جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قیام امام حسین(ع) از مهم‌ترین حوادث تاریخ اسلام به شمار می‌رود. این قیام طی قرن‌های متمادی علاوه بر پیروان مکتب اهل بیت:، همواره مورد توجه مذاهب مختلف قرار داشته است. نهضت امام حسین(ع) به سبب وجود اهداف متعالی و الهی که در باطن خود دارد، نه تنها به عنوان الگوی انقلاب‌های شیعی بلکه نقطه عطفی جهت خیزش قیام‌های ضد ستمگری در سایر ادیان و مذاهب به شمار می‌رود. مطرح بودن بزرگی مقام و جایگاه امام حسین(ع) به عنوان فرزند پیامبر(ص) در منابع اهل سنت، سبب شده که بیشتر اندیشمندان و علمای بزرگ آنان نسبت به وقایع سال 61 هجری، واکنش نشان داده و جهت‌گیری‌های روشن و آشکاری نسبت به این واقعه داشته باشند. دیدگاهی که همواره با صراحت تمام، نسبت به نفی کردار جنایت‌پیشه، طعن و لعنت قاتلین کربلا همراه بوده‌است. اگر چه این نظر با مخالفت معدودی از ایشان مواجه شده اما با دقت در اندیشه بیشتر بزرگان اهل سنت در مورد شخصیت قاتلان کربلا، این حادثه به عنوان رویدای تلخ و ظالمانه علیه خاندان پیامبر(ص) مورد واکاوی قرار گرفته است.

عزاداری بر مصائب ائمه(ع) به­ ویژه امام حسین(ع) به سبب نقش سازنده‌ آن در حفظ مکتب تشیع جایگاه ویژه­ ای دارد؛ لذا ضروری است تا با شناخت این انحرافات، مراسم عزاداری را از گزند بدعت ­ها در امان نگه داشت. نوشتار حاضر به روش توصیفی به این نتیجه دست یافت که انحرافات در دو دسته محتوایی و رفتاری قرار می­گیرد. انحرافات محتوایی شامل نقل مطالب غیرمستند، غلو، وصف بیش از حد ظاهر بنی­هاشم و گزارش­های ذلت بار است و انحرافات رفتاری به قمه زنی، استفاده از آلات موسیقی، بی‌نظمی و سوء استفاده­های مالی اشاره دارد.

موضوع زیارت حضرات معصومین(ع)، یکی از مصادیق اصلی توسل و تقرّب‌جویی بندگان برای رسیدن به هدف آفرینش و معرفت‌ الهی است. از میان زیارت‌های متعدد منسوب به امام حسین(ع)، زیارت اربعین به عنوان میثاق ولایی شیعیان و نشانه مومنان واقعی مورد عنایت ویژه واقع شده‌است. همچنین در کتب روایی شیعه، زیارت‌نامه‌ای معتبر برای روز اربعین، از سوی امام صادق(ع) صادر شده‌است که تعمق و بررسی بیشتر محتوای آن، اهداف قیام و صفات و شخصیت جامع امام حسین(ع) را به عنوان خلیفه الله نمایان‌تر می‌سازد.

مقتل نویسی یعنی گزارش چگونگی کشته شدن یک شخص یا گروه، در تاریخ اسلام جایگاه ویژه­ای دارد و توجه تاریخ نگاران و محدثان را به خود جلب کرده است. کتاب­های مقاتل خلفا و برخی بزرگان اصحاب از این نمونه است. در این بین هیچ موضوعی به اندازه شهادت امام حسین(ع) مورد توجه نویسندگان قرار نگرفته است. میزان توجه اصحاب ائمه به موضوع مقتل نگاری همواره مورد توجه محققان بوده­است. مقتل­نگاری شیعیان بازگو کننده تاریخ خونین شیعه است. برخی از اصحاب شیعی امام صادق(ع) برای پاسداشت بخشی از تاریخ شیعیان به مقتل نگاری روی آوردند. کتاب­های مقتل­نگاری اصحاب شیعی امام صادق(ع)، بیشتر بیان شرح حال شهادت امامان معصوم، اصحاب ائمه و شخصیت­های برجسته شیعه است. این نوشتار با مراجعه به منابع اولیه و فهرست نویسی شیعیان از جمله نجاشی، شیخ طوسی و مانند اینها و با بهره­گیری از شیوه توصیفی-تحلیلی، مقتل نگاری اصحاب امام صادق(ع) را مورد بررسی قرار داده است.

