جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع کتاب حاضر درباره شخصیت‌شناسی حضرت رقیه، بنت‌الحسین (ع) و رفع شبهاتی است که در منابع پراکنده درباره آن حضرت گزارش شده است. پرداختن به اثبات وجود آن حضرت در انساب، تاریخ و نقد و تنقیح حاشیه‌ها و داستان‌های ناشناخته و غیرواقعی از دغدغه‌های نویسنده در این اثر است. در دوره معاصر وهابیت تلاش می‌کند با محود تاریخ و فرهنگ شیعی، ستم رفته بر شیعیان را مظلوم‌نمایی جلوه دهد و با تحلیل‌های کج‌اندیشانه، خاطرات تلخ و نقش ظلم غاصبان را از ذهن‌ها پاک کند.

در بین سوره‌های قرآن سورۀ مبارکه مریم(س) به جهت ویژگی حروف مقطعه و مضامین آیاتی خود، بیش از سُوَر دیگر قرآن، رنگ و بوی حسینی(ع) دارد. وقتی در سیره تربیتی امام حسین(ع) از منظر آیاتی نگریسته می‌شود، به نظر می‌رسد سوره مریم(س) بیش از سوره‌های دیگر قرآن، جریان تربیت حسینی(ع) را در خود نشان داده است. از این‌رو نگرش به فضای سوره مریم3 از منظر سیره تربیتی حسینی(ع) و بررسی مضامین آن، ارتباط تنگاتنگ قرآن و عترت را بیش از پیش جلوه‌گر می‌کند. این تحقیق به روش اسنادی و کتابخانه‌ای به واکاوی صفات و ویژگی‌های سیره تربیتی امام حسین(ع) در کاروان حسینی(ع) پرداخته و درصدد پاسخ به این پرسش است که جنبه آیاتی سلوک حسینی از منظر سوره مریم3 چگونه قابل فهم خواهد بود؟

حبیب بن مظاهر در شمار اصحاب پیامبر اکرم(ص)، امام علی، امام حسن و امام حسین(ع) بود. بعد از به حکومت رسیدن یزید (حک. ۶۰-۶۴)، حبیب به همراه دیگر رهبران شیعی کوفه از امام حسین(ع) دعوت کردند تا به کوفه بیاید. وی جزو اولین افرادی بود که با مسلم بن عقیل بیعت کرد و دیگران را نیز به بیعت با مسلم فراخواند. وقتی امام(ع) به کربلا رسید، حبیب به سبب اقدامات ابن زیاد، حاکم کوفه، مخفی شد و شبانه خود را از کوفه به کربلا رساند. حبیب بن مظاهر در دهم محرم سال 61 هجری در واقعه عاشورا به شهادت رسید.

اهمیت دعا در دین اسلام صرفا به جنبه عبادی آن ختم نمی‌شود. دعا وسیله‌ای برای پرورش روح، تقویت باورهای دینی و تربیت اخلاقی انسان است. امام سجاد7 به دلیل شرایط خاص امامت‌شان از این ابزار به خوبی استفاده کردند. یکی از دعاهای مشهور امام سجاد7، دعای شریف مکارم الاخلاق است که سرشار از آموزه‌های اصیل دینی است. این پژوهش با روش توصیفی-‌تحلیلی درصدد است تا با دقت در مفاهیم بلند دعای مکارم الاخلاق، عوامل زمینه‌ساز واقعه عاشورا را استخراج کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد این عوامل در سه حوزه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ـ اجتماعی بوده و هریک از این حوزه‌ها زیر مجموعه‌هایی را دربرمی‌گیرد که اگر امت اسلامی آنها را رعایت می‌کرد، حادثه تلخ عاشورا رخ نمی‌داد.

راضیه تجار از نویسندگان متعهدی است که در آثار داستانی خویش، به ترویج ارزش‌های دینی و مذهبی به­ویژه فرهنگ شهادت و ایثار پرداخته است. او با پیوند میان واقعۀ کربلا و دفاع مقدس ایران در جنگ تحمیلی، ارادت خالصانۀ خود را به اهل بیت پیامبر(ص) به ویژه امام حسین(ع) ابراز داشته است. پژوهش حاضر با بررسی توصیفی و تحلیلی یازده اثر داستانی راضیه تجار نشان می­دهد که بازتاب ارزش‌های دینی در آن آثار در هر دهه متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی متفاوت است.

