جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫انسجام محتوايي قرآن كريم، به معناي هماهنگي و سازگاري تمام و كمال محتوا و معاني آيات قرآن و همچنين نفي هر گونه اختلاف و تناقض از ساحت مقدس قرآن، موضوعي است كه در اين نوشتار به دنبال تحليل و بررسي آن مي‌باشيم. تاريخچة اين بحث نشان مي‌دهد كه، موضوع ادّعاي وجود تناقض در نصوص قرآن كريم از گذشتة دور يعني از همان آغاز ظهور اسلام مطرح بوده است و عده‌اي آيات قران را متناقض مي‌پنداشته‌اند كه بررسي آراء و نظرات اين افراد نشان مي‌دهد كه انگيزه‌هاي آنها در طرح اين بحث‌ها يكسان نبوده است، بلكه برخي از سر جهالت و برخي با انگيزه‌هاي اسلام‌ ستيزي به آن دامن زده‌اند. ما بر آنيم تا با بررسي ادّعاي وجود تناقض و اختلاف در قرآن كريم و بيان علل و أسباب توهّم تناقض در قرآن و همچنين بررسي اشكالات وارد شده در اين زمينه، به كمك آيات و روايات معصومين (ع)، انسجام معنايي آيات قرآن كريم را ثابت نمائيم و از آن بالاتر، ثابت كنيم كه اين انسجام و هماهنگي، فراتر از آثار بشري است و اينكه اين ويژگي ممتاز قرآن، يكي از وجوه اعجاز قرآن مي‌باشد. كليد واژه‌ها: قرآن كريم، انسجام، محتوا، تناقض، خاورشناسان

‫ارتباط گفتاري ميان‌فردي بر پايه اصول، استوار است. قرآن به عنوان يگانه رسانه‌ي وحياني دست‌نخورده، اين اصول را به مخاطبان خود معرّفي کرده و پيامبراسلام(ص) و پيشوايان شيعه آن‌ها را تبيين فرموده‌اند. محقّق با بهره‌مندي از آيات قرآن و روايات شيعه با مراجعه به تفاسير و کتب روايي و نيز يافته‌هاي علمي و تجربي حوزه‌ي ارتباطات، اهمّ اصول ياد‌شده را معرّفي کرده است. ابتدا به کلّیّاتي که پايه و نقاط اتّکاي بحث بودند، از قبيل: اهمّيت و ضرورت، پيشينه، قاعده‌مندي، فراگردي بودن و عناصر برقراري ارتباط گفتاري بر حسب ضرورت اشاره کرده و پس از بيان دلايلي در ضرورت کشف و معرّفي اصول برقراري ارتباط گفتاري بر پايه‌ي قرآن و حديث به معرّفي اصول مرتبط با هر يک از سه عنصر اصلي ارتباط گفتاري (پيام‌رسان، پيام و مخاطب) پرداخته است. آگاهي و احاطه‌ي پيام‌رسان بر سه مقوله‌ي پيام، مخاطب و محيط، زمينه‌ساز فزوني برآيند ارتباط مي‌گردد و درمقابل انتقال پيام از روي ناآگاهي ونيز عدم شناخت روحیّات، باورها، ارزش‌ها و حتّي جنسيت مخاطب و ناآشنايي به محيط، شرايط و فضاي برقراري ارتباط، موجب کاستي برآيند ارتباط مي‌شود. به علاوه پيام‌رسان، با ايمان و باور به پيام از انگيزه‌ي بالايي در پايداري بر انتقال آن بهره‌مند است و برخورداري از مهارت‌هاي گوناگون برقراري ارتباط از جمله مهارت‌هاي اقناع عقل، فطرت و احساس او را در انجام رسالت پيام‌رساني بيشتر به پيش مي‌برد. مخاطب براي پذيرش پيام، نيازمند شناسايي جوانب پيام دريافتي است؛ زيرا انسان عقلاً مسؤول يافته‌هاي خويش است. سعي در شناخت و درک صحيح پيام، در گام بعدي زمينه‌ي تجزيه و تحليل آن را بهتر فراهم مي‌کند. مخاطب پيام را از صافي باورها، ارزش‌ها و هنجارهاي مورد قبول خويش عبور داده و آن‌چه با خط‌کش او اندازه شود مي‌پذيرد. پيام به ‌راستي و صدق ارزش مي‌يابد. جامعه با صدق پيام‌ها به راستي و درستي زيور مي‌يابد. پيام‌هاي آشکار همواره مورد توجّه قرار گرفته و احتمال عمل به آن‌ها بيشتر است. محتواي پيام در پذيرش آن نقش تعيين کننده دارد. پيام‌هاي عقلاني، هدايتگر و اميدبخش همواره از سوي مخاطب تلقّي به قبول مي‌گردند. کليدواژه‌ها: ارتباط گفتاری، اصول ارتباط، فرایند ارتباط، پيام، پيام‌رسان، مخاطب، گفتار، انتقال معني، ازخورد پیام و محيط ارتباط.

