جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آخرالزمان، به مفهوم پایان تاریخ، موضوعی است که در همه مکاتب و ادیان از آن بحث می شود. بعضی از مکاتب، خصوصا فرقه های مذهبی، از آن برای مقاصد خود استفاده های سیاسی کرده اند. یکی از آن فرقه های مذهبی فرقه ضاله صهیونیسم مسیحیت است که از نظر اقتصادی با بودجه میلیاردی امریکا و هم پیمانانش حمایت می شود. این فرقه با طرح نمایی ظهور عیسی در اورشلیم، برگزیده بودن قوم یهود از طرف خداوند، ترسیم ارض موعود از نیل هرات و طرح خاورمیانه بزرگ برای اجتماع مسیحیان و یهودیان جهان در بهره کشی بشریت به نفع خود کوشیده اند. در این مقاله به ابعاد فکری این فرقه پرداخته می شود.

بخش نخست این مقاله درصدد ارائه برخی تعاریف مقدماتی است که مدخل بحث از مبانی فهم قرآن هستند؛ همچون تعریف کلام، کلام ظاهری، کلام حقیقی، کلام الهی، تعریف فهم و تفاوت آن با فقه. اما بخش دوم مقاله مربوط به متعلق یا موضوع فهم و، به عبارت دیگر، متن قرآن کریم است. قطعا نوع نگرش و بینش ما به متن و ویژگی های آن در نحوه ارتباط و تعامل ما تاثیرگذار است؛ لذا، در این بخش، 12 ویژگی قرآن کریم به عنوان متعلق فهم شمارش می شود و تفاوت های قرآن با دیگر کتب آسمانی نیز بیان می شود. در بخش سوم و پایانی مقاله از ظهر و بطن قرآن نیز سخن می رود و ویژگی ذوبطون بودن قرآن و رابطه ظاهر و باطن آن تحلیل و بررسی می شود.

یکی از مباحثی که در طبیعیات، الهیات و در اخلاق مورد بحث اندیشمندان اسلامی قرار گرفته، بحث نفس است. به این بحث در روایات اسلامی توجه بسیار شده و معرفت آن را بهترین و سودمندترین معارف و منشا شناخت پروردگار دانسته اند. به دلیل اهمیت این بحث است که فیلسوفان و متکلمان در اثبات نفس و کیفیت آن به بحث و بررسی و نزاع و کشمکش پرداخته اند. یکی از اندیشمندان اسلامی که این بحث را در کتب مختلف خود بررسی کرده است ابوحامد محمد بن محمد غزالی است. وی در برخی از کتب خود، همچون یک فیلسوف مشائی به اثبات نفس و، تجرد آن می پردازد و فراتر از آن، از شرع نیز در این راه کمک می گیرد؛ ولی در کتاب تهافت الفلاسفه به ناتوانی فلاسفه در اثبات تجرد نفس پرداخته و دلایل عقلی آنها را ناکافی و این بحث را یکی از مواضع ناسازگاری مسائل علوم طبیعی با آموزه های دینی می داند. این نوشتار در پی آن است که دیدگاه غزالی را در این مورد، بررسی نماید.

«غایب»، در فقه و حقوق وصف کسی است که از اموال و همسر خود دور افتاده و برای دارایی و همسر او قوانین و احکامی وضع گردیده است و ولایت بر آنها به حاکم شرع یا فقیه واگذار شده است. نسبت به حقوق و اموالی نیز که متعلق به امام زمان (عج) است بعضی از فقها با همین رویکرد نظر داده اند و با استناد به قواعد کلی اموال و حقوق، حاکم شرع را ولی بر اموال امام غایب (عج) دانسته اند و تصمیم گیری در حوزه اختیارات امام غایب (عج) را نیز به جهت غیبت آن حضرت از باب ولایت بر غایب در حدود اختیارات ولایت فقیه دیده اند. در مقایل آنها، فقیهانی هستند که قائل به وجود اموال شخصی آن حضرت در دست مردم نیستند و عقیده دارند که آنچه در دست مردم است اموال عنوانی آن حضرت است که متعلق به بیت المال و حکومت اسلامی است و حاکم شرع و ولی فقیه، به عنوان نایب امام غایب (عج)، وظیفه ولائی ایشان را انجام می دهد و این اموال نیز در اختیار اوست که، در نهایت، در این مقاله همین نظریه ترجیح داده شده است.