جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشه وحدت وجود، از اندیشه‌های اساسی عرفان نظری اسلامی بوده و ابن‌عربی و مولانا از قلل رفیع آن هستند. موضوع این مقاله ربط و نسبت میان این سه است. این نوشتار از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول که در این شماره عرضه می‌گردد و قسمت اعظم مقاله را تشکیل می‌دهد، چیتیک (نویسنده مقاله) پس از اشاره به معنا و ساختار لغوی وحدت وجود، اجمالی از تاریخچه آن را در میان صوفیه از قرن دوم تا زمان ابن‌عربی ذکر می‌کند. سپس با تفصیل بیش‌تری به توضیح روش ابن‌عربی، دیدگاه او در مورد وحدت وجود، تنوع نظریات او در این مورد و ساده‌انگاری‌ها و کژفهمی‌هایی که به‌ویژه خاورشناسان در فهم تعالیم ابن‌عربی رواداشته‌اند، یادآور می‌شود. وی در ادامه‌ی این بخش به بررسی اندیشه وحدت وجود در میان شاگردان باواسطه یا بی‌واسطه ابن‌عربی از قونوی گرفته تا عبدالرحمن جامی، می‌پردازد.

در این نوشتار، پس از اشاراتی کوتاه و گذرا به تعریف و مبانی تفسیر اجتهادی قرآن و بیان تفاوت‌های آن با سایر شیوه‌های تفسیری، سه مؤلفه مهم در تفسیر عقلی ـ اجتهادی، بیان، شرح و نمونه‌یابی شده است، که عبارتند از: 1. توسعه مفهومی و الغای خصوصیت؛ 2. تطبیق مصداقی ؛ 3. تحلیل گری و مفهوم شکافی.مراد از توسعه مفهومی، گسترش مفهوم آیه و سرایت آن از «مورد» به غیر آن است.مفهوم شکافی نیز به معنای شکافتن مفهوم آیه به سمت عمق است، بر خلاف توسعه مفهومی که حرکت در سطح آیه و پیش‌روی عرضی است. برای هر یک از این مؤلفه‌ها، نمونه‌هایی از روایات تفسیری و متون تفسیری ارائه شده است و به دلیل وضعیت بهتر تفسیر اجتهادی در تفاسیر جدید، نمونه‌ها بیشتر از تفاسیر قرن حاضر، انتخاب شده‌اند.

نخستین نقد مهم به معرفت‌شناسی پلانتینگا، به دست فیلیپ‌کوین ـ فیلسوف وابسته به کلیسای کاتولیک ـ صورت گرفت. پلانتینگا به نقد کوین پاسخ داد که در آن به چهار مسئله پرداخته بود. مقاله حاضر، پاسخی است به آن پاسخ. در این نوشته، کوین مسائل چهارگانه پلانتینگا را یکایک مطرح می‌کند و نظر خود را در باب آنها بازمی‌گوید. به نظر کوین، این چهار مسئله موارد اختلاف وی با پلانتینگا است. با این حال، وی معتقد است که در باب دو مسئله نخست می‌توان به توافقی دست یافت، لیکن در دو مسئله بعدی چنان با پلانتینگا اختلاف نظر دارد که امیدی به توافق بر سر آنها ندارد. این چهار مسئله که در عین حال چهار قسمت ساختار مقاله را تشکیل می‌دهند عبارتند از:1. شیوه جزئی‌نگرانه توجیه معیارهای معرفتی؛ 2. بنیان‌انگاری کلاسیک بازبینی شده؛ 3. توجیه اعتقادات خداباورانه؛ 4. مسئله ابطال اعتقادات خداباورانه

نوشتار حاضر جستاري در نگرش‌ معنويت انسان انگار ديپاك چوپرا است، براي اثبات اين سخن، نيم‌نگاهي نيز به مباني هستي‌شناسي وي شده است. نگرش ايده‌آليستي چوپرا از جهان هستي، تمام قدرت و اختيار را تحت هيمنه ذهن انسان قرار مي‌دهد و تمام شئون خدایی را به نفع انسان مصادره می‌کند و در نهایت انسان را در مسند خدایی می‌نشاند. بر اساس این ديدگاه، تمامي مفاهيمي كه چوپرا آنها را در آثار خود براي تعريف انسان استخدام كرده، به راحتي قابل تبين است. در بخشي از اين نوشتار، به يكي از اين مفاهيم محوري با عنوان انسان خلاق اشاره شده است كه با تحليل اين مفهوم مي‌توان به جايگاه انسان به عنوان خالق واقعيت هستي در نزد چوپرا پي برد. مشاركت انسان در پديده‌هاي تكويني عالم، بساطت وجودي خدا را در يك سير پويشي قرار مي‌دهد. چوپرا به عنوان يك انسان‌گراي افراطي از انسان‌گراهاي ملحد مكتب تكامل‌گرايي پيروي مي‌كند. از ويژگي‌هاي برجسته چوپرا پيوند ميان معنويت و ماده است كه با تبيين و تحليل وجودي انسان بر حول سه بعد جسم، روح و ذهن و ارتباط آن‌ مي‌توان به نظام معرفتی چوپرا پي برد. دستیابی به سلامتی به عنوان رسالت تعالی‌جویانه‌ی انسان بر اساس این سه بعد، بخش نهایی این مقاله را تشکیل می‌‌دهد.