جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده یکی از مهم ترین معیارهای ارزشیابی و داوری درباره مقالات علمی-پژوهشی است. از آن جا که چکیده یک مقاله، فشرده محتوای آن است و مقاله را با حداقل کلمات ممکن معرفی می کند، شناخت چکیده و اصول چکیده نویسی صحیح برای نویسندگانی که خود، اقدام به تهیه چکیده برای آثارشان می کنند، اهمیت فراوانی دارد. صاحب نظران، اصول و معیارهایی را جهت چکیده نویسی برشمرده اند که توجه به آنها می تواند به نوشتن چکیده مناسب بیانجامد، مثل تعداد کلمات کلیدی، بیان بسیار فشرده نتیجه، بیان روش تحقیق، وهدف پژوهش. به کارگیری این اصول، نیازمند دقت و آگاهی در این زمینه است.پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر معیارهای فوق، به بررسی چکیده مقالات پژوهشی در حوزه نثر عربی معاصر می پردازد. روش انتخاب مقاله ها غیرعمدی و بر حسب اتفاق است و از میان بیش از 70 مقاله مختلف علمی-پژوهشی مرتبط با نثر عربی معاصر با محوریت رمان و داستان، چکیده چهل مقاله بررسی و تحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بیشتر مقاله ها در رعایت اصول و استانداردهای چکیده نویسی، به طور کامل موفق نبوده اند.

برتولت برشت از جامعه شناسان و نمایش نامه نویسانی است که اندیشه هایی پیشرو در زمینه هنر، نمایش نامه و داستان داشته است. مهمترین نظریه برشت «فاصله گذاری» نام دارد که تحت تاثیر رهیافت های فرمالیستی از جمله آشنایی زدایی و برجسته سازی بوده است. «فاصله گذاری» به معنی آفرینش شخصیت های تازه، غیرعادی، شگفت انگیز و بیگانه در اثر است.نظریه برشت پیش از همه در نمایش نامه کاربرد دارد. اما منتقدان می توانند آن را در داستان نیز به کار گیرند، به ویژه در داستان هایی که شخصیت های شگفتی دارند. بوف کور صادق هدایت دارای شخصیت بی هویت، پوچ انگار و غریبه ای است که برای مخاطب تازگی دارد. مقاله حاضر به بررسی داستان بوف کور بر پایه نظریه فاصله گذاری برشت و گرایش های اجتماعی-سیاسی وی می پردازد.

سعدی با 370 داستان خویش می کوشد عمده ترین مفاهیم اخلاقی مورد نظر خود را بیان نماید. از این میان 181 داستان در گلستان آمده است. در این مقاله، داستان های سعدی به لحاظ قالب داستانی، نوع بیان و حجم ابتدا طبقه بندی می شوند و معلوم می گردد که اغلب این داستان ها حکایت و به لحاظ حجم 70% داستان ها کوتاه و بیان 40% داستان ها طنزآمیز است. در حوزه عناصر داستانی شخصیت های گلستان (431 شخصیت) طبقه بندی و تحلیل می شوند. همچنین در بررسی راویان حکایت ها معلوم می شود که 22% شخصیت ها از نوع اول شخص و 78% سوم شخص هستند. از میان 181 داستان گلستان تنها 141 داستان کنش دار و 40 مورد دیگر فاقد کنش است. زمان و مکان 63 داستان گلستان، یعنی 35% داستان ها، مشخص است. توصیف عناصر داستانی در گلستان معلوم می سازد که سعدی به عنصر شخصیت بیش از سایر عناصر اهمیت می دهد. در این بررسی از میان عناصر مختلف داستانی تنها چهار عنصر شخصیت، راوی و زاویه دید، کنش، زمان و مکان بررسی می شود.

در برخی از آثار ساعدی اعم از نمایشنامه و داستان، بیش از همه ویژگی های رئالیسم جادویی، آفرینش موجودات وهمی و استحاله شخصیت ها مد نظر قرار گرفته است. برخی از وجوه این سبک، در آثار برجسته او مانند عزاداران بیل، مولوس کورپوس، آشفته حالان بیدار بخت و ترس و لرز منعکس است. از جمله این وجوه، عناصر نامتجانس؛ بویژه موجودات عجیب و ترکیبی میان انسان و حیوان در آثار اوست. در این مقاله، برای نخستین بار در نقد ادبی، انواع گوناگون این موجودات و دگردیسی های انسانی، در قالب این سبک بررسی می شود. به نظر می رسد که دلیل گرایش نویسنده، به این شیوه، شرایط دشوار سیاسی و اجتماعی روشنفکری در دهه های سی، چهل و پنجاه باشد.

