شود: ارزیابی نظرات مستشرقان، خصوصا ویلفرد مادولونگ درباره خلافت امام علی علیه السلام چیست؟ این پژوهش از روش استقرایی و توصیفی تحلیلی استفاده کرده است و کوشیده مطالب مربوط به خلافت امام علی علیه السلام را استقراء نماید، سپس آن‌ها را از لحاظ تاریخی دسته‌بندی و تحلیل کند. مهمترین نتایج به دست آمده عبارتند از اینکه آراء برخی از مستشرقان درباره امام علی علیه السلام با انصاف همراه است. برخی دیگر از آنان اتفاق نظر داشتند که امام علی علیه السلام در اداره دولت ناموفق بوده و این عدم موفقیت ایشان را ناشی از عدم انعطاف سیاسی ایشان دانسته‌اند. بیشتر پژوهش‌های تخصصی مستشرقان در زمینه خلافت امام علی (ع) چون بر اساس مفاهیم و اصول اشتباه بنا شده بود، جفا و ستم به امام علی علیه السلام است و علت این اشتباهات اصولی آنان پیشینه و عقاید فکری ناشی از عدم اطلاع از وقایع تاریخی و تکیه بر شبهات مطرح شده در منابع اسلامی است. همچنین مشخص شد که ویلفرد مادلونک پژوهشگری است که با انصاف و عدالت بیشتری به خلافت امام علی علیه السلام پرداخته است، زیرا او با تفصیل و روشنگری به این موضوع پرداخته است که مستشرقان کمی چنین عمل کرده‌اند.

خداوند ﷻ انسان را برای هدف متعالی خلق فرموده است و برای رسیدن به این هدف انجام بعضی از کارها را منع کرده و بعضی دیگر را واجب قرار داده است انسان با توجه به این دستور می تواند به مقام عبودیت برسد، براین اساس خداوند و فرشتگان ناظر و مراقب اعمال انسانها هستند و مشغول ثبت و ضبط اعمال ماهستند تا در روز حساب به محاسبه ریز و درشت اعمال ما بپردازند. شکی نیست که آگاهی از این حقیقیت (ثبت و محاسبه اعمال) تا چه حد در عدم ارتکاب معاصی تاثیرگذار است و در رسیدن به کمال مطلق نقش اساسی دارد.. از این جهت «نویسندگان اعمال و حفظ آن» به عنوان «رقیب و عتید» را برای نظارت بر انسان و ناظر بر اعمال او قرار داده است. وجود این شاهدان و گواهان از جانب خداوند ﷻ ، انسان را بر آن می دارد که مراقب اعمال خود باشد و در رفتار خود دقت بیشتری داشته باشد, زیرا در روز قیامت این شاهدان مشاهدات خود را تکرار می کنند تا جایی برای عذری برای فرد باقی نماند. در این پژوهش دو واژه قرآنی «رقیب» و «عتید» با روش توصیفی-تحلیلی و همچنین گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای در چهار بخش اصلی با عنوانات کلیات و مفاهیم، وجوه معنایی واژه رقیب و عتید در قرآن ، وظایف رقیب و عتید و دلالت های تربیتی اعتقاد به رقیب و عتید، مطرح گردیده و دلالت های وجود شناختی که وجوه معنای لغوی و مصداقی این دو بررسی کرده و این دو به عنوان فرشتگان ثبت و ضبط اعمال پذیرفته شده و به وظایف آنها و چگونگی اعمال می پردازد. و در بخش دلالتهای تربیتی به اصول و اهداف آن پرداخته و مهمترین اصل تربیتی اعتقاد به رقیب و عتید؛خداباوری و خدامحوری و معاد باوری و و از اهداف آن مراقبه نفس،محاسبه و مؤاخذه آن که تقوی محوری است را بیان کرده است۔

در گستره پهناور دین هیچ پدیده ای شگرف تر و حیرت انگیز تر از دعا و نیایش نیست. هدف اصلی: - بررسی و تحلیل پیامدهای تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه. - سوال اصلی: - پیامدهای تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه چگونه است؟ سوالات فرعی: - مبانی تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه چیست؟ - اصول تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه چیست؟ - روش های تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه چیست؟ با توجه به ماهیت و اهداف تحقیق، این پژوهش از نوع کیفی و روش آن تحلیل محتوای عقلانی - منطقی است. در پژوهش های کیفی اطلاعات جمع آوری شده به صورت توصیف های تحلیلی، ادراکی طبقه بندی و ارائه می گردد. در این پژوهش با استفاده از رویکرد توصیفی - تحلیلی به تبیین بررسی و تحلیل پیامدهای تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه پرداخته است.برای گردآوری اطلاعات مضامین مرتبط با پیامدهای تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه شناسایی می شود .جامعه آماری شامل کلیه مبانی نظری و پیشینه مرتبط با موضوع پیامدهای تربیتی خداشناسی مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه می باشد.جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده خواهد شد.

