جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واقعه بزرگ عاشورا مملو از پایمردی­ها و حماسه­هایی است که امام حسین و اصحاب بزرگوار آن حضرت، قهرمان آن بودند. بعد حماسی این واقعه، بیشتر از سایر ابعاد جلوه کرده و از برجستگی ویژه‌ای برخوردار است. در مقاله حاضر با نگرش تطبیقی، زمینه‌های حماسی، آیینی و عاشورایی در آثار الهامی کرمانشاهی و عباسقلی یحیوی اردبیلی بررسی شده­است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که انعکاس ارزش‌های آیینی (دینی) و حماسی عاشورا از قبیل پایمردی، ایثار، مقاومت و مبارزه، ایستادگی در برابر بیدادگری­ اشخاص و حکومت­های ظالم، ستایش آزادگی و آزادی‌خواهی، سازش ناپذیری در برابر ظلم، دعوت به مبارزه و پایداری در برابر بیدادگران، جهاد، شهادت و اندیشه­های انقلابی تشیع با ارائه نمونه­های تأمل برانگیز و آموزنده در این آثار ارائه شده­است.

نخستین مقاتل مدون و مکتوب درباره امام حسین(ع)، خاستگاه شرقی دارد. مقتل‌نویسی و مرثیه‌گویی سیدالشهداء(ع) منحصر به مشرق زمین نیست و در مغرب و اندلس نیز چنین آثاری برای امام حسین(ع) تدوین شده‌است. یکی از آثار اندلسی درباره سیدالشهداء(ع) رساله درر السمط فی خبر السبط اثر نویسنده اهل سنت، ابن ابار بلنسی قضاعی (595-658ق) است. این مقاله به شیوه توصیفی-تحلیلی به نقد و بررسی این رساله پرداخته است. ابن ابار در سرتاسر رساله محبت و ارادت قلبی خود را به اهل‌بیت: و خاصه سیدالشهداء(ع) ابراز داشته، تقابل میان مکتب حسینی و جریان اموی را تقابل میان حق و باطل معرفی کرده است. با این همه در برخی از موارد مانند تردید در ایمان ابوطالب نقدهایی بر این رساله وارد است.

قاسم یکی از فرزندان امام حسن مجتبی است که در کربلا به شهادت رسید. این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت آن حضرت را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دست‌یافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سِنی کوچک بوه و نوجوان توصیف شده است. قاسم برای مبارزه با دشمن از امام حسین اجازه خواست ولی امام نخست امتناع‌ورزید تا با اصرار وی مواجه شد و سرانجام اجازه داد. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد اَزدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارش‌های بی‌سند نیز شهرت یافته است مانند این‌که 1- وی درباره مرگ گفت: «اَحلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسب‌ها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین می‌کرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارش‌ها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکر تاریخی است.

مطالعه بینامتنی شخصیت‌ها، یکی از اقسام پدیدۀ نوظهور بینامتنیت است. در این مطالعه بسامد نام اشخاص در یک متن استخراج می‌شود تا از این طریق شناختی عمیق از نقش و جایگاه آن شخص در منظومۀ فکری نویسندگان و گویندگان متون به دست آید. حبیب بن مظاهر، امام حسین(ع) را یاری و خون عزیز خویش را برای نهضت الهی او نثار کرد. او به سبب جایگاه والا نزد اهل بیت: از جهت قوت ایمان و تقوا، وسعت علم، مجاهدت، وثاقت، عبادت، شجاعت، سخاوت، عزت و نهایتا شهادت، سهم بسزایی در سخنان امام حسین(ع) دارد که احصای آن راه‌گشای شناخت دقیق‌تر و عمیق‌تر از این صحابی شریف اهل بیت(ع) و به تبع آن معرفت صحیح نهضت حسینی خواهد بود. در پژوهش حاضر قصد آن است که بینامتنی شخصیت حبیب بن مظاهر به همراه کشف رابطۀ بین متون حاضر و غایب، در سخنان اباعبدالله الحسین(ع) در نهضت عاشورا بحث و بررسی شود تا نقش او در حماسۀ عاشورا با احصای تعابیر امام(ع) خطاب به ایشان تبیین شود.

دانش نشانه­شناسی به تحلیل و بررسی انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرآیند تولید و مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانه‌ها می‌پردازد. نشانه چیزی است که به غیر از خود دلالت دارد. سوسور به عنوان پدر علم نوین نشانه­شناسی دو مفهوم دال و مدلول را برای نشانه­شناسی در نظرگرفته است و رابطه میان آن دو را رابطه‌ای جدایی‌ناپذیر می‌داند. فیلیپ هامون نیز نشانه­شناسی شخصیت را به سه سطحِ دال، مدلول و سطوح تحلیل شخصیت تقسیم­بندی می‌کند. در این جستار با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی شخصیت و صفات دالی و مدلولی امام حسین(ع) در پرتوی فرآیند نشانه­شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ویژگی‌های بارز شخصیتی امام حسین(ع) به مثابه یک دال و مدلول و شیء ارزشی بر جامعه و افراد آن پوشیده نیست و جلوه‌های آشکار این خصوصیات به عنوان چراغ راه، روشن کننده مسیر همگان است. شخصیت دالی و مدلولی امام حسین(ع) به عنوان یک نشانه، باعث شناخت خصلت‌های خوب و بد یک جامعه در زمان زندگی آن حضرت در میان مردم و نیز در زمان حال به شمار می‌رود؛ چرا که به واسطه شناخت ویژگی‌های امام حسین(ع) می‌توان خوب را از بد و حق را از باطل جدا کرد و به ماهیت آن پی برد.