کتاب بهار دانش اثر عنایت اله کنبوه لاهوری (درگذشته 1028 یا 1088) از آثار ادبیات فارسی در هند و از جمله پرخواننده ترین متون ادبی است که بیش از سیصد نسخه خطی و چندین شرح و فرهنگ از آن در دست است. کمتر کتابی تا این اندازه نسخه خطی دارد. این کتاب مهم تاکنون در ایران به شیوه منقح تصحیح انتقادی نشده است. بهار دانش سرمشق نویسندگی منشیان و کتاب درسی مکتب خانه ها و فارسی آموزان هندی بوده و معرف سبک داستان پردازی هندی داستان در داستان است. سبک نگارش بهار دانش متکلف و مصنوع است و نویسنده در آن بیشتر به آرایش الفاظ و عبارات توجه داشته است. هدف اولیه نویسنده صنعتگری و آرایش های کلامی است تا داستان نویسی. بن مایه های قصه های بهار دانش متنوع و تلفیقی از داستان های ایرانی و هندی است. بهار دانش از کتابهای مکر زنان است که در ردیف آثار موجود در ادب فارسی قابل بررسی های جامعه شناختی است. بهار دانش جز ارزش های یادشده یکی از متون ادب عامه نیز هست. متنی اندک متفاوت که زبان آن نسبت به دیگر آثار این حوزه متکلف و دشوار است. این مقاله به متن پژوهی این متن ادبی مهم می پردازد که سالیانی دراز زبان فارسی را به گروه عظیمی از علاقه مندان هندی آموزش داده است. در خلال معرفی متن و ارزشهای ادبی و سبکی و ویژگی های محتوایی و داستانی و بن مایه های کتاب معرفی می شود.

یکی از اصلی ترین نشانه ها در فهم متون عرفانی عنصر «نور» است. یافتن دلالت های معنایی و مناسبات درونی عنصر نور در متون عرفانی، درک ژرفای معانی آن ها را آسان می کند. نشانه_ معناشناسی، به مثابه یکی از روش های نقد ادبی نو، به ما اجازه می دهد تا به مطالعه این کارکردها در درون گفتمان بپردازیم. این مقاله در پی آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، کارکردهای نور را در بخشی از قصه «آمدن جعفر به گرفتن قلعه ای به تنهایی» از دفتر ششم مثنوی، بر اساس رویکرد نشانه_ معناشناختی بررسی و تبیین کند. پرسش اصلی پژوهش این است که عنصر نور چگونه فضای گفتمانی را تحت تاثیر خود قرار می دهد و سبب آفرینش چه معناهایی می گردد. در واقع هدف از این پژوهش مطالعه شرایط داستانی و گفتمانی نور در این قصه برای نشان دادن سیالیت معناست. عنصر نور در این قصه کارکرد داستانی و گفتمانی پیدا می کند و از این طریق گفتمانی پویا و سیال آفریده می شود. فرضیه اساسی این است که نور در این گفتمان دارای کارکردهای جسمانه ای، شناختی، واسطه ای، استحاله ای، و استعلایی است و این کارکردها همواره از ویژگی های تنشی، شوشی، عاطفی، نمودی، انفجاری، واسازی، انعکاسی و زیبایی شناختی برخوردارند. بررسی کارکردها و ویژگی های نشانه_ معناشناختی نور می تواند ظرفیت های داستانی و گفتمانی قصه های مثنوی را به خوبی بشناساند و افق جدیدی به روی مطالعات مثنوی بگشاید.

مقاله پیش رو، به بررسی تحلیلی یکی از تیپ هایی پرداخته است که در داستان های ماکسیم گورکی بسیار به چشم می خورد و حتی می توان گفت استفاده از این تیپ قهرمان، از ویژگی های کار گورکی به شمار می رود. با بررسی برخی آثار داستانی و همچنین زندگینامه نویسنده می توان دریافت که گورکی بیش از همه با این قشر از اجتماع آشنایی داشته، در میان آنها زندگی کرده، رنج هایشان را چشیده و برای اولین بار آنها را وارد ادبیات نموده است. چنانکه کسانی چون گوگول و چخوف «انسان های کوچک» را وارد ادبیات کردند، گورکی هم راه ورود بی خانمان ها، کولی ها و پابرهنگان را به داستان و رمان گشود. او برای «پابرهنه» ها ویژگی های منحصر به فردی قائل است که در داستان و از زبان خود شخصیت ها هم به آن اشاره می شود. پابرهنگان گورکی، قهرمانانی بالقوه اند در سیمای آوارگان و خانه به دوشان. آزادگی، آزادی خواهی، اندیشه های ناب، داشتن روح سرکش و ناآرام و همچنین نگنجیدن در قالب های تعریف شده زندگی را می توان از ویژگی های پابرهنگان گورکی دانست.

