جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای بررسی نقد عقل دکارتی در آثار فوکو و لیوتار، ابتدا اندیشه دکارت به عنوان پدر فلسفه مدرن و واضع مدرنیته مورد بررسی قرارگرفته است. ویژگی عقل دکارتی، عدم وابستگی به عقلی ماوراء طبیعی است و نتیجه آن استقلالی است که انسان مدرن به دست می آورد و سوبژکتیویسم پدید می آید. تفکر مدرنیته در اندیشه کانت و هگل پی گیری شده و در انتهای بخش اول، نیچه و هیدگر دو منتقد اندیشه مدرن که عقل باوری را مورد نقد قرار داده اند و راه را بر تفکر پست مدرن گشوده اند، مورد بررسی قرار گرفته اند. در بخش های دوم و سوم اندیشه فوکو مورد بررسی قرار گرفته است. محور اصلی فکر فوکو عبارت است از مفهوم قدرت و ارتباط آن با حقیقت ، سوژه، دانش ، سلطه و رهایی. فوکو در پژوهش های خود از دو روش دیرینه شناسی و تبارشناسی استفاده نموده است . هدف دیرینه شناسی تحقیق در باره شرایطی است که در آن سوژه ای (مثلاً دیوانه یا بیمار) به عنوان موضوع شناخت ظاهر می گردد. کاردیرینه شناس توصیف قواعد حاکم بر کردارهای گفتمانی است. فوکو در آثار دیرینه شناسی تاثیر عقلانیت های خاص را در پیدایش علومی از قبیل پزشکی، روان پزشکی و علوم انسانی مورد توجه قرارداده است

نگرشی تطبیقی بین دیدگاه شیعه و آیین کاتولیک درباره رابطه ایمان و عمل می باشد. رساله حاضر در سه بخش ترتیب یافته است. در بخش نخست رابطه ایمان و عمل از منظر شیعه بررسی شده و بدین منظور، مفهوم ایمان، افزایش و کاهش پذیری ایمان، اسلام و ایمان، ولایت و ایمان، و رابطه عمل و ایمان مورد بحث واقع شده است. در بخش دوم مفهوم ایمان کاتولیک، جایگاه شریعت در آیین کاتولیک، و آمرزیدگی از راه ایمان، مورد بررسی قرار گرفته و در بخش پایانی به مقایسه و تطبیق بین دیدگاه شیعه و آیین کاتولیک در خصوص مفهوم ایمان، عمل، و رابطه ایمان و عمل پرداخته شده است. نویسنده معتقد است که در هر دو آیین، ایمان نقش محوری در نجات را ایفا می کند و البته عمل نیز در نجات نقش دارد با این تفاوت که در نزد شیعه نقش عمل برجسته تر از آیین کاتولیک است.

نجات، غایت اساسی ادیان است که بسته به زمینه های فرهنگی مختلف از دینی تا دین دیگر معانی متفاوتی به خود می گیرد. در چارچوب هر یک از سنت های دینی نیز مفهوم نجات دچار تحول وتغییر می گردد. در تاریخ سه دین ابراهیمی و به خصوص در تاریخ سنت اسرائیلی، شاهد مراحل مختلف تحول مفاهیم دینی و از جمله مفهوم نجات می باشیم. یکی از مؤلفه های اصلی این مفهوم در سنت های مذکور، منجی محور بودن آن است، یعنی در قیاس با برخی ادیان شرقی، نه خودانسان بلکه خداوند عهده دار عمل نجات انسان و یا انسان و جهان، هر دو است. در اینجا نجات همچون پرستش توحیدی است. بار به حضور یک عامل انسانی در نجات جمعی این جهانی،باوری است که در مراحل سپس تر تاریخ این ادیان، بروز بیشتری دارد. به موازات آخرالزمانی،فرجامین، کیهانی و معنوی تر شدن مفهوم نجات، چهرة منجی مورد انتظار نیز آسمانی وفرجامین تر می شود. باور به نجات و منجی فرجامین در ادیان کهن تر خاورمیانه از جمله و به خصوص در دین زرتشتی دارای سابقه است. اعتقاد به یک نجات بخش انسانی در دین زرتشتی،بر خلاف ادیان ابراهیمی، با مفهوم خدا و نجات در آن دین، دارای سازگاری بیشتری است، و لذاظهور این باور نیز در سنت مزبور از پیشنة بیشتری برخوردار است. با توجه به تماس تاریخی فرهنگ های زرتشتی و اسرائیلی، تأثیر اولی بر دومی در مقوله فرجامشناسی و منجی باوری بسیارمحتمل است. اسامی، عناوین، ویژگیها کارکردهای چهره های نجات بخش در سنت های ابراهیمی، متناسب با مفاهیم مختلف نجات در این سنت ها، با یکدیگر تفاوت دارند. مسیحا،پادشاهی است که قوم اسرائیل را به سرزمینش باز می گرداند و پادشاهی داوودی را احیا می نماید؛مسیح، پسر خداوند است که بر گناه و مرگ غلبه می یابد، و در عین حال پادشاهی خداوند را برقرارمی سازد؛ مهدی، امامی است که به مثابه جانشین پیامبر اسلام(ص)، رهبری سیاسی جامعه اسلامی را از حاکمان غاصب سلب می نماید و آن را همراه با رهبری دینی توأمان بر عهده می گیرد. درمحافل مختلف دینی - سیاسی مراحل مختلف تاریخی، تصویر و تصور ناظر به این نجات بخشان دچار جرح و تعدیل می شود. انتظار ظهور نجات بخش نیز در طول تاریخ هر یک ازسنت های مزبور همواره یکسان نبوده است. معمولا در دورة نخست شکل گیری انتظارات منجی باورانه، توقع بر آن است که چهره نجات بخش در آیندة نزدیک ظهور خواهد نمود. تأخیردر ظهور، از طرفی موجب یأس در باورمندان می گردد، و از طرف دیگر سنت پیشگویی زمان وعلائم ظهور شکل می گیرد. با فرا رسیدن زمان پیشگویی شده و عدم تحقق آن، موعد ظهور به آیندة دورتر و یا به آخرالزمان به تعویق می افتد. وجود سنت مزبور باعث می شود که به خصوص در دوره های رنج و سختی، برخی چهره ها و گروهها به عملگرایی روی آورند، و خود رانجات بحش یا پیشاهنگ و زمینه ساز او معرفی نمایند. نهادهای رسمی در تاریخ سنت های ابراهیمی، پیروان را از عملگرایی و تعجیل در امری که خداوند برای آن زمان معینی را مقررداشته، برحذر داشته اند که این کار دخالت در امر خداوند محسوب می شود.

این رساله از سه فصل تنظیم شده است. در فصل نخست، بنا به این که نام های مختلفی که برای عرفان وضع کرده اند و نیز کاربردهای مفهومی و مصداقی عرفان، دربردارنده حقایق مهمی درباره مفهوم عرفان است. فصل دوم همین نوع دلالت ها را در تعریف ها، توصیف ها و تمایزگذاری هایی که از عرفان کرده اند طلب کرده و به این روش داده های مهمی را برای تکمیل پازل مفهومی و عرفان و تمیز ابعاد جوهری آن از وجوه عارضی و فرعی اش فراهم آورده است.فصل سوم در واقع کوششی است برای بهره گیری از محصول دو فصل نخست. در این فصل ابتدا جغرافیای مفهومی عرفان را با ابعاد و مولفه های کلی آن ترسیم کرده و عرفان را شامل دو بعد اصلی و نه مولفه کلی دانسته و سپس ابعاد و مولفه های جزئی تر هر یک را تبیین کرده است.