جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از تبلیغ در آیات قرآن کریم جایگاه ویژه‌ای دارد وبدیهی است که برای ترویج یک دین ورسالت به راه‌‌های تبلیغی مؤثر ومتناسب با مضمون آن پیام نیاز است. دانستن روش‌های تبلیغ در قرآن کریم، از این حیث حائز اهمیت است که این روش‌ها با هدف ومحتوای دعوت پیامبران تناسب کامل داشته، وبر این اساس دینداران وامران به معروف وناهیان از منکلا می‌توانند با اعتماد کامل از آنها بهره برند. این نوشتار بر آن است تا با تمرکز بر آراء، توضیحات وتفسیر علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن»، روش‌های قرآن کریم در تبلیغ ابلاغ ودعوت به سوی خداوند متعال راتبیین کند. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است. نتایج به دست آمده عبارتند از: تبلیغ یکی از مسائل اساسی در زندگی اجتماعی است وقرآن کریم از مجموعه ای از روش های تبلیغی استفاده کرده است، وهنگامی که قرآن کریم ما را به استفاده از انواع روشهای تبلیغی در دعوت به سوی خداوند متعال فرا می خواند، به معنای تمایز در وسایل تبلیغ ودعوت بر حسب شرایط واحوال ومکان است. دعوت وتبلیغ در قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی به سه مرحله (تبلیغ زبانی، تبلیغ سلبی وجهاد) تقسیم شده است. تبلیغ به زبان همان روشی است که در همه آیات قرآن می توان مشاهده کرد، ومهم ترین روش‌های تبلیغ زبانی در قرآن کریم عبارتند از: حکمت، موعظه، جدل، بشارت وانذار، تبلیغ تدریجی، یادآوری، مناظره، گفتگو. وتبلیغ یک نیاز انسانی ویک خواسته روانی است ووسیله ای است که انسان می تواند به وسیله آن به کمالات روحی، جسمی وروانی خود دست یابد وتبلیغ می تواند رفتار فرد وجامعه را تنظیم کند واز بزرگترین آثار تبلیغ این که اسلام با تبلیغ سرزمین‌ها وقلعه ها را فتح کرد وبا آن بر سایر ادیان چیره شد.

قرآن کریم با عظمت خود، اقیانوسهای وسیع علم را در بر گرفته است که هر چه تلاش کنیم به آنها دسترسی نخواهیم داشت و چون این کتاب آسمانی خداست که بر بندگانش نازل شده تا برایشان روشن شود. مسیر زندگی آنها و هدایت آنها به راه حق، این حکمت خالق در آن بود که تصویری از زندگی اجتماعی با تمام تناقضات آن ترسیم کند، این تصویری است که تحقیق در فصول و مباحث خود سعی در روشنگری آن داشته است. در ادامه با مقایسه روش شناسی علامه طباطبایی و سید قطب در بررسی یا بررسی ویژگی های تأثیر اجتماعی در قرآن کریم و اتخاذ رویکرد تحلیلی و تبیینی برای رسیدن به نتایج مورد نیاز، اگر توحید به هر خاستگاهی اشاره دارد. مبانی عقیدتی را به او می‌رساند، منشأ واحد را در شاخه‌هایش می‌گستراند - طبق بیان علامت - و اگر توحید با اعتقادات پیوند خورد، علامت آن را با اخلاق پیوند می‌دهد، این همان پیوند متناقض ایمان و کفر - نفاق است. در مورد هدف این پایان نامه، شناسایی نقاط تشابه و تفاوت و تعریف مفهوم توحید از دیدگاه مفسران و تبیین رابطه توحید با جامعه است که مبتنی بر شناخت است. پدیده در بررسی و استخراج نتایج از آن است و در این روش از اینترنت، کتابهای چاپی و مقالات فارسی و عربی استفاده می شود. محقق در تحقیق خود عمدتاً به دو منبع، یعنی تفسیر المیزان طباطبایی و در ظل القرآن سید قطب و منابع دیگر تکیه کرده است. محقق در مطالعه موضوع خود رویکرد تحلیلی و تبیینی را برگزید، زیرا از نظر تناسب با ماهیت تحقیق، مناسب‌ترین رویکرد هستند. این تحقیق به مجموعه‌ای از نتایج دست یافت که از آن جمله می‌توان به دیدگاه دایره‌المعارفی علامه طباطبایی و جامعیت دیدگاه وی به مفهوم توحید و نیز مفهوم جامعه و تلاش علامه طباطبایی در احاطه مفاهیم اشاره کرد. با استناد به نظریه‌های اجتماعی و انسان‌شناختی، که گستردگی دانش او را برای ما آشکار می‌سازد و تلاشی برای به کارگیری این گستردگی در غنی‌سازی تفسیر او. رویکرد ادبی سید قطب مبتنی بر کتب فقهی و حدیثی و سنت بود و گفتار او جهت دار بود، زیرا از اصطلاحات جدید بسیاری استفاده می کرد.