با بررسی که خودم انجام داده ام ؛ در واقع، ترجمه های قرآن که به زبان کینیارواندا داریم، یا فقط تحت لفظی اند یا حتی گاهی آن را هم رعایت نشده و انگار برای خواص مسلمانان ترجمه شده است. بعضی از واژه ها، کنایات و اصطلاحات قرآنی، ترجمه نشده و به همان لفظ عربی مانده است. این سبب می شود که برخی از مردم منطقه که اکثرشان مسیحی اند، قرآن را خوب درک نکنند و علیه اش حرف نامناسب بزنند. با توجه به این که قرآن کتاب هدایت برای همه است (بقره:185) و این که باید به زبان ساده و همه فهم باشد (ابراهیم:4) ؛ لازم دیدم که حتما باید یک ترجمه داشته باشیم که جنبه تفسیری داشته باشد تا مشکلی که ذکر کردم را تا حدی حل شود و کلام خدا مورد استفاده همه، در هر سطح زندگی که باشند.شایان ذکر است که از کل ترجمه ام که به عنوان “کلام شگفت انگیز خدا” فقط 5 جزء اول را به عنوان پایان نامه ام می باشد. بعضی از ویژگی های این ترجمه عبارت است از: دقیق و پیام رسان است، دارای واژه های به روز است که قابل فهم همه ی مردم، رفع اکثر تناقضات ظاهری در آن ، استفاده کردن از تفاسیر مهم مثل تفسیر المیزان، تبیان، نمونه و ... در آخر، ما ادعا نمی کنیم که همه چیز هایی که ترجمه کردیم صد در صد درست است، ولی امید زیاد داریم که به فضل خداوند متعال، ترجمه ما بتواند از بهترین ترجمه ها باشد.

قرآن کریم، کتاب مقدس مسلمانان، به زبان عربی نازل شده است، اما پیام الهی آن برای تمام بشریت است؛ و برای رساندن این پیام به انسان‌ها، باید آن را به زبان‌های مختلف ترجمه کرد. در این کتاب مقدس، به دلیل پیچیدگی ساختار و واژگان چندمعنایی آن، تفسیرهای مختلفی درباره معاد مشاهده می‌شود. بنابراین، شناخت ریشه‌های این اصطلاحات قرآنی برای یافتن معادل دقیق آن‌ها در زبان فارسی ضروری است. در این پژوهش، با استفاده از روش هرمنوتیکی و تمرکز بر اندیشه‌های آیت‌الله جعفر سبحانی، تلاش می‌کنیم تا مشکلات و موانع ترجمه واژه معاد را از طریق ترجمه سوره واقعه توسط ژاک برک بررسی کنیم. برای رسیدن به این هدف، 14 اصل تفسیر صحیح قرآن به روش سبحانی را دنبال خواهیم کرد. ما درباره قابلیت ترجمه عبارات و اصطلاحات قرآنی و انتقال صحیح معنای این عناصر به زبان فارسی بحث خواهیم کرد. نتایج نشان می‌دهد که در اکثر موارد، برک توانسته است اصطلاحات مرتبط با معاد را به خوبی به زبان فارسی منتقل کند و به نظر می‌رسد که تلاش کرده است تا معنای کلی آیات را به زبان فارسی منتقل کند، اما قادر به انتقال تفاوت‌های ظریف معنایی نبوده است.

نجات و رستگاری از دیرباز یکی از محوری‌ترین دغدغه‌های بشر بوده است. این مفهوم در ادیان و مکاتب مختلف به شیوه‌های گوناگون تفسیر شده است. در اسلام، مسئله نجات با مفاهیمی همچون قرب به خدا، رضایت الهی، بهشت و جهنم، و همچنین اعمال و نیات انسان گره خورده است. فیض کاشانی، با رویکردی عرفانی و فلسفی به بررسی این موضوع پرداخته است. او در آثار خود، از جمله «محجه البیضاء» و «اصول المعارف»، مبانی نجات را با تکیه بر آموزه‌های قرآنی، روایی و عرفانی تحلیل کرده است