یکی از کارآمدترین روش های جذب مخاطب جهت تاثیرگذاری بیان موضوع، پیام و درونمایه مدنظر در قالب داستان است. قرآن کریم به عنوان کتابی آسمانی که برای عبرت دهی، ارائه راهکارهای تربیتی، بیان آموزه های دینی، هدایت گری و... بر پیامبر خاتم (ص) نازل گردیده و بخش عمده آن به روایت سرگذشت واقعی ملت ها و اقوام و اشخاص اختصاص دارد، شیوه داستانی را نه بعنوان هدف، بلکه به عنوان ابزاری کارآمد در بیان آموزه های خود برگزیده است، در این روند به علت آنکه هدف قرآن از داستان سرایی سرگرمی نیست، قرآن کریم با بهره مندی از عناصر روایی (مقدمه، گره افکنی، بحران زایی، کشمکش، گفتگو، شخصیت پردازی و ...) شیوه ای خاص و منحصر بفرد از بیان روایی با هدف عبرت دهی و هدایت گری اتخاذ کرده است.در این مقاله با هدف واکاوی ابعاد گوناگون داستان های قرآنی و کنکاش در اهداف و شیوه های پردازش آن ها، با ذکر نمونه هایی به تحقیق در جوانب مختلف روایی (فنی، موضوعی و معنایی) داستان های قرآن پرداخته شده و با مقایسه آن با اصول داستان سرایی، روش یگانه روایت گری قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت این نتیجه حاصل گردید که علی رغم تفاوت اساسی هدف داستان پردازی قرآن با آنچه در ادبیات داستانی مدنظر است، مولفه های روایت گری و عناصر داستانی در قرآن از پردازشی مطلوب و بافت و ساختاری هنرمندانه برخوردار است و روش ویژه ای را در روایت گری که منحصر به قرآن است ارائه می دهد.

تئاتر، سینما، تاریخ، سفرنامه و خاطره از «روایت» بهره می گیرند اما داستان به شمار نمی آیند. در این گونه های روایت ابزار ارتباط متفاوت است هر چند ممکن است در اصل روایت تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته باشند. تاریخ داستانی است که واقعیت دارد. برای مثال اگر از روی یک داستان فیلمی ساخته شود، یا نمایش نامه ای بر روی پرده اجرا شود، فقط ابزار بیان روایت عوض می شود. یعنی در همه این آثار «داستان» عامل زیر بنایی است. پس در همه آثاری که به شکلی نزدیک به داستان هستند می توان روایت را مشاهده کرد.تاریخ به خاطر نقل پی در پی حوادث که شاهان و امیران، قهرمانان آن هستند به داستان نزدیک می شود و در تاریخ عنصر روایت به کار می رود که توالی زمانی دارد. علاوه بر این «گفتگو»، «حقیقت مانندی»، «صحنه سازی» و «کشمکش» از عناصر مشترک بین داستان و تاریخ است. اما داستان به دلیل این که با ظرافت هنری ساخته می شود و دارای قاعده و قانون خاص است (مقدمه، پیرنگ، شخصیت پردازی، فضاسازی و ...) به مقوله هنر تعلق دارد در حالی که تاریخ چون همانند داستان، هنری و با قاعده ساخته نمی شود، به مقوله علم تعلق دارد.پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل عناصر مشترک بین داستان و تاریخ می پردازد. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که داستان و تاریخ از زمان ارسطو با یکدیگر ارتباط داشته اند و هنوز هم این ارتباط میان این دو قالب وجود دارد.

داستان پرندگان در منطق الطیر عطار را می توان در رساله الطیرهای احمد غزالی، پورسینا، شهاب الدین سهروردی و حتی داستان حمامه المطوقه کلیله و دمنه، ریشه یابی کرد؛ اما زبان تمثیلی منطق الطیر از یکسوی و کاربرد تجانس آوایی ملایمی نظیر سیمرغ و سی مرغ در تبیین نظریه ی وحدت وجود، موجب امتیاز کتاب می شود.نگارنده این مقاله کوشیده است به ریشه شناسی منطق الطیر و تاثیر آن بر شاعر همروزگار ما، سهراب سپهری بپردازد. سپهری در کتاب هشتم خود یعنی ما هیچ مانگاه، از اقلیمی پررمز و راز که با سرزمین تمثیلی عطار همگون می نماید؛ سخن می گوید. عطار و سپهری، اگر چه ازنظر زمانی و شیوه و سبک بیان و زبان همسان نیستند اما از هسته اندیشگی یکسانی بهره می جویند. اندیشه هر دو عارفانه است: دور شدن از این خاک غریب، گذاشتن از وادیهای خوفناک و دره های شگفت، پیوستن به شهر گمشده آرمانی و رسیدن به شناختی که پس از "ترک علم" و "اردو زدن پشت دانایی" به دست می آید و این دو شاعر عرفان گرا را به هم می پیوندد. در این جستار همچنین، زمینه های تکوین پیوستگی و همگونی در اندیشه عرفانی عطار و سپهری بررسی می شود.