این پژوهش به مطالعه‌ای تطبیقی روش‌های قصه پردازی و محتوای قصص کتاب مقدس و قرآن کریم می‌پردازد، با تأکید بر دیدگاه‌های مستشرقان معاصر. این تحقیق با بررسی منابع دینی اولیه و آثار ثانوی مستشرقان، به شناسایی شباهت‌ها و تفاوت‌ها در بازنمایی قصص مشترک انبیا پرداخته و دیدگاه‌های ایشان را درباره روش‌های قصه پردازی و محتوای قصص پنج پیامبر (آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی) که در کتاب مقدس و قرآن ذکر شده‌اند، تحلیل می‌کند. روش این پژوهش کیفی و تطبیقی بوده و با بهره‌گیری از تحلیل محتوا، دیدگاه‌های مستشرقان معاصر در باب روش‌های قصه پردازی و محتوای قصص کتاب مقدس و قرآن بررسی شده است. از رهگذر مواجهه انتقادی با متون اصلی و آثار علمی مستشرقان برجسته، این پژوهش به تحلیل تفسیرهای موضوعی، ساختارهای روایی و رویکردهای هرمنوتیکی پرداخته و به ارزیابی اعتبار و پیامدهای مدعیات آنان می‌پردازد. یافته‌ها بیانگر تفاوت‌های روش‌شناختی چشمگیر است؛ بدین معنا که قصص قرآنی بر هدایت اخلاقی و انسجام موضوعی تأکید دارند، در حالی که قصه های کتاب مقدس غالباً بر ترتیب تاریخی و تبارنامه‌های تفصیلی متمرکز هستند. همچنین پژوهش به ارزیابی انتقادات و تفسیرهای مستشرقان معاصر درباره روش‌های قصه‌پردازی و دلالت‌های کلامی هر دو متن پرداخته است. نتیجه‌گیری بر ویژگی‌های ادبی و تعلیمی منحصر به فرد هر یک از دو کتاب آسمانی تأکید کرده و شیوه‌های متمایز آن‌ها در روایت دینی را نشان می‌دهد. این پژوهش به گسترش گفتمان مطالعات تطبیقی ادیان و دیدگاه‌های مستشرقان در خصوص سنت‌های اسلامی و کتاب مقدس یاری می‌رساند.

پس از شهادت امام جعفر صادق (ع)، جامعه شیعه با انشعابات مختلفی مانند زیدیه، غلات، اسماعیلیه، مواجه بود که اینگونه انشعاب ها می توانست آسیب های مهمی به جامعه شیعی وارد نماید. امام کاظم (ع) در این دوران حساس، تلاش کردند با روش های منطقی و عقلانی و گاه نیز با برخورد های قاطع، این فرقه ها و انحرافات ناشی از آنها را مهار کرده و وحدت و اصالت تشیع را حفظ کنند. این نوشتار به بررسی روش های امام کاظم (ع) در مقابله با فرقه های انحرافی درون شیعه پرداخته و نقش ایشان در حفظ وحدت و اصالت تشیع را روشن می کند. روش های جمع آوری اطلاعات در این نوشتار شامل استفاده از منابع کتابخانه ای، بررسی و تحلیل متون تاریخی و دینی، و ارجاع به روایات و احادیث امامان معصوم (ع)، برای استخراج رویکردهای امام کاظم (ع) است. امام کاظم (ع) با رویکردهای منطقی، عقلانی و قاطعانه توانست با فرقه های انحرافی مانند زیدیه، غلات و اسماعیلیه مقابله کند و این اقدامات به حفظ وحدت وجلوگیری از پراکندگی در میان شیعیان انجامید. همچنین امام کاظم (ع) با ترویج دانش و فرهنگ، اصالت و اصول تشیع را تقویت کرد و از تضعیف مذهب جلوگیری نمود.

