جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این پژوهش بررسی خواستگاه مبانی و سیر اندیشه های فلسفی اسلام در دو سده اول هجری است. در راستای این هدف در این مجموعه برآنیم تا با بیان خواستگاه و مبانی اندیشه های فلسفی اسلام از متون مقدس اسلام چون قرآن کریم و سنت شامل قول و تقریر معصومین (ع) اثبات نماییم که این دو سده از تاریخ اندیشه های اسلامی فاقد تاملات عقلانی و فلسفی نبوده، بلکه حکمت های نظری و عملی قرآن کریم و تعالیم فلسفی پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) به عنوان خواستگاه و مبانی اندیشه های اسلامی الهام بخش خردمندان و طالبان حقیقت بوده است. در این پژوهش برای سیر اندیشه های فلسفی و تبیین فراز و نشیب های آن، نخست به بررسی گزاره ها و قضایای که سبقه عقلانی و فلسفی دارند از آثار مکتوب و منقول (زندگی آراء و نظریات) و نیز شخصیت های علمی و فکری به عوامل و رویدادهای تاریخی و سیاسی و فرهنگی که در تدوین و توسعه اندیشه های اسلامی مؤثر بوده اند نیز می پردازیم. بر این اساس پژوهش حاضر با عنایت به یک سیر تاریخی که از نزول قرآن کریم شروع و به اوایل قرن سوم ختم می گردد.

هدف پژوهش : بررسی برخورد حکومت اسلامی با معارضین ، مطابقت و تطبیق آن در فقه امامیه و شافعیه است . روش نمونه گیری : نظریات فقهی علمای اسلام و دیدگاه حقوق دانان پیرامون معارضین و تجزیه و تحلیل آنهاست . روش پژوهش : تطبیقی و تحلیلی و ابزار اندازه گیری : استفاده از کتب تفسیری ، فقهی و حقوقی است که دو موضوع بغات (جرم سیاسی ) و مفسد فی الارض را مورد بررسی قرار داده و از حدود ۱۲۰ منبع استفاده گردیده است . نتیجه کلی : معارضین با حکومت اسلامی می توان براساس انگیزه ای که از ارتکاب عمل مجرمانه که دارند به دو گروه کلی با احکام کاملا جدا از هم تقسیم نمود. و بر این اساس آنها را در دو مکتب فقهی امامیه و شافعیه مورد بررسی و تطبیق قرار دادیم که بطور بسیار مختصر می توان چنین اشاره نمود الف - گروهی که با انگیزه دفاع از حریم شریعت که می توان تعبیر به تاوئل و شهبه نمود از اطاعت امام خروج می نمایند که به اینان بغات می گویند که در اصطلاح حقوقدانان به آنان جرم سیاسی می نامند و همانگونه که فقها به دلیل نداشتن وجود عینی ثابت و مشخص در مصادیق بغی اختلاف نظر داشته اند حقوقدانان نیز در جرم سیاسی به همان دلیل دارای اختلاف نظر می باشند ب - گروهی دیگر بدون داشتن هیچ گونه تاوئل یا شهبه ای از اطاعت امام خروج نموده و یا به عبارت دیگر سبب و انگیزه خروج آنان تنها منافع شخصی و یا گروهی است که در اصطلاح فقه تحت عنوان افساد فی الارض از آن بحث شده است بطور کلی بغات در پی نابودی امام و واژگون کردن نظام سیاسی می باشند ولی افسادالارض در پی نابودی اجتماع (شریعت مقدس ) هستند.