شخصیت اخلاقی پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت ایشان، منبع ارزشمندی برای آشنایی با مکارم اخلاق و الگوپذیری در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان (شیعه و سنی) است. مسئله اساسی این پژوهش، بررسی نمودهای شخصیت اخلاقی امام حسین(ع) در منابع اهل سنت است. مقاله حاضر به روش کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی، برخی وجوه شخصیت اخلاقی آن حضرت را در منابع سُنّی، مورد کنکاش قرار داده و دریافته است آنچه در منابع تسنُّن در مورد شخصیت اخلاقی اباعبدالله ثبت و ضبط شده‌است، مؤید اعتقادات شیعه در مورد آن حضرت است که به‌ویژه در زیارت ناحیه مقدسه، مورد تأکید قرار گرفته است.

بانوان اهل بیت(ع)، با مرثیه سرایی، عزاداری و سرودن اشعار، نقش بسزایی در حفظ یاد شهدای کربلا داشتند. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که کدام‌یک از زنان هاشمی بعد از آگاهی و اطلاع از شهادت امام حسین(ع) در مدینه با سرودن اشعار به عزاداری پرداختند؟ بر این اساس مقاله حاضر معرفی مرثیه سرایی ام سلمه، ام البنین و دختران عقیل بن ابی طالب مانند اسماء، زینب، رمله، فاطمه، ام لقمان و بررسی اشعار ام لقمان پرداخته است. بیشتر مورخان و محدثان اشعار ام لقمان را ذکر کرده­اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که دو عنصر انتخاب مکان شعر گفتن و توجه به زبان بدن موجب اهمیت اشعار او و سبب همراهی زنان هاشمی و دیگر مردم مدینه با ام لقمان شده ­است.

مطالعه بینامتنی شخصیت‌ها، یکی از اقسام پدیدۀ نوظهور بینامتنیت است. در این مطالعه بسامد نام اشخاص در یک متن استخراج می‌شود تا از این طریق شناختی عمیق از نقش و جایگاه آن شخص در منظومۀ فکری نویسندگان و گویندگان متون به دست آید. حبیب بن مظاهر، امام حسین(ع) را یاری و خون عزیز خویش را برای نهضت الهی او نثار کرد. او به سبب جایگاه والا نزد اهل بیت: از جهت قوت ایمان و تقوا، وسعت علم، مجاهدت، وثاقت، عبادت، شجاعت، سخاوت، عزت و نهایتا شهادت، سهم بسزایی در سخنان امام حسین(ع) دارد که احصای آن راه‌گشای شناخت دقیق‌تر و عمیق‌تر از این صحابی شریف اهل بیت(ع) و به تبع آن معرفت صحیح نهضت حسینی خواهد بود. در پژوهش حاضر قصد آن است که بینامتنی شخصیت حبیب بن مظاهر به همراه کشف رابطۀ بین متون حاضر و غایب، در سخنان اباعبدالله الحسین(ع) در نهضت عاشورا بحث و بررسی شود تا نقش او در حماسۀ عاشورا با احصای تعابیر امام(ع) خطاب به ایشان تبیین شود.

دانش نشانه­شناسی به تحلیل و بررسی انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرآیند تولید و مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانه‌ها می‌پردازد. نشانه چیزی است که به غیر از خود دلالت دارد. سوسور به عنوان پدر علم نوین نشانه­شناسی دو مفهوم دال و مدلول را برای نشانه­شناسی در نظرگرفته است و رابطه میان آن دو را رابطه‌ای جدایی‌ناپذیر می‌داند. فیلیپ هامون نیز نشانه­شناسی شخصیت را به سه سطحِ دال، مدلول و سطوح تحلیل شخصیت تقسیم­بندی می‌کند. در این جستار با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی شخصیت و صفات دالی و مدلولی امام حسین(ع) در پرتوی فرآیند نشانه­شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ویژگی‌های بارز شخصیتی امام حسین(ع) به مثابه یک دال و مدلول و شیء ارزشی بر جامعه و افراد آن پوشیده نیست و جلوه‌های آشکار این خصوصیات به عنوان چراغ راه، روشن کننده مسیر همگان است. شخصیت دالی و مدلولی امام حسین(ع) به عنوان یک نشانه، باعث شناخت خصلت‌های خوب و بد یک جامعه در زمان زندگی آن حضرت در میان مردم و نیز در زمان حال به شمار می‌رود؛ چرا که به واسطه شناخت ویژگی‌های امام حسین(ع) می‌توان خوب را از بد و حق را از باطل جدا کرد و به ماهیت آن پی برد.