انسان موجودی اجتماعی است و برقراری رابطه با دیگران، لازمه زندگی اوست، چرا که تأمین نیازهای روحی و جسمی وی تنها از این راه ممکن است. دین اسلام نیز به این بعد از وجود انسان توجه کرده است و برای تنظیم روابط اجتماعی او با دیگران، آداب و مهارت‌هایی وضع نموده و پیروان خود را به رعایت این آداب سفارش فرموده است. تفاهم و سازگاری اجتماعی از‌ صفات‌ برجسته انسانی است که در‌ اسلام‌ بر آن تاکید شده است؛ این مفهوم بسیاری از فضائل اخلاقی را در درون خود نـهفته دارد؛ از‌ قـبیل‌: فـروتنی‌، ملاطفت، دوری از کینه‌توزی و... . از ویژگی‌های مشترک ادیـان‌ الهـی‌ تفاهم و سازگاری با خلق و شفقت با آنان است. چون اسلام در رأس ادیان الهی و مکمل آنان است؛ بنابراین، اصل تفاهم، سازگاری و مدارا‌ نمودی‌ دیگر‌ در آن دارد و از ابعاد گسترده‌ای بـرخوردار اسـت، و مـراد شارع مقدس معنای‌ اعتدالی آن می‌باشد. از جمله مصادیق تفاهم و سازگاری اجتماعی امر مدارا و رفق است؛ زیرا‌ مدارا‌، نرمی و ملایمت و حسن معاشرت و نیز اظهار مـحبت، دوستی و موافقت با مردم شمرده می‌شود. اساس تعالیم دینی مبتنی بر نرم خویی، تفاهم، سازگاری، مدارا، و گذشت اسـت کـه در سـایه آن می‌توان به عزت و امنیت و قوام اجتماع دست یافت، و در راستای اعتلای اسلام از آن‌ بهره‌ جست. در بـررسی مـتون دیـنی، بخصوص آیات و روایات، گرچه اصرار بسیاری بر تفاهم، سازگاری، مدارا، گذشت، رفق، عفو، صـفح، و لیـن، مشاهده می‌شود؛ ولی روشن است که نسبت و رابطه مدارا با شدت، مطلق‌ و بی‌قید‌ و شرط نیست‌؛ بلکه اسـتنباط مـی‌شود که اگر سازگاری و مدارا به افراط و تفریط متمایل شود، به‌ویژه در قبال دشمنان، آثـار زیـان‌باری‌ برای فرد و جامعه در پی خواهد داشت، و تفاهم و سازگاری بـی‌قید و شـرط را‌ هـیچ‌ عقل‌ سلیمی نمی‌پذیرد. بنابراین، با تعمیق در آمـوزه‌های دینی می‌توان برای سازگاری شروطی را استخراج نمود. در ‌‌حقیقت‌ اسلام در مواضعی، بین سازگاری و شـدت عـمل، رابطه برقرار کرده است؛ یـعنی تـا‌ حدی‌ آن‌ را جـایز مـی‌داند که محصور در شرایط و قوانینی باشد کـه مـوجب قوام، امنیت جامعه و بقاء‌ دین شود. در تفسیر آیه 25 سوره نحل درباره روش های تفاهم و سازگاری اجتماعی آورده است: چیزی که هست این است که خدای تعالی موعظه را به قید حسنه مقید ساخته و جدال را هم مقید به «الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ» نموده است، و این خود دلالت دارد بر اینکه بعضی از موعظه‌ها حسنه نیستند و بعضی از جدالها حسن و بعضی دیگر احسن و بعضی دیگر اصلاً حسن ندارند وگرنه خداوند موعظه را مقید به حسن و جدال را مقید به احسن نمی‌کرد. واعظ باید به آنچه وعظ می‌کند خود متعظ باشد و در وعظ خود حسن خلق نشان دهد که کلامش در قلب شنونده مورد قبول بیفتد و اگر از راه جدال دعوت می‌کند باید از هر سخنی که خصم را بر دعوتش تهییج می‌کند و او را به عناد واداشته و بر غضبش بیفزاید بپرهیزد و نیز از بی‌عفتی پرهیز کند (طباطبایی، 1385ش، ج12، صص534-536) فخر رازی نیز در تفسیر آیه 26 سوره فتح درباره واژه «حمّیت» که معنی شدت حرارت و علاقه و تعصب در دفاع و حمایت کردن در حالت عصبانیت و برانگیختگی از نفس خود، کسی یا گروهی یا عقیده‌ای یا چیزی و یا حمایت از افراد خود در جنگ است؛ آورده است: حمیت خود صفتی مذموم است و اضافه شدن آن به جاهلیت بر قبح آن افزوده است. برای حمیت در قبح درجه‌ای است که همراه آن قبیح‌ترین قبایح مانند اضافه شدن به جاهلیت اعتبار پیدا نمی‌کند (فخررازی، 1411ق، ج14، صص88و89) در واقع حمیت در مقابل تفاهم و سازگاری می باشد. با توجه به اهمیت ارتباطات و نقش کلیدی آن در سرنوشت انسان‌ها، همچنین با توجه به اهمیتی که دین اسلام برای روابط و مناسبات اجتماعی افراد قائل شده، تا جایی که آیات و روایات بسیاری حول این محور بیان گردیده، در پژوهش حاضر سعی شده است مهارت‌هایی که موجب موفقیت انسان در تفاهم و سازگاری اجتماعی با دیگران می‌شود، مورد بررسی قرار گیرد.