جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مقدمه: ونزّلنا عليك الكتاب تبياناً لكلّ شى‏ءٍ وهدىً و رحمةً و بشرى للمسلمين« (نحل/89) قرآنى كه امروز پيش روى ماست، بزرگترين موهبت الهى به انسان است كه بر زبان غايت آفرينش جارى فرمود؛ تا جانها تشنه وسرگشته را سيراب نمايد وحقايق پوشيده در پرده‏هاى جهل وغفلت را آشكار سازد. كتابى عزيز كه هيچ باطلى را در آن راهى نيست. كتابى كه جز »مطهّرون« به كنه آن راه نتوانند يافت، جز مؤمنان، از آن شفا نتوانند جست وكافران را جز هلاكت نخواهد افزود. راه بهره‏گيرى از هدايت اين صحيفه نور، تفكر وتدبّر در كلمات بلند آن است؛ چنان كه خود توصيه فرموده وكسانى را كه بى تدبر از كنار كلمات آن مى‏گذرند نكوهش نموده است: »افلا يتدبّرون القرآن أم على قلوب اقفالها« (محمد (ص) / 24). در كلمات نورانى پيشوايان دين - كه قرآن ناطقند - مجمل اين كتاب توضيح داده شده واز متشابهات آن پرده برداشته شده است؛ لذا برماست كه در كنار تدبر، جهت فكر را با الهام از روايات، به سمت وسوى صحيح تمايل كنيم. در اين رساله، تلاش بر آن بوده است كه تا حد امكان وبا بضاعتى بسيار ناچيز، گامى در مسير تدبر وبهره‏گيرى از انوار هدايت الهى برداريم؛ اميد كه او، خود، در ادامه راه ما را يارى فرمايد، تا بدانجا رسيم كه گويا آيات را بى‏پرده از حضرت حق مى‏شنويم. گام لرزان ما تنها در اين مسير بود كه در هربار{P ) امام صادق (ع) فرمودند: »هميشه آيات قرآن را آنقدر تكرار مى‏كنم تا به حالتى برسم كه گويا آن را مستقيماً (بى‏واسطه) از آن كه نازلش فرمود مى‏شنوم« (مستدرك الوسائل، ج 4، ص 106). P} خواندن كتاب الهى به پيامى جديد وهدايتى نو دست يابيم وطاير بلند همت آرزويمان، در انتظار آن كه لطف حق، چندين برابر، »اضعافاً كثيرة«؛ به استقبالمان آيد. {P ) بقره / 245. P} در اين رساله، تا حد توان ومجال، به زواياى گوناگون ادب در كلام خدا پرداخته‏ايم. ابتدا مباحثى كلى مطرح شده كه پيش درآمدى براى فهم بهتر مطالب بعد باشد وسپس به جست وجوى مصاديق ادب در كلام خدا همت گمارده‏ايم. در اين مسير، از سخنان نورانى ائمه هدى (ع)، بزرگان دين ومشعل داران راه هدايت، بهره جسته‏ايم ودل وجان به سخنان شيواى ايشان سپرده‏ايم. پرداختن به واژه‏شناسى، بخصوص در مواردى كه گوناگونى محسوسى در معانى به چشم مى‏خورد، در تعريف كليد واژه‏ها ودر رفع ابهام از برخى عبارات، به طور خاص مد نظر بوده ودر اين موارد، سعى شده است سير تطور معنايى واژه دنبال شود. وبعضاً معناى امروزى كلمه ومعناى قديم آن مورد مقايسه ومقابله قرار گيرد. نكته ديگرى كه اشاره به آن خالى از فايده نيست؛ اين كه در اين رساله، به بررسى سند احاديث نپرداخته‏ايم؛ زيرا گذشته از محدوديت مجال، احاديث ذكر شده، احاديث غير فقهى وعموماً اخلاقى، تربيتى بوده، رسايى متن آنها از بررسى سند كفايت مى‏كند. وبالاخره آن كه در اين رساله، اساس بر ذكر نمونه‏ها وبررسى مثالى برخى مطالب است، نه ارائه كل مطلب؛ آب دريا را اگر نتوان كشيد هم به قدر تشنگى بايد چشيد گستردگى عنوانها، نشان دهنده گستره وسيع ميدان است ودر هر بخش، به عنوان نمونه، به مثالهايى از هر عنوان اشاره مى‏كنيم وبرخى را به طور كامل‏تر توضيح خواهيم داد. نمونه‏ها معمولاً از مواردى انتخاب شده‏اند كه بيش از بقيه آشنا وبه عنوان معضلات يا مسائل مبتلا به اجتماعى مطرح مى‏باشند. اميد كه اين تلاش ناچيز، در مسير حق وحقيقت راهگشاى ارباب معرفت باشد كه فرموده‏اند: »ربّ حامل فقهٍ إلى مَن هو افقه منه«: چه بسا كسى كه حامل دانشى است كه آن را به شخص فهيم‏ترى{P ) حديث از امام صادق (ع) نقل شده است. الكافى، ج 1، ص 403. P} منتقل سازد.

