جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهم‏ترین و دقیق‏ترین روشهای خداشناسی، مطالعه و درک صحیح و عمیق اسماء و صفات حسنای الهی با استفاده از آیات قرآن و احادیث اسلامی است,که این نوع از شناخت و آگاهی, آثار و پیامدهای بسیاری را بر روح و روان انسان گذاشته و ابعاد زندگی او را در بر می‏گیرند. بخشی از این آثار, آثار روانی هستند که طبق تعریف صورت گرفته در این پایان نامه, آثاری هستند که از شناخت و معرفت خدا سرچشمه گرفته و بر روح و روان انسان نقش بسته و باعث انگیزش و تحریک احساسات در وجود او نسبت به انجام افعال و نیّاتی گشته و شعاع ثأثیر آنها نیز ابعاد زندگی او را در بر می‏گیرند. با استخراج این آثار از آیات و روایات اسلامی, می‏توان آنها را با نظم دقیق در یک مدل کلی طبقه‏بندی کرده و مخاطب را در فهم صحیح و یادگیری سریع آن یاری نمود. این آثار به دو دسته آثار قلبی و رفتاری تقسیم شده و هر کدام تحت عناوین کلی‏تری قرار گرفته‏اند که آثار قلبی عبارتند از: آثاری که اثر گذاری و نمودشان در قلب و روح انسان بیشتر از اعضاء و جوارح بوده و درصد کمتری از ظهور و بروز را بر رفتار و اعضاء و جوارح او به خود اختصاص داده‏اند و آثار رفتاری, آثاری هستند که علاوه بر اینکه پیوند خاصی با روح و روان انسان دارند, نتیجه و کارکردشان در اعضاء و جوارح انسان نمود بیشتری نسبت به روح و روان او دارند. آثار قلبی به انگیزش شامل دو اثر (خوف و رجاء) و بزرگداشت شامل (تواضع و خشوع) و اعتماد و آرامش شامل (ایمان, اطمینان, رضا و تسلیم) و علاقه و احساسات شامل (محبت, شوق, انس و حزن) تقسیم شده و آثار رفتاری نیز به معنویت گرایی شامل (آخرت خواهی و زهد) و بی نیازی جستن از خدا شامل (استغناء و دعا) و مجاهدت شامل (تقوا و تهجّد) تقسیم شده‏اند. روش مورد استفاده در این پایان‏نامه، روش تحقیق و نگارش کتابخانه‏ای و شیوهء پژوهش, تحلیلی ـ توصیفی بوده است، که هر اثر با استفاده از فرهنگ لغت عرب, کتابهای اخلاقی و تفسیری و روایی, مورد بحث و پژوهش قرار گرفته و پیامدها و نتایج آن نیز از آیات و روایات ذیل هر موضوع استخراج شده‏اند.

آیین های تشیّع مانند بر پایی جشن های مذهبی، عزاداری، زیارت و مدّاحی اهل بیت رفتار های اجتماعی هستند که به دلیل بُعد اجتماعی آنها بر پدیده های اجتماعی دیگر اثر می گذارند.