کتابنامه: ص. ۱۴۶ - ‎۱۵۰؛ همچنین بصورت زیرنویس // معرفت به امور زیربنایی اعتقادات اسلامی از مهمترین وظایف یک متدین به دین اسلام می باشد که باید با استدلال به آنها پرداخته و مورد پذیرش او گردد یکی از مسائل، بحث مهم امامت و نبوت می باشد که به عنوان هادیان مردم به سمت حق تعالی نقش می آفرینند. و لحاظ عصمت این هادیان به عنوان اصل جدایی ناپذیر در وظیفه هدایت آنان نقش می کند لذا باید با توجه به مبانی عصمت، خواه آن مبانی برگرفته از عقل باشد و یا نقل - معصومیت آنان را نتیجه گرفت؛ برای پرداختن آن لازم دانستم که ابتدائا به واژه شناسی پرداخته و گفتیم عصمت در لغت به معنای منع و حفاظت و در اصطلاح به معنای امتناع معصوم از گناهان می باشد. این امتناع معصومان از گناهان - که هم گناهان عمدی و هم گناهان سهوی راشامل می شود - با اختیار خودشان از طریق علم به حاضر و ناظر بودن حق تعالی، باور راستین به عقاید وحیانی و قوت عقلانی آنان حاصل گشته است و هیچ جبری دخیل نمی باشد. در این بین باید بین عدالت و حفظ اولیای الهی با عصمت معصومان تفاوت قائل شد و آنها را یکی ندانست. از آنجایی که انسان دارای دو بخش علمی و عملی - آن هم از زمان تولد تا آخر عمر- معصوم می باشند. اما مبانی ای که دلالت بر عصمت دارند هم ادله عقل را شامل می شود و هم ادله نقلی را، یعنی ادله ای که منشاء عقلی دارند مثل قاعده لطف، اصلح بودن عصمت از غیر عصمت، محال بودن جمع بین متابعت و عدم متابعت و وافضلیت معصوم از غیر معصوم دلالت بر عصمت انبیا دارندو و همچنین ادله ای که منشاء نقلی دارند مثل آیه عهد، آیه اتمام حجت قبول شهادت، اولوالامر نیز دلالت بر امتناع معصومان از گناهان دارند. از سوی دیگر ادله عقلی و عرفانی و همچنین ادله نقلی مثل آیه تطهیر و ثقلین دال بر عصمت ائمه و حضرت زهرا علیهم السلام دارند.

انسان موجود پیچیده ای است که دارای ابعاد وجودی فراوانی است. در مکتب اسلام ارزش والایی برای انسان در نظر گرفته شده و به تکریم آن سفارش شده است. اندیشمندان و فلاسفه نیز بر این نکته یعنی ارزش واقعی انسان نظراتی ایراد نموده اند. البته دیدگاه افراد انسانی هرچند که صاحب اندیشه والایی باشند چنانچه در این تحقیق ذکر گشته کاملاً رسا و گویا نمی باشد چرا که باید از منظری مافوق دید بشر خاکی بر آن چشم دوخت و نتیجه این کار حاصل نمی گردد مگر با استفاده از راهنمایی خالقی که آفریننده انسان است و از تمام زوایای وجودی او آگاه است. هدف تحقیق حاضر آن است که مشخص سازد آیا درک انسان برای شناخت منزلت انسان کافی است و این که نظر فلاسفه تا چه حد در این راه رهنمون بوده است و آیا انسان های اندیشمند به تنهایی قادرند به کنه کرامت انسانی پی ببرند. شیوة پژوهش و نگارش آن باز نموده شده است. از فصل چهارم تا فصل ششم مباحث اصلی رساله گنجانده شده است: فصل چهارم به علم معانی اختصاص یافته، این فصل خود از بخش های گوناگونی از قبیل: احوال اسناد خبری، احوال مسندالیه، احوال مسند، انشاء، قصر، ایجاد و اطناب فراهم آمده است. هرکدام از بخش ها هم به مباحث فرعی تری تقسیم شده است. ما در این مبحث ها، ابتدا در مقدمه ای کوتاه مفاهیم و اصطلاحات مربوط را براساس منابع اصلی علوم بلاغی توضیح می دهیم، و در نیم نگاهی به آثار فارسی معاصر در این باب، کاستی ها و خطاهای احتمالی موجود در آنها را به نظر می رسانیم، و حتی الامکان در هر مبحث بیتی فارسی را هم به عنوان شاهد ضمیمه می نمایی. سپس به آوردن شواهد قرآنی و توضیحات آن از کشاف زمخشری می پردازیم. فصل پنجم با همین اسلوب علم بیان را در برگرفته است. و بخش هایی مانند: مجاز مرسل، مجاز عقلی، تشبیه، استعاره و کنایه در آن گنجانده شده است. فصل ششم نیز به بدیع اختصاص یافته است. البته این فصل با توجه به آن که زمخشری برای صنایع بدیعی اهمیت چندانی قائل نبوده، و آن را در اعجاز بلاغی قرآن مؤثر نمی دانسته است در قیاس با دو فصل پیشتر، حجم بسیار کمتری دارد. در فصل هفتم، یعنی فصل نتیجه گیری بیان می شود که زمخشری برای کدام مباحث علوم بلاغی ارزش بیشتری قائل بوده، و چه مطالب و مفاهیمی را بر حوزه آن افزوده است.