در مطالعات ادیان تطبیقی و تاریخ اندی شه های دینی، برر سی خا ستگاه فرقه های من شعب شده از ادیان و مذاهب و یا نحله های خود ساخته جدید همواره از پیچیدگی های روش شناختی برخوردار بوده است . این پژوهش از حیث روش شنا سی مبتنی بر تحلیل محتوای انتقادی متون ا صلی و برر سی تطبیقی آراء متکلمان و فرقه شناسان اسلامی است. با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و با اتکا به منابع دست اول متون کلامی ، فرقه شناسی و تاریخی ، این مطالعه در پی پاسخگویی به این پر سش ا سا سی ا ست که: نظریات درباب من شأ پیدایش اهل حق چی ست وچه نقدهایی به آن وارد اساات؟ برای نیل به این هدف، پژوهش حاضاار با رویکردی انتقادی به بررساای و نقد نظریات مختلف در باب منشا و خاستگاه اهل حق پرداخته است و نتایج آن از این قرار می باشد: -1اهل حق منشا و خاستگاه پیش از اسلامی ندارد و برای مدعیان این دیدگاه اشکالات متعددی وارد شده ا ست. -2درباره من شا ت صوفی اهل حق، ا ستدلال های طرفداران این نظریه ا شکالات فروانی دارد -3در بحث خاستگاه کیسانی اهل حق نیز اثبات گردید که ادله طرفداران این نظریه به صورت عام می باشد که ممکن است در سایر فرق نیز پیدا شود پس نمی توان بر اساس این ادله اثبات نمود که اهل حق من شا کی سانی دارد -4و در نهایت در ف صل آخر اثبات گردید که تحلیل شکلگیری فرقه اهل حق نشان میدهد که سلطان اسحاق برزنجی در قرون هفتم و هشتم هجری، با تلفیق نظام مند عقاید مختلف، این م سلک را پایهگذاری کرده ا ست سلطان ا سحاق برزنجی با استفاده از ترکیب عقاید و افکار ادیان و مذاهب مختلف ازجمله آیین هندوئیسم، ادیان ایران با ستان (زرت شتی، مانوی و مزدکی ) و م سیحیت و یهودیت و ا سلام ، همچنین افکار فرقه های غالی موجود در منطقه جغرافیایی کردستان بزرگ که از زمان های سابق در این ناحیه وجود دا شته ا ست به مرور زمان با گ سترش تدریجی، عقاید غلات و آیین ها و کیش های دیگر را در بع ضی موارد با تغییر اندکی و در برخی موارد نیز به عینه در این فرقه داخل و به آن رنگ و بوی مسلکی جدید داده است و فرقه اهل حق را به وجود آورده است .

بیش از 150 سال است که مستشرقان به تحقیق و پژوهش و اعلام دیدگاه در موضوعات مختلف از جمله سلفیه پرداخته اند. این تحقیقات که با گذر زمان با فراز و فرود و ویژگی های خاص هر دوره همراه بوده است، تا زمان معاصر ادامه دارد. سلفیه به جریان فکری-کلامی در اسلام اشاره دارد که بر پیروی از سلف صالح (نسل اولیه مسلمانان شامل صحابه، تابعین و تابعین تابعین) تأکید دارد. سلفیه به صورت کلی رویکردی نص گرا و ظاهرگرایانه به متون دینی (قرآن و حدیث) دارد. باورهای کلامی سلفیان عمدتاً حول محور توحید، صفات الهی، بدعت، ایمان و کفر، و نفی تأویل در متون دینی شکل گرفته است. مستشرقان به محققان غربی گفته می شود که در مورد شرق و اسلام مطالعه می کنند. هر چند از قرن بیستم به بعد واژه استشراق دچار تحول شد ولی به خاطر متداول بودنش در این پژوهش از این واژه استفاده شده است. مسأله «باورهای کلامی سلفیان از نگاه مستشرقان» را در چند محور کلی می توان تحلیل کرد که در ذیل به صورت اختصار به آنها اشاره می شود: دسته بندی باورهای کلامی سلفیان از نگاه مستشرقان، وجوه اشتراک و افتراق باورهای