سیمای حضرت عباس بن علی، ابوالفضل العباس(ع) را همواره از نگاه دانشمندان و شیفتگان حضرتش نگریسته‌ایم و چه‌بسا این توهم پدید آمده باشد که این همه صفات متعالی و این همه خصوصیات فرا انسانی را ما محبان و دلدادگان آن حضرت، به ایشان نسبت می‌دهیم. در این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی بر آنیم که از نگاه محققان و علمای اهل‌سنت به جایگاه رفیع علمدار کربلا حضرت ابوالفضل العباس(ع) بپردازیم. پژوهشگران و آزاد‌اندیشان اهل‌سنت، با شیعیان و محبان آن حضرت‌ هم‌نظرند و آن گروه از مورخان و پژوهشگران اهل‌سنت که واقعه عاشورا را اوج مصیبت‌ها و عزاداری‌ها معرفی کرده‌اند، نسبت به ساحت مقدس حضرت ابوالفضل(ع) نیز ادای احترام کرده و سر تعظیم فرو آورده‌اند.

بیان مصائب ائمه اطهار: از قرون اولیه تاکنون همواره مورد توجه عالمان شیعه بوده‌است. برخی از علما با نوشتن کتاب‌هایی سعی در بیان مصائب ائمه اطهار داشته‌اند. کتاب‌های بسیاری همچون الإرشاد شیخ مفید، اللهوف سید بن طاووس، تسلیة المجالس محمد بن أبی طالب و کتاب‌های دیگر در قرن‌های گوناگون در این موضوع به نگارش درآمده‌اند. در کنار نویسندگان نامدار شیعی برخی از نویسندگان گمنام یا کمتر شناخته‌شده نیز درباره مصائب ائمه معصومین: دست به نگارش زدند. یکی از این علما، فیلسوف عصر صفوی علیقلی بن قرچغای‌خان است که برای مصائب پنج‌تن آل‌عبا کتاب محرق القلوب و الأکباد را نوشته است. این کتاب مستند است و مؤلف سعی بر آن داشته تا تمامی مصادر مطالب خود را بیان کند هرچند برخی از مطالب آن چندان معتبر نیست. موضوع اصلی این مقاله بیان احوال و آثار این فیلسوف و معرفی کتاب محرق القلوب و الأکباد است.

اعجاز ادبی قرآن کریم، این کتاب آسمانی را منبع اصلی فصاحت و بلاغت شعر عرب قرار داده است، تا جایی‌که رفعت کلام ادبای عرب به میزان بهره‌مندی از قرآن بستگی دارد و آیات الهی از گسترده‌ترین بسامد در صنعت بدیعی اقتباس برخوردار است؛ در این میان سخن معصومان (ع)، به‌واسطۀ اتصال لدنی به خزانه علم الهی، آینۀ تمام‌نمای قرآن کریم در متون ادبی به شمار می‌رود؛ لذا می‌توان اقتباس از قرآن را از ویژگی‌های اشعار امام حسین (ع) دانست که این پژوهش به مصادیق آن در گونه‌های کامل، جزئی، متغیر، اشاره‌ای و استنباطی می‌پردازد.

عمرو بن قرظه انصاری عمرو از صف جنگاوران، پا بیرون نهاد؛ با نشاط و چالاک. در کمال ادب از سرورش اجازه خواست. امام(ع) اجازه فرمود. او را خوب می‌شناخت. مردی از انصار مدینه و فرزند قرظة بن کعب. قرظه _ پدر عمرو _ کارگزار پدر امام حسین(ع) بود. امام علی(ع) او را به جای ابوموسی اشعری نصب نمود و همراه امام حسن(ع) و مالک اشتر روانه کرد تا سپاه کوفه را به جنگ جمل فرا بخواند. بعدها نیز او را در پیکار صفین پرچمدار انصارش نموده بود. اینک فرزند قرظه، یار فرزند علی(ع) است.