هدف پژوهش: بررسی ابعاد مختلف غناء و موسیقی در دین اسلام و ادیان الهی دیگر.روش پژوهش : روش کتابخانه ای- به روش فیش برداری.نتیجه کلی : از آنجائیکه خداوند انسان را با هدف متعالی آفرید، خوب است که از صراط مستقیم الهی منحرف نشود.غناء از مواردی است که انسان را به بیهودگی و لغو و لهو و لعب می کشاند.پس بهتر است از این هنر خداوندی استفاده الهی شود.

در این رساله ابتدا سیری از تاریخچه مکتب توفیق عقل و وحی در ادیان و فلسفه های یهودیت و مسیحیت و متکلمین و فلاسفهء اسلامی بیان شده است تا اهمیت ... و نظر از دیدگاه ملاصدرا جایگاه واقعی خود را پیداکند و آنگاه بحث مستوفی در زمینه روش تفسیری و فلسفی ملاصدرا بعمل امده و در نهایت چگونگی توفیق قرآن و برهان ازنظر ملاصدرا در مواردی خاص از بحث خداشناسی اسفار مورد کنکاش قرار گرفته است و در پایان داوریهایی انجام شده است .

چکیده (فارسی): مطالعه تطبیقی دو کتاب ارزشمند شفاء و اشارات در فهم تفاوت دو نظام منطقی نه بخشی و دو بخشی بسیار با اهمیت است. شیخ در منطق شفاء آراء منطقی را به تفصیل طبق ترتیب ارسطویی آورده است و به شرح و تفصیل و نقد آراء منطق دانان پرداخته است. مقدمه چینی های مفصل، تکرار مباحث، اختصاص یک فن به مبحث مقولات و توجه ویژه به منطق «ماده» نیز از خصوصیات مهم شفاء است. اما در آخرین اثر خود، الاشارات و التنبیهات، با تغییر در جایگاه کلیات خمس و آوردن آن در نهج دوم به عنوان مقدمه مبحث تعریف، توجه ویژه به مباحث الفاظ و مباحث حدود، حذف مقولات و فشرده کردن منطق به روش ایجاز گویی ، نیاوردن مقدمه های مفصل و برخی مطالب فرعی و نیز حذف بسیاری از نقل و نقد اقوال، منطق جدیدی را تدوین کرده است. اشارات همچنین حاوی تعاریف دقیق تری برای «منطق»، «دلالات سه گانه»، «لفظ مفرد» و «لفظ مرکب»، «ذاتی»، «عرضی» و «قضیه» می باشد. اهمیت یافتن هویت صوری منطق، اسلوب آموزشی بهتر، بازنگری در تقدیم و تأخیر تعاریف «مفرد» و «مرکب» و همینطور، «کلی» و «جزئی» نیز از اختصاصات اشارات است. تغییر در اصطلاحات منطقی، مانند بکار بردن اصطلاح «ترکیب خبری» به جای «قول جازم» علامت تجدید نظر شیخ در اصطلاحات منطقی شفاء و وسواس در کاربرد اصطلاحات منطقی در اشارات است. شفاء و اشارات، از ابعاد مختلفی تفاوت دارند که مهمترین آنها بعد روش شناختی و رویکرد شیخ به مباحث می باشد. منطق دو بخشی، از حیث توجه به ترتیب منطقی مباحث نیز، دقیق تر از منطق نه بخشی است.