در میان مباحث خداشناسی، بحث درباره علم خداوند متعال یکی از دشوارترین مباحث فلسفه الهی است و به همین جهت است که متکلمین و حکما اختلاف نظر فراوان دراین مبحث دارند و در عین حال یکی از مهمترین و با اهمیت‌ترین مباحث نیز هست زیرا اثبات علم، برای مبدا هستی بخش جهان وجه تمایز موحدین از ماتریالیستها است ، چرا که هم الهیون و هم مادیون هر دو در اثبات "اصلی ثابت " و مبدئی واحد برای جهان متفق‌اند و شاهراه جدایی این دو گروه در همین است که مادیون آن مبدا را لاشعور و فاقد ادراک می‌دانند. و او را "ماده" می‌نامند، اما الهیون، آن مبدا را ذاتی دراک و دارای علم و آگاهی مطلق می‌دانند. لذا به میزان صعوب مطلب بحث دارای فواید و اثرات بسیار نیز می‌باشد. حال گذشته از صعوب نفسی مساله علم‌باری، در نحوه علم واجب به ماعدا خصوصا قبل از تحقق معلولات ، به عبارتی در علم سابق تفصیلی به اشیاء صعوبت مضافی وجود دارد که به اعتراف صدرالحکما از اغمض مسائل حکمیه است . در مساله علم باری چه در علم به ذات و چه در علم به اشیاء مطالب گوناگون و متعدد و متنوع در کتب مختلف کلامی، فلسفی و عرفانی مطرح شده است ولی در هیچ اثری این اقوال متعدد به طور مدون، جمع‌آوری نشده است . در رساله حاضر سعی بر آن است تا تحت عنوان "بیان اقوال و بررسی نظریه ملاصدرا در علم باری" اقوال و نظرات مختلف درباره "علم باری" بررسی و مورد تفحصی هر چند مختصر قرار بگیرد و حداقل این که اقوال و نظرات مختلف و پراکنده در کتب کلامی فلسفی و عرفانی ولو به طور اجمال، به طور یکجا و مدون جمع‌آوری شود تا مساله علم باری، یکجا و دقیق مورد بررسی قرار بگیرد.

در این رساله تلاش بر این است که با محور قرار دادن قرآن و احادیث، به بررسی این رویکردها پرداخته شده و از میان آن‌ها رویکرد صحیحی که منطبق بر آیات و روایات است اثبات شده و بطلان دیگر رویکردها به همراه نمونه‌هایی از مستندات قرآنی و روایی به کار رفته در اقوال قائلین به آن‌ها نقد و بررسی شود. در تحقیق حاضر، ابتدا از تعطیل وجود شناختی که در مورد انکار وجود خداوند بحث می‌کند سخن به میان می‌آوریم که با دلایل عقلی و نقلی قبح آن آشکار می‌شود و ما در اولین قدم خداشناسی یعنی خارج نمودن خدا از حد تعطیل، از مرز نفی و معدوم انگاشتن خدا عبور می‌کنیم. در قدم بعدی باطل بودن رویکرد معرفت ایجابی یا همان تشبیه که عبارت از اثبات صفات برای خالق متعال است، با ذکر دلایل قرآنی و روایی روشن می‌شود و با استفاده از کتب و منابع قرآنی و روایی سعی در دست یافتن به رویکرد صحیحمعرفتی شده و در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که در عین انکارناپذیر بودن خداوند ، راهی به احاطه? علمی و عقلی در جهت دسترسی به کم و کیف آن وجود ندارد و تمام قوای ادراکی بشر از فهم آن درمانده و عاجزند که این یعنی همان نفی تعطیل و تشبیه. خداوند در وهم و خیال و تصور بشر نمی‌گنجد و تفکر نمودن در ذات الهی ممنوع است و ما مأموریم خدا را به آن‌چه خود را بدان توصیف نموده وصف کنیم و از غیر آن خودداری نماییم و این که معرفت خدا فقط و فقط باید به خود خدا حاصل شود و نه با چیز دیگری و هرکس خدا را به چیزی غیر از خدا بشناسد در واقع به بیراهه رفته. تشبیه و تعطیل و جمع بین تشبیه و تنزیه که سعی در جمع بین نقیضین دارد، رویکردهای خارج از چارچوب معرفت خدا برای بشر هستند و از منظر قرآن و حدیث، تنها رویکرد تنزیهی یا همان معرفت سلبی است که مورد تایید می‌باشد.