کلامی سلفیان با دیگر مذاهب اسلامی، میزان تطابق قرائت مستشرقان از باورهای کلامی سلفیان با خود سلفیان و پیامدهای عملی باورهای کلامی سلفیان در جهان اسلام و جهان غرب از نگاه مستشرقان این تحقیق کمک خواهد کرد تا دسته بندی سلفیان از نگاه مستشرقان ] سلفیان غیر سیاسی(Pietist or Quietest Salafi)، سلفیان عملگرا یا سیاسی (Activist Salafi)، سلفیان بنیادگرا یا علمی (Fundamentalist Salafi)، سلفیان جهادی یا رادیکال (Jihadist Salafi)[ شناسایی شوند و اینکه کدام دیدگاه به شیعه نزدیکتر است. سلفیه های پیتیست یا غیر سیاسی که معمولاً از درگیری در مسائل سیاسی پرهیز می‌کنند و معتقدند که اصلاح جامعه باید از طریق تربیت دینی افراد انجام شود. سلفیان عملگرا یا سیاسی تلاش می کنند تا تأثیرگذاری بر حکومت‌ها و جوامع از طریق مشارکت سیاسی، اعتراضات مسالمت‌آمیز یا فشار اجتماعی داشته باشند و معمولا از خشونت نظامی پرهیز می کنند مانند حزب نور مصر. انواع دیگر سلفیه رادکالیسم و فوندمنتالیسم است؛ در رادیکالیسم (مثل القاعده و داعش) که به گرایش های افراطی و انقلابی اطلاق می شود، پیروان آن خواستار تغییر سریع و بنیادین در نظام های سیاسی، اجتماعی و بنیادین هستند که جهاد به عنوان یک ابزار سیاسی مورد تأکید آنهاست و در فوندمنتالیسم که خواهان بازگشت به اصول اولیه و نص گرایی در دین هستند، در مقابل مدرنیته و تفسیرهای جدید مقاومت می کنند مانند اخوان المسلمین. در واقع می توان گفت این چهار جریان فکری و عملی در عین حال که اشتراکاتی دارند ولی تفاوت های اساسی نیز در میان آنها وجود دارد. از جهت وجوه افتراق و اشتراک سلفیه با سایر مذاهب اسلامی از دیدگاه مستشرقان، سلفیه در نص‌گرایی افراطی، انکار تأویل صفات الهی، مخالفت با توسل و فلسفه و نفی هر گونه توسعه در مفاهیم دینی از دیگر مذاهب فاصله می‌گیرد، اما در مباحثی مانند جبرگرایی و ایمان به اشاعره نزدیک است. این پژوهش همچنین به دنبال کشف میزان دقت و انصاف مستشرقان در تحلیل باورهای سلفیه است و می کوشد تصویری روشن از تعاملات فکری میان اسلام شناسی غربی و جریان های کلامی سنتی اسلام ارائه دهد. چنین مطالعه ای برای محققان اسلامی و شرق شناسان معاصر حائز اهمیت است، زیرا به شناخت بهتر سلفیه کمک می کند. مستشرقان معمولا با روشهای تاریخی-انتقادی، سیاسی- اجتماعی و پدیدار شناختی به بررسی این باورها پرداخته اند و دیدگاههای متفاوتی را ارائه کرده اند. برخی از آنها سلفیه را به عنوان بازگشت به اسلام اصیل تلقی کرده اند، در حالی که برخی دیگر آن را جریانی متحجر و مخالف عقلگرایی دانسته اند. هر چند برخی مستشرقان با مطالعه‌ی دقیق متون سلفی (مانند آثار ابن تیمیه، ابن قیم، و محمد بن عبدالوهاب) توانسته‌اند تصویر نسبتاً دقیقی از باورهای کلامی سلفیان ارائه دهند، اما برخی دیگر، تحت تأثیر پیش‌فرض‌های غربی یا محدودیت در دسترسی به منابع اصلی، تحلیل‌های نادرستی ارائه کرده‌اند و همه سلفیان را یکسان تحلیل کرده اند. مفاهیم کلامی سلفیان (مانند توحید، شرک، بدعت، و تکفیر) گاهی در ترجمه‌های غربی به درستی منتقل نشده‌اند. مثلا دیدگاه سلفیان در موضوع توحید مبتنی بر نص و فهم سلف صالح است در حالی که دیدگاه مستشرقان در این موضوع مبتنی بر شرایط