آدمی در اولین مواجهه با عالم خارج تاثیراتی را در خود احساس می کند مثلا رنگ قرمز گل را مشاهده می کند. صدای زیبای پرندگان را می شنود. گلبرگ لطیف گلها را لمس می کند و... در این مواجهه آنچه عقل عرفی و جمعی قبول می کند این است که ما به تمام و کمال موجودات عالم خارج را به همراه صفات و خصوصیات ظاهری شان ادراک میکنیم. به عبارت دیگر در این مواجهه ما شاهد دو جهان هستیم که از دریچه یک جهان نظاره گر جهان دیگر هستیم. در این رویکرد جهان خارج ماهیتی دارد و وجودی که ماهیت آن عین ماهیت ذهنی است و از این نظر هیچ تفاوتی ندارد. ماهیت گل قرمز، درخت سبز و دیوار سفید و ... تماما بدون هیچ کم و کاستی به ذهن منتقل می شود و البته این ماهیت پل ارتباطی و علم ما به علم خارج می باشد اما در قالب دو وجود وجودی ذهنی و وجودی خارجی پس فارق، ذهن و خارج،وجود است و عامل ارتباط ماهیت. این مطلب عینا نظر اکثر فلاسفه اسلامی است درباره ماهیت علم. در این نوشتار سعی بر آن است که با نظری گسترده، جامع و در عین حال عمیق موشکافانه و به دور از کلی گویی و مبهم نویسی به تامل در این مبنا بپردازیم. علت این تردید نیز عوامل متعددی است که بارزترین آن خطای حواس و حتی خطای در تفکر و تعقل می باشد. از سویی وجود برخی مبانی فلسفی که مورد قبول متفکرین اسلامی واقع شده پذیرش مبنای فوق را در باب معرفت شناسی دچار مشکل می سازد. همچنین ادله حکمای اسلامی در باب تطابق کامل عین و ذهن که در مبحث وجود ذهنی فلسفه اسلامی ارائه شده مخدوش بوده و صرفا وجود ماهیتی را در ذهن مدرک اثبات می کند نه چیز دیگری را. لذا سعی نموده ایم بادقت درکلمات بزرگان قوم به نقد و بررسی مبنای فوق پرداخته و نظریه ای که با اشکالات کمتری مواجهه است را مورد توجه و بررسی قرار دهیم.

موضوع بررسی پایان نامه بررسی معیارهای صفات ذات و فعل از دیدگاه مفسران و فیلسوفان می باشد. ابتدا به معانی لغوی و اصطلاحی صفت پرداخته شده و تفاوت آن با اسم بیان گردیده است تا براساس آن بتوان شناختی از اسماء و صفات حق تعالی و تفاوت بین آنها بدست آورد. سپس امهات صفات حق تعالی را که عبارتند از علم و قدرت و حیات و اراده و کلام و سمع و بصر از دیدگاه فلاسفه و متکلمین مورد بررسی قرار دادیم که نظریات همگی آنها بر این بوده که صفات علم و قدرت و حیات و سمع و بصر از صفات ذاتند ولی در مورد صفات کلام و اراده اختلاف نظر وجود داشت که آیا آن دو از صفات ذاتند یا فعل. بعضی از فلاسفه و متکلمین آن دو را از صفات ذات و بعضی از صفات فعل قلمداد کردند. در اینجا راه حل نهایی داده شد و آن این بود که هر یک از دو صفت دارای دو مرتبه می باشد که یک مرتبه آن عین ذات و از صفات ذات می باشد و مرتبه دیگر آن صفات فعل بوده و از مرتبه فعل واجب انتزاع می شود در انتها نظریات فلاسفه و مفسرین آورده می شود و علاوه بر ذکر نظریات آنها جهات صحت و سقم آنها نیز مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت یک معیار کلی برای تشخیص صفات ذات و فعل ارائه گردیده است که براساس آن می توان صفات فعل را همیشه بر ذات حق صادق دانست/

مطالب این پایان نامه در دو بخش آمده است: بخش اول، کلیات: شناخت علم، صفات خداوند، علم باری تعالی؛ بخش دوم، علم واجب در المیزان: مسائل مربوط به علم واجب در تفسیر المیزان نظیر علم حضوری خداوند، علم فعلی خداوند، رابطه علم با جبر و اختیار و...، سمع و بصر در خداوند، حکمت خداوند، صفات متفرع بر علم خداوند.