شعر در طول تاریخ همواره بر سایر انواع ادبی برتری داشته ؛ در این میان شعر عربی نیز از این مرتبه برخوردار بوده است؛ بویژه آنکه پس از ظهور اسلام، به عرصه دین وسیاست وارد شد و همین رواج ادب متعهد سبب ساز افزونی جایگاه شعر عربی گردید. از آن زمان تاکنون شاعران متعهد پیوسته بر شعر به عنوان ابزاری برای بیان حقیقت و تقویت باورهای ایمانی مردم تکیه کرده اند. از جمله ایشان فقیه و مجتهد بزگوار شیعی، ابوالفضل تهرانی است که در قرن چهارده هجری می زیست. هدف اینتحقیق دریافت وبیان دیدگاه این عالم گرانقدر نسبت به اهل بیت از طریق بررسی شعرهای دیوان او می باشد. دیوانی که یکی از ارزشمندترین آثار عربی این شاعر مسلط به زبان عربی و علاقه مند به آن به شمار می آید. روش در این تحقیق مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر تحلیل محتوای دیوان شاعر است و از جمله نتایج بدست آمده از آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:1. مفاهیم مرتبط با پیامبر و خاندان گرامیشان یکی از اصلی ترین مضامین شعرهای این دیوان است که در قالب های قصیده، غزل، قطعه وموشحه و در اغراض مدح، رثا، وصف و... سروده شده است.2. او به وقایع مهم تشیع نیز؛ همچون غدیر، مسئله خلافت، حادثه کربلا و ظهور امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه) توجهی ویژه نموده است.3. اغلب شعرهای اهل بیت محور او به گونه ای سروده شده که نمی توان عنوانی ویژه برای آن برگزید؛ چرا که در آن ها به گونه ای از واقعه غدیر وعدم توجه مسلمانان به توصیه های مکرر پیامبر در آن روز و نیز سراسر دوران نبوت، سخن رانده و این مسئله را سبب ساز تمامی مصیبت های اهل بیت از هتک حرمت حضرت زهرا تا شهادت مظلومانه تمامی فرزندانش و دردناک تر از همه فاجعه کربلا دانسته و پس از آن عاجزانه از مهدی منتظر خواسته است که با ظهورش انتقام تمامی این ستم ها را بگیرد.

چکیده ندارد.

چکیده:موضوع این پژوهش «تفسیر روایی اهل‌بیت: سوره های توحید، فلق و ناس» است و روش آن به صورت کتابخانه ای است. در این تحقیق که با هدف ارائه ی تفسیری مبتنی بر آموزه های راسخون در علم یا همان پیامبر9 و امامان معصوم علیهم السلام به منظور فهم دقیق آیات قرآن تدوین یافته است؛ آیات هر سوره در دو بخش مفاد ظاهری با استفاده از کتبلغت اجتهادی و مفاد روایی با بهره‌مندی از روایات اهل بیت? در برخی از تفاسیر روایی مورد بررسی قرار گرفته و سپس مقایسه‌ایی میان مفاد ظاهری و مفاد روایی انجام شده است؛ که در اکثر موارد حاکی از تطابق میان مفاد ظاهری و روایی است. در مواردی نیز معصومین? زوایای مختلفی از موضوع را بیان نموده‌اند که در سوره به آن اشاره نشده است. گونه شناسی روایات به منظور تشخیص نوع ارتباط آن‌ها با آیات مربوطه و استخراج پیام‌ها و آموزه‌های هدایتی هر سوره از دیگر اقدامات این تحقیق در مورد روایات تفسیری اهل بیت: است. در پایان نیز به نتایج و دست‌آورهای حاصل از تحقیق اشاره شده که به طور اجمال عبارتند از:1ـ مبانی توحید به عنوان بنیاد معرفت خدا و پیام اصلی این سوره همواره مورد سوال برای مخاطبان و همچنین مورد اهتمام جدی اهل بیت: بوده و این مسأله با توجه به روایات ذیل این سوره کاملاً مشهود است.2ـ آیات سوره توحید دلالت دارند بر بیان ابعاد وحدانیت پروردگار به دو صورت اثبات وجود و نفی هر گونه تشبیهی از اوکه با توجه به روایات ذیل آن در موضوعاتی نظیر تبیین مفهوم وحدانیت خدا، تبیین حقیقت صمد،تبیین معنای الله ونفی ولادت از خداوند و عدم کفو و نظیر برای او، مورد بررسی قرار گرفت.3ـ آیات سوره فلق و ناس که از یک اتحاد موضوعی برخوردارند دلالت داردند بر وجود شرور در عالم چه آشکار و چه پنهان و تأکید بر این که پناه بردن به خداوند خصوصاً از شرور مخفی و دور از حواس لازمه داشتن یک زندگی ایمن و سالم است. از جمله‌ی این شرور حسادت ورزی به عنوان یک صفت رذیله در درون همه‌ی انسان‌ها و متأثر شدن فکر انسان از وساوس شیاطین است که در روایات معصومین? به این موارد به خوبی پرداخته شده است.4ـ در فصل گونه شناسی، روایات هر سوره به پنج گونه‌ی سوره شناخت، معنا شناخت، تأویلی، تطبیقی و تفسیری تقسیم شده‌اند. بیشترین تعداد از روایات مربوط به گونه‌ی سوره شناخت و بعد از آن تفسیری و پس از آن تطبیقی است.5ـ سوره‌ی توحید با توجه به آیات آن و روایات معصومین علیهم السلاممشتمل بر مهمترین آموزه های اعتقادی در شناخت و معرفت پروردگار متعال است و سوره های فلق و ناس علاوه بر آموزه های اعتقادی مشتمل بر آموزه های اجتماعی و اخلاقی نیز هستند. کلید واژه ها: تفسیر، تفسیر روایی اهل بیت علیهم السلام، روایات تفسیری، تفاسیر روایی، سوره توحید، سوره فلق،سوره ناس.