در این مطالعه، از میان ده ها تفسیر قرآنی که به بررسی معانی قرآن پرداخته، تفسیر المیزان علامه طباطبایی را انتخاب کردیم. زیرا یکی از تفاسیر کلی و مبسوطی است که در هر مرجعی از مراجع علمی و فقهی لازم است. هدف این مطالعه بررسی ماهیت ایمان و نقش عمل به آن از منظر قرآن کریم براساس تفسیر المیزان علامه طباطبایی (رحمه الله) است که از درسهای مهمی است که به دلیل ارتباط تنگاتنگ با قرآن کریم باید موردتوجه قرار گیرد زیرا ایمان با اعمال نیک بر زندگی انسان تاثیر می گذارد و مبنای عمل صالح او و مقیاس واقعی تعالی است. این مطالعه از چند فصل تشکیل شده است. در فصل اول مفاهیم مندرج از قبیل ماهیت و ایمان و عمل صالح در عنوان را از نظر لغوی و اصطلاحی تبیین میکنیم و سپس، به زندگی علامه طباطبایی پرداختیم. در فصل دوم حقیقت ایمان را از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بررسی کردیم و با مقایسه آن با تفاسیر دیگر به تبیین آثار آن در دنیا و آخرت پرداختیم. سپس در فصل سوم واقعیت عمل صالح و کمال ذکر شده در تفسیر المیزان و بیان آثار آن در دنیا و آخرت را براساس نظر سایر مفسران مطرح کردیم. هدف این مطالعه تبیین معنای واقعی ایمان در آیات قرآن و رابطه ایمان با عمل صالح و آثار آن را برای فرد مسلمان و جامعه و معیشت مردم است. در این مطالعه به مجموعه ای از نتایج رسیدیم که مهم ترین آنها این است که علامه طباطبایی به ما توضیح دادند که ایمان مسئله قلبی است و عمل صالح یکی از نتایج آن است زیرا ایمان راه رسیدن به عمل صالح است همان گونه که اعمال صالحی که انسان انجام می دهد، حاصل ایمان است، یعنی ایمان و عمل صالح دو روی یک سکه هستند. امیدواریم این مطالعه بتواندچراغ روشنگری برای امت اسلامی باشد.

این پایان نامه به یکی از موضوعات مهم یعنی روش شناسی تفسیر قرآن در داستان آدم (علیه السلام) در تفسیر المیزان علامه طباطبایی می پردازد. محقق در تفسیر خود از ریشه یابی اندیشه تفسیری در مراحل مختلف آن و تبیین دلایل مختلف مسیرهای تفسیری مفسران، اهداف تفسیری خود را مشخص کرده است و نشانه آن در روش شناسی تفسیر قرآن با قرآن است. عن، همان گونه که آیه قرآن را با آیه دیگری از قرآن تفسیر می کند، چه از همان سوره باشد و چه از سوره دیگر، خداوند متعال پیامبرش آدم را از مرحله مقدمه عبور داد و این مرحله به عنوان تربیت بود. مرحله ای که زندگی او را در زمین آسان کند و همگان بدانند که خداوند متعال هنگام خلقت حضرت آدم علیه السلام به فرشتگان فرمود که من در زمین خلیفه می سازم و هدف از این مطالعه برجسته کردن بعد علمی و کاربرد تفسیر قرآن توسط قرآن و بیان اجرای این احکام موجب درک صحیح کلام الله جل جلاله می شود و زیر پا گذاشتن آنها موجب سوء تفاهم از اراده او می شود. حضرت عالی و با رویکرد توصیفی تحلیلی در این تحقیق به نتایج متعددی دست یافتیم که مهمترین آنها : آدم علیه السلام نمونه ای از انسان با انسانیت کامل بود که شخصیت خود را بین بعد جسمانی و بعد اخلاقی و معنوی متعادل می کرد و به جای اینکه یکی را تحت الشعاع قرار دهد همه نیازها و نیازهای هر یک را تأمین می کرد. دیگری و اینکه تعلیم ملائکه با تعالیم آدم فرق دارد. به همین دلیل است که می دانند فقط آنچه را خداوند به آنها آموخته می دانند و این در سجده آنها برای او و بیداری حضرت آدم علیه السلام پس از غفلت و بصیرت پس از لغزش، توبه، توبه، بازگشت به سوی خدا آشکار است. میل به کتمان و فضیلت و اخلاق شریف.