تاریخی است که تحت تأثیر عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته است. چون دیدگاه مستشرقان در مورد اسلام از جمله سلفیه در دانشگاهها و رسانه ها بسیار تأثیر گذار بوده است و ممکن است این تصویر سازی غرب از اسلام از جمله سلفیه بر سیاستگذاری بین المللی نیز تأثیر بگذارد؛ بنابراین، پیامدهای عملی باورهای کلامی سلفیان چه به لحاظ خطرات امنیتی و چه به لحاظ نفوذ و گسترش باورهای کلامی سلفیان در جهان اسلام و غرب در این پزوهش به آن پرداخته خواهد شد. به عنوان نمونه، تأکید بر نص گرایی انعطاف پذیری فقهی و کلامی را کاهش داده و به شکل گیری برداشت های سختگیرانه ای در مورد علوم جدید و حقوق بشر منجر شده است و به تحرکات سیاسی خشونت آمیز دامن زده است. همچنین می توان گفت مستشرقان به منابعی دسترسی دارند که در جهان اسلام کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند؛ بنابراین، در واقع راه حل مسأله شناخت، بازخوانی و تحلیل و ارزیابی نگاه مستشرقان نسبت به باورهای کلامی سلفیان در موارد ذیل است: • تبیین مبانی کلامی سلفیه (مانند تکفیر، ظاهرگرایی در صفات الهی، بدعت، نفی تأویل و توسل) • بررسی تطبیقی نگاه مستشرقان به این باورها و مقایسه آن با منابع سلفی. • تحلیل انگیزه ها و پیش فرض های فکری مستشرقان در مطالعه سلفیه (مانند تأثیرپذیری از گفتمان های استعماری یا اسلام هراسانه)

گناه در قرآن به عنوان عملی تعریف می‌شود که بر خلاف فرمان و دستورات الهی انجام پذیرد، که موجب دوری انسان از رحمت خداوند، و عذاب‌وی در دنیا و آخرت می‌گردد،گناه در قرآن، با واژه های متعدد بیان شده که این واژه ها نشان دهنده طیفی از اعمال ناشایست هستند که از خطا های کوچک تا جرائم بزرگ را شامل می‌شوند، از منظر قرآن، گناه نه تنها یک عمل ظاهری، بلکه شامل اعمال باطنی نیز می‌گردد، قرآن کریم عوامل متعددی را در شکل گیری گناه مؤثر می‌داند؛ از جمله:وسوسه های شیطانی، پیروی هوای نفس، عجب و تکبر، و تاثیر محیط، اجتماع و دوستان ناباب. هم‌چنین قرآن‌کریم راهکار های متعددی را برای مقابله با گناه ارئه داده است از قبیل: توبه و استغفار، تقوا و پزهیرگاری،دعا و تضرع، ندامت و پشیمانی از عمل گناه، در مجموع تفاسیر فریقین (تسنن و تشیع) بر این نکته تاکید دارند که گناه به عنوان یک پدیده چند بّعدی، نیازمند تحلیل دقیق از جنبه های مختلف است. در این تحقیق، ابتداء مفهوم گناه از دیدگاه قرآن بررسی می‌شود و سپس گونه های مختلف گناه(از جمله گناهان کبیره و صغیره،گناهان سیاسی،اجتماعی، اقتصادی و فردی،گناهان جوارحی و جوانحی، اعتقادی و اخلاقی، گناهان مربوط به نقض حقوق الله، حقوق الناس و حقوق النفس و اقسام گناه از حیث اوصاف آن از منظر قرآن) تحلیل می‌شود. این پایان‌نامه به: «گونه شناسی پدیده گناه از منظر قرآن با تاکید بر تفاسیر فریقین»، پرداخته و با روش توصیفی و تحلیلی و با رویکرد مطالعات تطبیقی، به استخراج دیدگاه مفسرین از منابع دست اول و چنیش منطقی مباحث با معیارهای روز پژوهش، توجه نموده است که در نهایت قرآن، گناه را نه به عنوان یک پایان، بلکه به عنوان فرصتی برای بازگشت و توبه معرفی نموده است. این نگاه امید بخش، انسان را به اصلاح خود و جامعه، و جبران خطا های گذشته تشویق می‌کند.