جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آغاز مسيحيت، برخورد دوگانه‌اي نسبت به فلسفه وجود داشت و حتي در خود انجيل‌ها هم اين دوگانگي ديده مي‌شود. مسيحيت در درجه اول، يک دين است و آموزه‌هاي آن، درباره رستگاري و عشق به خداوند است و به‌صورت يک نظام نظري انتزاعي به سبک نظام‌هاي فلسفي يوناني درنمي‌آيد. درحالي‌که ادعاي سنت فلسفي يونان، دانش عقلاني متکي بر منطق استدلالي است. اين مقاله با پذيرش اين مسئله که تصوري عقلاني از ايمان، زمينه مشترکي براي بسياري از فلاسفه قرون وسطي بوده است، درصدد بررسي اين مهم است که چگونه معرفت متافيزيکي بشر که از راه وحي بدان رسيده، با معرفت طبيعي که از راه حواس و عقل بدان دست‌يافته، مرتبط مي‌شود.

شیوۀ انتخاب زمام­داران و نهادهای سیاسی در جمهوری اسلامی ایران از موضوعاتی است که مورد ارزیابی­های گوناگون قرار گرفته است. برخی در مقایسه با نظام­های لیبرالی، آن را دارای کاستی­هایی دانسته­اند. نگارنده در مقاله حاضر به بررسی نظام انتخاباتی جمهوری اسلامی ایران و نحوه­ انتخاب زمام­داران و هم­چنین مقایسه آن با نظام­های عمدۀ لیبرال دموکراسی (ایالات متحده امریکا، انگلیس و فرانسه) پرداخته است. به نظر می­رسد هر دو نظام انتخاباتی بر اساس مبانی خود شرایطی را برای منتخبین و انتخاب کنندگان پذیرفته­اند و از سویی محدودیت­هایی را نیز اعمال نموده­اند.

هم چنان که عرب‌هاى جاهلى بر اساس اهداف ومنافع خویش تعریفى از امنیت ارائه مى‌کردند پیامبر اکرم 9 نیز بر اساس اهداف ومنافع دین اسلام که رهبر آن به شمار مى‌رفت تعریفى از امنیت داشته است که بر اساس آن تعریف در ظرف مدتى کوتاه امنیتى ایجاد کرد که همه مسلمانان در سایه آن از هر جهت در آرامش به سر مى‌بردند. پیامبر براى ایجاد امنیت برنامه‌هایى به اجرا درآورد که هم در کوتاه مدت وهم در دراز مدت توأم با موفقیت بوده است واین برنامه‌ها علاوه بر ایجاد امنیت در جامعه به گسترش روزافزون دین اسلام نیز کمک شایانى نموده است. در این مقاله با هدف بررسى گفتمان امنیتى پیامبر اکرم 9 ابتدا به صورت مقدمه مفهوم امنیت وگفتمان‌هاى موجود در آن را به اختصار مورد بررسى قرار داده، سپس در دو بخش به بررسى دیدگاه امنیتى آن حضرت پرداخته‌ایم. در بخش اول تلاش‌ها وزمینه‌هاى ایجاد امنیت توسط ایشان در مکه وقبل از هجرت ودر بخش دوم که بحث اصلى مقاله است برنامه‌هاى پیامبر در ایجاد امنیت در مدینه وپس از تشکیل حکومت را پى گرفته‌ایم.

غیبت امام دوازدهم و کوتاه دستى جامعه شیعى از نظام مطلوب خود از سویى، و ضرورت حفظ حداقل‌هایى از سازماندهى، امکانات، موقعیت‌ها و فرصت‌ها براى شیعیان در حکومت‌هاى غیرشیعى از سوى دیگر، همکارى علماى شیعه با حکومت‌هاى موجود را ضرورى مى‌کرد. با وجود آن که در طول غیبت صغرا بیشتر همّت علما صرف اثبات امامت و غیبت امام مهدى 7 گردید، اما با شروع غیبت کبرا و اوج‌گیرى جایگاه علما در میان شیعیان، بحث همکارى آنان با حکومت‌هاى موجود، و چیستى و چرایى آن، به یکى از سرفصل‌هاى مهم در اندیشه سیاسى شیعه تبدیل گردید. در این مقاله، مسأله همکارى علما با سلاطین و حدود و ثغور این همکارى‌ها بررسى شده است.

مطالب کتاب در دو بخش کلیات و ابعاد امنیت سازمان دهى شد. مباحث بخش اول در سه فصل ارزش امنیت در اسلام، جایگاه امنیت در اندیشه سیاسى امام على 7 و مفهوم امنیت ترتیب یافت و بحث‌هاى بخش دوم در شش فصل امنیت فردى، سیاسى، اقتصادى، قضایى، مرزى و صلح و امنیت جهانى مورد توجه مؤلف قرار گرفت. از مفروضات کتاب این است که نهج البلاغه پس از قرآن کریم از مهم‌ترین منابع اسلامى به شمار مى‌رود و در بردارنده اندیشه امام على 7 است. نهج البلاغه در خصوص امنیت و شقوق آن، داراى مطالب ارزش مندى است، با توجه به این که کار مستقلى در این زمینه تاکنون صورت نگرفته است، مؤلف مى‌کوشد تا بحث امنیت و ابعاد آن را از نگاه امام على 7 در نهج البلاغه پى‌گیرى نماید.