قرآن کریم منبع اصلی برای عقاید و معارفی است که انسان را به سوی کمال و رستگاری در دو دنیا راهنمایی می‌کند. از مهم‌ترین عقاید اسلام، زندگی پس از مرگ و عذاب و نعیم در آن است. مسلمانان در اصل وجود حیات اخروی اختلافی ندارند اما در وجود یا عدم حیات برزخی و عذاب و نعیم در آن، نبرد عقایدی هست. پس از اصل وجود آن، پرسش‌های بسیاری در موضوع هست؛ همچون: آیا منظور از قبر، گودال دفن انسان است یا عالم برزخ؟ آیا عذاب فقط در ورودی قبر است یا عذابی دائمی ‌‌و بهشت و جهنمی‌‌ برزخی وجود دارد؟ عذاب به جسد می‌‌رسد یا به روح یا هر دو؟ جسدی که عذاب برزخ به آن می‌‌رسد همین جسد دنیوی است یا جسدی دیگر؟ متکلمان و مفسران برای اثبات زندگی برزخی و جزئیات آن، به آیات متعددی تمسک کرده‌اند، حکما و عرفا نیز دقایق و لطایف آن را تبیین نموده و بسط داده‌اند. پژوهش حاضر از راه بررسی تراث مسلمانان و تمرکز بر تفسیر المیزان و تفسیر ابن کثیر، با روش توصیفی-تحلیلی، اولاً نقاط مهم موضوع را نزد مسلمانان بررسی می‌‌کند آنگاه ادله‌ای که به آن استشهاد شده و معارفی که از آن بدست آمده را همراه با چگونگی استدلال در دو تفسیر می‌‌پوید و به این نتیجه می‌‌رسد که: فشار قبر برای همگان وجود دارد جز آنان که به دلیلی خداوند فشارشان را بردارد. سؤال قبر اقلاً برای آنان که محض ایمان و محض کفرند وجود دارد. عالم برزخ هم وجود دارد که در آن، مؤمن در نعمت است و کافر نصیبی جز هلاک و نابودی ندارد. نیز آنکه عذاب می‌کشد روح است به واسطه جسد برزخی‌ای که از یکسو با عالم برزخ و از سوی دیگر با عقیده و اخلاق و افعال انسان متناسب است. بسیاری قائل به دوام عذاب و ثواب در برزخ به وجود بهشت و جهنم برزخی هستند و برخی هم آن بهشت و جهنم را در پی حسابی مخصوص برزخ می‌‌دانند. از بحث آشکار می‌‌شود که علامه طباطبائی گرچه زندگی برزخی را از ضروریات قرآن و مورد اجماع همه مسلمانان نمی‌‌بیند ولی خود، عذاب و نعیم در قبر -به معنی عالم برزخ- را ثابت می‌‌داند و قائل به نوعی از حیات برزخی پس از مرگ برای شهدا و مؤمنان و به‌جهت بزرگداشت آنان است البته نه برای کافر که حیاتی جز نابودی ندارد. وی ثواب و عقاب در برزخ را در پی حساب برزخی می‌‌داند. ابن کثیر اصل زندگی برزخی در عالم قبر، وجود عذاب قبر فقط برای کفار را ثابت می‌‌داند. عذاب در برزخ هم به جسد و هم به روح می‌‌رسد. و اهل برزخ از دنیا به طور کلی جدا نشده‌اند به‌نحوی که آنان در عالم واسطه هستند نه با اهل دنیا مشغول اعمالند و نه با اهل آخرت مشغول به نتایج اعمال. از مقارنه کلی بین دو تفسیر بدست می‌‌آید که علامه طباطبائی، اصل معارف را از منابع نقلی می‌‌گیرد و با کمک از تخصص‌های عقلی خود آن را بسط می‌دهد و همچون مفسری از حکمای متأله، اشکالات وارد بر نصوص را دور می‌‌کند و ابهامات آن را با توجهات فلسفی و عرفانی -به دور از پیچیدگی‌های آن علوم- برطرف می‌‌کند. اما منهج ابن کثیر، تنها نقلی است از این رو او برای بیان زندگی برزخی و متعلقات آن و رفع ابهاماتش، مأثورات را گرد می‌آورد و اشکالات را با نقل پاسخ می‌گوید که ریشه آن، اهل حدیث بودن اوست.