در مغرب زمین، شبهات حس‎گرایانی چون هیوم و در پی آن نقدهای کانت نسبت به توانایی عقل نظری در ادراک امور ماورای طبیعی ایجاد تردید نمود. لذا برخی از متکلمان درصدد برآمدند تا راهی غیر از الهیات عقلی، برای اثبات وجود خداوند پیدا کنند. از جمله این راه‎ها، اثبات وجود خدا از طریق تجربه دینی یا مواجهه مستقیم با خداست که توسط افرادی چون شلایر ماخرو آلستون مطرح شده است.از دیگر سو، در تفکر اسلامی نیز، نسبت به گواهی و شوق قلبی انسان و جنبه‎های شهودی وی در امور ماورای طبیعی تاکید بسیار شده است و اهمیت این امور در نزد دین باوران بر کسی پوشیده نیست.اکنون با توجه به نقش والای تجربه دینی و شهود عرفانی در اسلام و جایگاه آن در الهیات جهان غرب، مناسب است پژوهشی در این زمینه صورت پذیرد تا با پرداختن به قرائت‎های مختلف این برهان، ارزش معرفت‎شناسانه آن مورد بررسی قرار گرفته و نقش آن در اثبات خدا روشن شود.

چکیده

«تمهیدات» کتابی است، سرشار از مباحث و مضامین عرفانی که توسط عین القضات همدانی در سال 521 هجری نگارش یافته است. در این اثر، تنها از عرفان محض گفتگو شده است. گرچه نویسنده، گاهی عرفان و فلسفه را با یکدیگر می آمیزد و با این وجود، مطالب کتاب، صبغه ای عرفانی- فلسفی، به خود می گیرد. اما به یقین می توان گفت که اندیشه غالب بر این اثر، نگرشی کاملاً عرفانی می باشد. لذا در این رساله، سعی شده است که وجوه گوناگون عرفان ، از دریچه ذهن عین القضات مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. رساله حاضر مشتمل بر چهار فصل می باشد : در فصل اول به شرح احوال و آثار عین القضات و همچنین تبین ماهیت عرفان پرداخته شده است. فصل دوم به شرح اصطلاحات عرفانی تمهیدات می پردازد. در فصل سوم، خودشناسی و خداشناسی از منظر قاضی مورد تحلیل قرار می گیرد. و فصل چهارم، به شرح و بسط حقیقت و حالات عشق در تمهیدات می پردازد. شیوه نگارش این رساله نیز چنین است که با استناد به کتب عرفانی و شرح توضیحاتی در خصوص موضوع مذکور، به تشریح و تحلیل اقوال عین القضات، از گنجینه عظیم عرفان تمهیدات می پردازد.