‫حقوق زن در سوره‏ى نسأ از ديدگاه چهار مفسر معاصر مورد بررسى قرار گرفته است، كه دو مفسر شيعه و دو مفسر از اهل سنت مى‏باشند. هدف از اين پژوهش، آشنائى با قوانين اسلام در مورد حقوق و وظائف زن و به تبع آن حقوق و وظائف مردان مى‏باشد. چرا كه با بررسى قوانين اسلام به اين نتيجه مى‏رسيم كه نه تنها اين قوانين بسيار مترقى بوده و توانسته است حدود 14 قرن جواب گوى اذهان تشنه‏ى بشريت باشد بلكه دقيقا مطابق با فطرت انسانى نيز مى‏باشد. بطور مثال قانون ارث اسلام تنها قانونى است كه هيچگاه تغيير نكرده است، در صورتيكه در هيچ يك از اديان و مذاهب، قانون ارثى وجود ندارد كه دست خوش تحول كلى و اساسى نشده باشد. ضمناً اين تحقيق كتابخانه‏اى بوده و در آن بيشتر از تفاسير الميزان، من وحى القرآن، المنار و التحرير و التنوير استفاده شده است. در اين پايان نامه ابتدأ زندگى نامه و مختصرى از روش تفسيرى مفسران آمده سپس هويت انسانى زن و فلسفه‏ى خلقت او مطرح شده بعد به حقوق خانوادگى زن پرداخته شده كه شامل ازدواج و انواع آن و تعدد زوجات، طلاق، ديدگاه‏ها در مورد آن و اختيار دار طلاق، بهره‏گيرى جنسى و راه‏هاى درمان نشوز، قيموميت و سرپرستى مردان، علت قواميت مردان، مراد از تفضيل و فضيلت و حدود رياست مردان، مى‏باشند سپس حقوق اقتصادى زن مورد بحث قرار گرفته كه شامل مهريه و كاربرد قرآنى آن، تاريخچه و فلسفه‏ى مهريه، نفقه و حدود و ملاك و ويژگى‏هاى آن، ارث، تعريف و تاريخچه و علت دو برابر بودن ارث پسران و ميراث النبى، مى‏باشد و در پايان به حقوق كيفرى زن اشاره شده كه مباحث مساحقه و زنا را در بر دارد.

‫نسخ در لغت به معناى «ابطال»، «ازاله» و «انتقال» است و در اصطلاح علوم قرآنى عبارت است از: رفع حكمى از احكام دينى كه به حسب ظاهر اقتضاى دوام دارد. قرآن مجيد طبق آيه 106 طوره بقره به وقوع نسخ در قرآن تصريح دارد. اهم شرايط نسخ عبارت است از: وجود تنافى كلى بين دو تشريع؛ حكم پيشين زمانبندى مشخص نداشته باشد؛ حكم ناسخ ناظر بر حكم منسوخ و دقيقا در جهت موضوع آن باشد. قرآن پژوهان براى نسخ انواعى برشمردهاند: 1) نسخ حكم و تلاوت، 2) نسخ حكم و ابقاى تلاوت، 3)) نسخ تلاوت و ابقاى حكم. ديدگاه علامه در تعريف نسخ، شرايط نسخ از ديدگاه وى، و معلوم بودن تاريخ تقدم حكم منسوخ بر تاريخ ناسخ در بخش پايانى اين تحقيق بيان شده است."

‫چکيده : تحقيق حاضر، به تبيين اين موضوع مي‌پردازد که: آيا قرآن کريم طبق گفته‌هاي برخي مستشرقان و قرآن پژوهان غربي، از ديگر فرهنگ‌ها و اديان کهن اثرپذيرفته و از واژگانشان استفاده کرده، يا کتابي مستقل و بي‌نياز از ساير فرهنگ‌ها و آموزه‌هاي مذاهب و ملل و نيز وحي الهي بوده، که سرآمد افکار و انديشه‌هاي زمان قبل و بعد خويش است و زبان خاصي نيز دارد؟ نويسنده در سه فصل الفاظ دخيل در قرآن يا همان معرّبات موجود درآن را که مربوط به ساير فرهنگ‌هاي ديني است، تجزيه و تحليل مي‌کند. وي در فصل اول ضمن بيان کليات تحقيق، ضرورت واژه‌شناسي مفردات قرآن و معرّبات در لغت، قرآن و ديدگاه انديش‌مندان مسلمان را شرح مي‌دهد. در فصل دوم به مباحثي درمقوله استشراق و فعاليت‌هاي مستشرقان اختصاص دارد و آراي آنان درباره قرآن نقد شده است. نگارنده در اين زمينه با تعريف استشراق و انگيزه‌هاي پيدايي آن، آثار و فعاليت‌هاي شرق‌شناسان درحيطه قرآن را ارزيابي مي‌کند. وي در فصل سوم از تحقيق خود، با اشاره به تأثير زبان‌ها در يکديگر و زمينه‌هاي وامگيري آن‌ها از هم، تأثيرپذيري زبان عرب از ديگر زبان‌ها بر اثر معاشرت و ارتباط با ساير ملل و فرهنگ را امري طبيعي قلمداد مي‌کند. او در بخش دوم ضمن نقد انديشه‌هاي مستشرقان در موضوع واژگان دخيل در قرآن، ديدگاه‌هاي مختلف در وجود الفاظ بيگانه در قرآن، فهرست کلمات دخيل در آن و جداول آن‌ها و آراي اهل استشراق درباره بيست واژه قرآن را فراروي مخاطبان پژوهش خويش قرار مي‌دهد.