آیات فراوانی بیش از یک قول دارند و این اقوالی که در تفسیر آمده، قوت و استحکام متفاوتی دارد و در معنا متفاوت است و بر آن است که در مباحث توضیحی مطرح شده بر اقوال دیگر ارائه شود. برجسته‌ترین کسانی که تفسیرشان شامل این انتخاب‌ها و ترجیحات می‌شد، شیخ سعید حوا در تفسیر (اصول فی تفسیر)، و علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بود. این پژوهش با هدف تأمل در برجسته‌ترین جنبه‌های تبیینی از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و شیخ سعید حوا در تفسیر اساس و ایستادگی بر آن‌ها و پرداختن به آنها با مطالعه و تحلیل انجام شده است. از آنجا که این دو تفسیر شامل انتخاب ها و ترجیحات گرانبهایی است که از اندیشه و تجربه و بینش ناشی می شود و جای بحث دارد و با بررسی آنها و نشان دادن سازگاری آنها با مقاصد و مقاصد قرآن دنبال کرده ام. رویکرد تحلیلی. این تحقیق به مجموعه ای از نتایج رسید که مهمترین آنها عبارتند از: این تحقیق جنبه های نورانی را در تاریخ عمر علامه طباطبایی و شیخ حوا در آثار دعوت آشکار کرد. دائرهالمعارف و نبوغ و فراوانی علم ایشان را نمایندگی کردم که کتب مفید ایشان مخصوصاً تفسیر المیزان و تفسیر اساس نشانگر آن بود. این مطالعه به این نتیجه رسید که روش های وزن دهی از نظر شیخ حوا با یک کلمه نشان دهنده آن صریح است و به عنوان اشاره ای است که از ساختار عبارت و ترتیب کلام فهمیده می شود. در این پژوهش، ابعاد زیادی از وزن دهی از نظر علامه طباطبایی، نمایانگر زمینه، وجود مناسبت ها، وحدت موضوع، متشابهات قرآنی، اهمیت هدف، حدیث نبوی و آثار، آشکار شد.

