جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عصر امام صادق(ع) به سبب شرایط سیاسی و اجتماعی خاص، عصر شکوفایی و تحکیم مبانی فکری و عقیدتی شیعه است. به جهت اهمیت این دوران و نقش آن حضرت در حفظ مواریث اهل بیت(ع) در این پژوهش نگاهی گذرا به حیات فردی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امام صادق(ع) افکنده و به چگونگی مواجهه آن حضرت با شرایط خاص آن دوران و برخورد ایشان با فرق و مذاهب گوناگون پرداخته، آنگاه شیوه و روش تفسیری آن حضرت مورد بررسی قرار گرفته است. امام صادق(ع) برای تفسیر و تبیین آیات الهی، انواع گوناگون تفسیر قرآن به قرآن، همچون تفسیر صدر و ذیل آیه به یکدیگر، شرح و بیان آیات مجمل، تبیین آیات ناسخ و منسوخ و تفسیر آیات متشابه را بکار برده است. افزون بر تفسیر قرآن به قرآن ، در شیوه تفسیری آن حضرت، تفسیر قرآن به سنت، تفسیر قرآن از راه بیان نمونه ها و مصادیق، تبین معانی باطنی قرآن، تفسیر قرآن با برهان عقلی، تفسیر قرآن به لغت و علوم ادبی، بیان اسباب نزول ، شرح جریان تاریخی آیات قرآن، تفسیر قرآن با استفاده از تمثیل و استناد به آیات قرآن در بیان احکام و معارف الهی مشاهده می گردد. در این پژوهش با ذکر نمونه هایی از روایات امام صادق(ع) به بیان ویژگی های روش تفسیری آن حضرت پرداخته، آنگاه از سوره حمد تا پایان جزء اول قرآن روایات تفسیری امام صادق(ع) در ذیل آیات مربوط به آن مورد بررسی قرار گرفته و به شیوه و روش تفسیری آن حضرت اشاره شده است.

«همدردی» (کرونا)، یکی از آموزه هایی است که اهمیت آن در دو جریان اصلی آیین بودا (ترواده و مهایانه)، به یک میزان نیست. همدردی سومین مقام از مقامات چهارگانه معنوی است که در ترواده، تنها مقامی برای ارهت و در مهایانه، علاوه بر ویژگی اصلی بودیستوه، منجر به نجات نیز می گردد. برای آرتور شوپنهاور (1788-1860)، آموزۀ ودایی «تو همانی»، همان وحدت متافیزیکی است که همواره از آن سخن می گفت. وی همین آموزه را زیربنای اصل همدردی می داند. او زیربنای رنج را مایا دانسته و معتقد است زدودن مایا از طریق درک حقیقت هستی، یعنی درک همان آموزه تو همانی، منجر به تحقق آموزۀ «نه- خود» و فرادانش حقیقی می گردد. رهایی از سنساره نیز زمانی اتفاق می افتد که آموزۀ «نه- خود» عملی گردد؛ یعنی کرونا و پس از آن، نیروانه محقق می گردد. این سیر در آیین بودای مهایانه بسیار پررنگ است. درواقع، همدردی مشخصۀ اصلی آیین بودای مهایانه است که هدف نهایی بودیستوه است. نجات یا رستگاری، چیزی است که فلسفۀ شوپنهاور آن را به سختی ممکن می داند و از این جهت، فلسفۀ وی به آیین بودای ترواده نزدیک می شود.

بیشک دیلتای نقش مهمی در نظریات مربوط به علوم انسانی دارد. این نقش را باید در نوع ملاحظه استقلالی در مورد علوم انسانی جست وجو کرد. وی، علیرغم تأثر از نظریات شخصیت های گوناگونی که بسیاری از آنها علوم انسانی را مستقل از علوم طبیعی نمیدانستند، به استقلال علوم انسانی و تمایز سه گانه آن از جهت موضوع، غایت و روش معتقد است. از این رو، سعی نموده به صورت عملی ویژگی علوم انسانی در هر سه جهت نامبرده را تبیین نماید.کمبود منابع در زبان فارسی در مورد دیدگاه های دیلتای در این زمینه، موجب شد تا این مقاله به تبیین دیدگاه های وی بپردازد. هدف اصلی نگارنده، کشف بنیادهای فکری دیلتای، به خصوص در منبع مهم «مقدمه بر علوم انسانی»، که اخیرا به زبان فارسی ترجمه شده و مقایسه آن با فیلسوف بزرگ مسلمان ملاصدرای شیرازی است. این مقایسه نشان میدهد که اگرچه علوم انسانی به معنای امروزین آن مرکز توجه اندیشمندانی چون ملاصدرا نیست، ولی دیدگاه های دیلتای به نوعی نقد مابعدالطبیعه ارسطویی و قرون وسطایی استوار است. البته این نقد بر مابعدالطبیعه صدرایی وارد نیست. توجه به مبانی فکری صدرایی بر اساس این نقد، میتواند مدخلی برای صدراییان در خصوص تبیینی متفاوت از علوم انسانی به حساب آید.