جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش، عوامل پيشرفت و عقب‌ماندگي مسلمانان در علم و تکنولوژي و تأثير تمدن اسلامي در پيشرفت علمي ساير ملل به ويژه اروپاييان را بررسي مي‌کند. نگارنده با رويکردي تحليلي و بر اساس آيات، وروايات ورويداد‌هاي مهمّ تاريخ اسلام وغرب به فراز ونشيب‌هاي جوامع اسلامي از لِحاظ توليد علم و عقب ماندگي از ساير کشورها در يک دوره رکود و سراشيبي را بررسيده و سنن الهي در اين زمينه را شرح مي‌دهد. نوشتار حاضر در چهار بخش سامان يافته است. نويسنده در بخش اوّل کلياتي در ضرورت بحث از عوامل پيشرفت و انحطاط فکري و علمي مسلمانان مطرح کرده و معناي لغوي انحطاط و پيشرفت را بيان مي‌کند. آن گاه سنّت‌هاي الهي در قرآن کريم در زمينه اسباب و مسبّبات الهي، حق و باطل و پيروزي نهايي حق، سنّت فتنه و ابتلاء، اتراف، ذنب اقوام، هلاکت امت ها و سنت خدا در باره تغيير سرنوشت يک امّت را تحليل مي‌کند. وي در همين رابطه ديدگاه سيد جمال الدين اسد آبادي را نيز بازگو نموده است. نويسنده در بخش دوم عوامل پيشرفت مسلمانان را بيان کرده و ترقّي آنان در ابعاد علمي، صنعتي، اقتصادي، اخلاقي، حکومتي (سياسي)، حاکميت ديني و برقراري قسط و عدل در جامعه را به تصوير مي‌کشد. وي در ادامه با اشاره به تأثير تمدن اسلامي در پيشرفت جوامع غربي و افزايشِ مدنيّت آن ها، عوامل اصلي پيشرفت مسلمانان در دين اسلام، اخلاق، شخصيت پيامبر اسلام، آموزه هاي نابِ قرآن کريم و اعجاز آن، واضح بودن تعاليم اسلامي و همگامي اين تعاليم با فطرت انسان‌ها، ايمان به مبدأ و معاد و وحدت بين مسلمانان را عنوان کرده است. و افزون برآن نيز به برخي عوامل انحطاط مسلمانان اشاره کرده است. در بخش سوم عوامل بيداري مسلمانان، مانندِ تقويت حوزه‌هاي علميّه ديني و دانشگاه، جنبش‌هاي آزاديبخش اسلامي در سراسر جهان اسلام و پيروزي انقلاب اسلامي در ايران بيان شده است. در بخش چهارم عواملي مانندِ انحراف هاي فکري، جهل و ناداني، تعصّبات مذهبي وديني، ايجاد شکاف‌هاي فرهنگي بين مسلمانان و... واکاوي شده و پيشنهادهايي براي بازگشت آنان به تمّدن و نشاط علمي خويش مطرح گرديده است.