جهل یکی از موضوعاتی است که در قرآن کریم و تفاسیر بدان پرداخته شده است. فقدان علم به چیزی اعم از عقیده یا غیر آن را جهل گویند. جهل بیماری مهلکی است که فرد و جامعه را درگیر خود می کند و منجر به زوال و تباهی جامعه می شود. قرآن کریم در آیات شریفه، شواهدی که باعث ظهور جهل در جوامع جاهلی است را روشن کرده وعلل و دلایل آن را بیان کرده است. اسباب جهل بر اساس تفسیر المیزان موارد ذیل می باشد: اهانت و کوچک شمردن مقام پروردگار، علم و اعتقاد به چیزی که خلاف آن باشد، عدم درک و خرد، نافرمانی، کمک به کافران و دوست گرفتن آنها، دروغ، شک و سوء ظن به خدا ، عدم تشخیص نفع و ضرر، پیروی از عقائد نادرست پدران. اما اسباب جهل بر اساس کتاب من وحی القرآن موارد ذیل است: جهل طغیان گر، اصرار بر کفر و بی ایمانی، دوستی جاهلان، غفلت و انحراف از حق، عدم تدبر در آیات قرآن.و اما آثار فردی جهل بر اساس تفسیر المیزان عبارتند از: ظلم کردن، ضلالت، حماقت، لغو و نسیان و آثار اجتماعی آن: تزلزل در جامعه و عدم شفافیت در امور. اما آثار فردی جهل بر اساس من وحی القرآن عبارتند از آثار فردی:سرکشی و طغیان، جسارت در برابر احکام خداوند متعال، انحراف دینی، کفران نعمت و جمود ذهنی، و آثار اجتماعی: پیروی از عقائد پدران بدون دلیل، جهل عمومی جامعه و پیامدهایی که از خود بر جای می گذارد.و اما نحوه علاج جهل بر اساس تفسیر المیزان عبارت است از: التزام به امر خدا و اهل حق، محبت خداوند متعال و اخلاص، پیروی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و دین خدا، ایمان به آیات خدا، ایمان به تقدیر و قدرت و عظمت او، ایمان به غیب و یقین به آن، تحقق عدل و عمل با آن، دوری از نزاع به باطل و راههای علاج جهل بر اساس تفسیر من وحی القرآن عبارت است از: از بین بردن تشنج و طغیان و آن حاصل می شود با: امر به صبر و بردباری و عفو، رقت قلب واعظ، نهی از بی احترامی به پیامبر، نهی از دروغگویی به خدا، پرستش تنها معبود که خداست.

این تحقیق با تبیین جایگاه روایات تفسیری العالمان، محقق محمد حسین طباطبایی و شیخ ناصر مکارم شیرازی، به تبیین معنا و تقسیمات آن، میزان اعتبار و نقش تاریخی آن پرداخته است. از طریق و ذکر آراء در حجیت و حدود آن و مقایسه موضع علامه طباطبایی در روایات تفسیری که از ویژگی های آن سخت گیری در پذیرش آنهاست. با توجه به مقدماتی که اتخاذ می کند به دلیل عدم بهره مندی از علم، جز روایات فقهی، حجیت ندارند، و موضع شیخ مکارم شیرازی را که متصف به پذیرش آن با تسامح است، بیان کرده است. ; با توجه به رأی که بر اصالت آن بر مدارک تکیه می کند حجیت خبر واحد بدون تمایز بین فقه و غیر و شرح حدود و شرایط کار با روایات تفسیری با آنها و نیز تبیین جهات توافق و اختلاف آنها اهمیت این مبحث در تبیین جایگاه علامه طباطبایی نسبت به روایات تفسیری و رفع شبهات مطرح شده از عدم توجه ایشان به روایات در تفسیر و تبیین روش شناسی ایشان در حوزه تفسیر است. تحقیق و محاکمه بر اساس موازین موافقت و مخالفت با قرآن با توضیح موضع شیخ مکارم شیرازی در مورد آن و شرایطی که در پذیرش آن اتخاذ می کندبه او.آنچه در ، تحقیق جدید است این است که به تفصیل به بررسی روایات تفسیری (بین از صاحب تفسیر میزان و صاحب تفسیر نمونه) با توضیح برخی موضوعات کاربردی می پردازد ، روش تحقیق، روش استقرایی، توصیفی و تحلیلی است و وی به برخی از کاربردهای تبیینی آنچه در تفسیر آنها اشاره شد، و نقاط توافق و اختلاف آنها در اتخاذ روایات تبیینی اشاره کرد ، محقق به چند نتیجه رسیده است که برجسته ترین آنها عبارتند از: جایگاه روایات تفسیری از نظر صاحب تفسیر میزان، اولیه نیست، بلکه ثانوی است، جایگاه روایات تفسیری از نظر صاحب تفسیر نمونه اولی است نه ثانوی ، این دو عالم در بهره مندی از روایات تفسیری در چند جا و در رد روایات مخالف قرآن، سنت قطعی، دلیل عقلی یا ضرورت دین اتفاق نظر دارند.