‫در باب ترادف در زبان عربي و قرآن، اختلاف نظرهايي وجود دارد. بعضي ترادف را در زبان عربي و قرآن پذيرفته اند و بعضي به انکار آن پرداخته اند و گروهی، تفكيك قائل شده اند.به این معنا که ترادف در زبان عربی را پذیرفته اند ولی به انکار آن در قرآن کریم پرداخته اند . بنت الشاطي از گروه اخير است. موافقان ترادف، تداخل گويش ها و لهجه ها، وام گيري از زبان هاي ديگر و تطور زباني را از عوامل ترادف مي دانند و در مقابل، منكران ترادف تلاش می کنند برای هر کلمه، معنای ویژه ای بیان کنند و با مطرح كردن تعریفی خاص از ترادف و تفكيك ميان ترادف تام وناقص به انكار ترادف بپردازند ،ولي با دقت در ادله ي مخالفان و موافقان به اين نتيجه مي رسيم كه وجود ترادف در زبان ، امري بديهي و انكار ناپذير است. بنت الشاطي با معيار قرار دادن قرآن، وحي را معيارِ تمايزِ معنايي، بين كلمات مي داند و با استقراي واژه ها و کاربردهای قرآنی آن سعي در بيان تفاوتِ معنايي بین کلمات كرده است . روش او بسیار، مؤثر و راهگشاست و در بسیاری موارد نیزموفق بوده است.مثلا در بیان تفاوتِ معنایی، بین دو کلمه ی ((رؤیا)) و((حلم)) محققانه وارد بحث می شود و هنرمندانه از میدان تحقیق، بیرون می آید. ولي در مواردی بر دیدگاه و روش او نقدهایی وجود دارد.عدم ترادف در تمام نمونه های قرآنی، قابل دفاع نیست و چاره ای جز پذیرش ترادف نداریم. به همین خاطر، بنت الشاطی در تبیینِ عدمِ ترادف بین بعضی از کلمات به خطا رفته است .مثلاً در بيانِ اختلافِ معنایی، بین دو کلمه ی ((نعمت))و((نعیم)) گفته است كه استعمالِ كلمه ي نعيم به نعمت هاي اخروي تعلق دارد و كاربرد كلمه ي نعمت، مخصوصِ نعمت هاي مادّي و دنیوی است كه با استقرای کاملِ نمونه های قرآنیِ این واژه ها به این نتیجه می رسیم که بیان بنت الشاطی، صحیح نمی باشد و بر خلاف نظر او این دو کلمه مترادف هستند.در اين مقال اين نمونه و نمونه هاي مشابه نیز مورد مداقه قرار مي گيرد و ترادف آنها اثبات مي شود تا روشن شود ترادف با لحاظِ نکته هایی در قرآن کریم وجود دارد. واژگان کلیدی:دیدگاه،روش،بنت الشاطی،ترادف،عدم ترادف و قرآن کریم

‫در اين پاياننامه، آيات نازل شده در شأن اهلبيت در دو تفسير نورالثقلين و الدرالمنثور بررسى شدهاند. مباحث اين پژوهش عبارتند از: شأن قرآن و اهلبيت (ع)، راههاى شناخت اهلبيت (ع) چون مطالعه قرآن، روايات و سيره، توسل به اهلبيت (ع) و تدبر در احوال دست پروردگان آنها؛ بررسى شخصيت اهلبيت (ع) در سورههاى حمد، بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف و توبه."