آیین حکمرانى از دیدگاه حکیم نظامى داراى شرایط و اهداف و اصول و فروعى است که هر حکمرانى باید بدان ملتزم باشد تا حکومتش مشروعیت، مقبولیت و مداومت داشته باشد. نظامى این آیین را گاهى در قالب نقل قول از حاکمان و گاهى به زبان نصیحت و اندرز به پادشاهان عنوان مى‌کند تا افکار خود را بیان و جامعه را بدان سو سوق دهد.

جواهرالاخلاق کتابى از سید محمود امینى (1330 ق) است که به ادعاى خود وى، بخشى از کلمات قصار رسول خدا9 و على مرتضى 7 مى‌باشد که «پس از مرور و ممارست با اسلوبى مرغوب و ترتیبى مطلوب و پسندیده پس از دیباچه به یکصد و ده فصل به عدد نام نامى و رسم گرامى مبارک حضرت امیرمؤمنان على بن ابى‌طالب 7 و یک خاتمه نگارش یافته است». مرحوم آیة‌الله‌مرعشى نجفى در مقدمه‌اى که بر این کتاب دارند، چنین آورده ند : از جمله کتب نفیسه در این خصوص (تهذیب و تربیت نفس) همانا کتاب مستطاب «جواهرالاخلاق» مى‌باشد، چه آن که او خصوصیاتى و مزایایى را حائز و واجد است که اکثر مؤلفات اخلاقیه آنها را دارا نیست؛ مانند سلامت عبارت فارسى و شیوایى قلم و استشهاد به آیات کریمه و احادیث شریفه منیفه و اشعار نغز و دلنشین در ذکر هر صفتى از اوصاف بشر، خواه حمیده باشد خواه ذمیمه، و در حقیقت این تألیف جلیل مانند عصاره‌اى از بسیار کتب و رسایل اخلاقیه مى‌باشد و از این جهت، گوى سبقت را از اکثر آنها برده.

در فاصله 26 دى تا چهارم بهمن ماه سال 1384 هیأتى علمى از دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم به دعوت رایزنى فرهنگى جمهورى اسلامى ایران در لبنان جهت شرکت در همایش تأثیرات انقلاب اسلامى بر تحول معارف دینى و علوم انسانى رهسپار لبنان شد. این هیأت همچنین عهده‌دار فراهم کردن مقدمات برگزارى اجلاس بین المللى شرف الدین در لبنان بوده است. آنچه مى‌خوانید گزارش این سفر است. گزارش از دو بخش تشکیل شده است : بخش اول: چکیده سخنرانى دکتر لک‌زایى، سردبیر فصلنامه علوم سیاسى است، که پس از بازگشت از سفر در جمع اعضاى شوراى پژوهشى پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى ایراد شده و عمدتآ ناظر به تحلیل تحولات سیاست و حکومت در لبنان است و بخش دوم گزارش همایش تأثیرات انقلاب اسلامى بر تحول علوم انسانى و جریان‌هاى فکرى ـ سیاسى در ایران است.

هدف این مقاله تحلیل و بررسى عقلانیت دینى و سکولار در اندیشه متفکران اسلام است. به منظور دست‌یابى به این هدف ابتدا به مفهوم و کالبد شکافى عقلانیت و سپس به ویژگى‌هاى عقلانیت دینى و سکولار پرداخته شده است. پس از بررسى الگوهاى عقلانیت سکولار به تحلیل و بررسى عقلانیت مطرح در اندیشه متفکران مسلمان مى‌پردازیم که به دو سرمشق تجزیه شده است. الگوى نخست، عقلانیت فلسفى است که با عقلانیت دینى پیوند دارد و الگوى دوم عقلانیت سکولار است. این نوع از عقلانیت به چهار صورت در اندیشه متفکران مسلمان تجلى یافته است که عبارتنداز: 1. الگوى انطباقى 2. الگوى تطبیقى 3. الگوى تمایزى 4. الگوى هرمنوتیکى یا عقلانیت دینى انتقادى.

این مقاله در صدد است با انجام مقایسه‌اى اجمالى میان نظریات ساختگرایى تعادلى (دورکیم)، ساختگرایى تضادى (دارِندورف) وگفت وگویى ـ توافقى (هابرماس)، به مسائلى چون مبناى نظم وهمبستگى اجتماعى، بحران‌هاى اجتماعى، عامل تحول، آهنگ دگرگونى اجتماعى، فرآیند تحول، راه خروج از بحران‌هاى اجتماعى ومبناى الزام واطاعت سیاسى بپردازد. در این خصوص، تحلیل نقش کنشگران خودى در ایجاد تغییر وتحول در ساخت‌هاى اجتماعىِ به ظاهر متصلب وانعطاف‌ناپذیر جوامع مدرن وشکل دادن به اخلاقیات جهان‌شمول، اهمیت به سزایى دارد. در پایان، نگاهى اجمالى وگذرا به اندیشه سیاسى اسلام (با تأکید بر دیدگاه امام خمینى‌ره) تحت عنوان مکتب تعالى‌گرایى انتخابى خواهد شد وعناصرى از آن که براى ورود در مباحث فوق ضرورى است، طرح خواهد گردید.