جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«حِلْیَةُ الأبْرار فی أحْوالِ مُحمّد (ص) و آلِه الأطْهار (ع)» تألیف عالم شیعی، سید هاشم بحرانی (م‏۱۱۰۷)، مجموعه‏‌ ای پنج جلدی است که به شرح حال و زندگانی رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) می‌‏ پردازد و آن را تدوین کرده است. بحرانی در این کتاب در ۱۳ منهج در ذیل ابواب مختلف به مناقب و فضائل اهل بیت می‌ پردازد. مؤلف در هر منهج، باب‏ های متعددی را به یک امام اختصاص داده و در قالب روایت، از ولادت تا شهادت امام را گزارش می‌ ‏کند. وی سلسله اسناد روایات را همان گونه که در مصادر اصلی وجود داشته، آورده و آنها را حذف نکرده است. جلد دوم (منهج دوم) در ۵۰ باب به زندگانی و مناقب امیر المؤمنین علی (ع) پرداخته شده است.

کتاب «مناقب آل أبي طالب عليهم السلام» نوشته محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی است. مولف در این کتاب از مناقب و فضایل پیامبر اکرم (ص)، ائمه اطهار (ع) و صحابه سخن گفته است. جلد ششم کتاب به احوالات علی علیه السلام و وقایع آن دوران در زمان حیات پیامبر (ص) و بعد از آن، عهد خلفای راشدین و همچنین به احقیت علی به خلافت و آیات و احادیث امامت علی علیه السلام می پردازد.

کتاب «موسوعة أهل البیت علیهم السلام» نوشته علی آشور، که به بررسی زندگی چهارده معصوم در بیست جلد می پردازد. جلد چهارم این کتاب به موضوع علي بن ابي طالب علیه السلام می پردازد. برخی از عناوین مرتبط با جلد چهارم شامل: النص علی امیر المومنین علی بن ابی طالب (ع)،لعبة السقیفه، تصریح فاطمه بنت محمد (ص)، تصریح ابوبکر و عمر، تصریح العباس (ع)، النصوص علی اهل البیت و غیره می باشد.

فضائل الخمسة من الصحاح الستّة و غيرها من الكتب المعتبرة، تألیف محقق فيروزآبادى، در بردارنده احاديث و روايات فضائل و مناقب پنج تن آل عبا عليهم السلام ، از مهم‌ترين كتاب‌هاى اهل سنت و جماعت مى‌باشد كه در بلاد اسلامى مورد توجه قرار گرفته و علامه امينى در نشر آن به به بلاد اسلامى كوشش داشته است. انگيزه تأليف كتاب آن بوده كه مؤلف در سفر حج با يكى از دانشمندان اهل سنت به بحث مى‌نشيند و پس از گفتگوهاى مذهبى ضمن اعتراف مى‌گويد: شما شيعيان با ادله متقنى كه در دست داريد، در نشر و تبليغ ضعيف هستيد و آن طور كه بايد و شايد مذهب اهل بيت عليهم السلام را بين مسلمانان اشاعه نمى‌دهيد. كتاب مشتمل بر پنج مقصد است كه هر مقصد به بيان فضائل يكى از خمسه طيبه مى‌پردازد. البته مقصد چهارم و پنجم هر دو درباره حسنين(عليهماالسلام) است كه مقصد چهارم به مناقب مشترك آن دو بزرگوار و مقصد پنجم به مناقب اختصاص آنان مى‌پردازد. از سه جلد كتاب، تا بخشى از جلد دوم به مناقب اميرالمؤمنين (عليه السلام) اختصاص يافته است.

لماذا اخترت مذهب الشيعه مذهب اهل البيت (علیهم السلام) درباره اثبات حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) و جانشينى ايشان بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نوشته شده است. كتاب با دو مقدمه و مطالب در هشت فصل، تنظيم شده است. نويسنده در تمامى اين فصول، با استفاده از آيات و رواياتى كه در كتب اهل سنت منقول است، به اثبات حقانيت و ولايت اميرالمومنين علیه السلام و فرزندان معصومش علیهم السلام پرداخته و در دو فصل آخر، به ماجراى سقيفه اشاره نموده و مناظراتى را كه با افراد مختلف داشته، نقل كرده است. نويسنده در فصل اول، اشاره مى‌كند كه همه مذاهب چهارگانه اهل سنت، از شاگردان امام صادق (علیه السلام) بوده و از ايشان مطالب را گرفته و به چهار فرقه تبديل شده‌اند. از اين‌رو آنچه كه در كتب مذاهب اربعه، موافق مذهب جعفرى است، از «جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام)» و آنچه كه مخالف با گفتار ايشان است، اجتهاد خود اين چهار نفر مى‌باشد. وى در اين فصل، به شرح حال خويش پرداخته و در ادامه، به اختلافاتى كه بين اين مذاهب چهارگانه و اختلاف فتاوايى كه دارند، اشاره نموده است. مثلا مى‌گويد كه شافعى معتقد است اگر كسى دستش به زن اجنبيه‌اى بخورد، وضويش باطل مى‌شود و حنفى خلاف آن را گفته است. همچنين مالك با اين دو مخالف ورزيده و مى‌گويد اگر اين تماس از روى شهوت باشد يا از عمد، وضوء واجب مى‌شود و الا مشكلى ندارد. شافعى دخترى كه از زنا به دنيا آمده را براى ازدواج جائز مى‌داند، اما سه مذهب ديگر مخالفت كرده‌اند. حنفى مى‌گويد كه وضوء با خروج خون از بدن ولو كم باشد، باطل مى‌شود و سه گروه ديگر خلاف آن را گفته‌اند. نويسنده در ادامه، طائفه شيعه را طائفه‌اى حقه و محقه خوانده و بهترين خلق خدا حساب مى‌كند و جزء فرقه ناجيه مى‌شمارد .وى در فصل دوم، به اثبات ولايت و حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) توسط آيات ولايت، تطهير، مباهله، مودت، صلوات، تبليغ يا حديث غدير پرداخته و همچنين در عنوانى به نام شيعه و سنت نبوى، به بررسى دلالى احاديثى چون حديث دار انذار، ثقلين، سفينه، منزلت و مدينة العلم پرداخته است. در فصل سوم، به نصوصى كه از طرف پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره محصور بودن خلفاء در 12 امام اشاره شده، پرداخته شده است. نويسنده در فصل چهارم، از احاديثى كه در فضائل اميرالمومنين (علیه السلام) و ذريه‌ى ايشان سخن گفته شده، نام برده است. در فصل پنجم، احاديث و سخنانى از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده كه به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيتش بر سايرين دلالت دارد. همچنين شهادت بعضى از علماء به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيت ايشان بيان شده است. فصل ششم، در مدح پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از شيعه على (علیه السلام) و اهل بيت اوست. در فصل هفتم به مصيبت سقيفه پرداخته شده و ماجراى سقيفه ذكر شده است. نويسنده در فصل آخر، مناظراتى كه با افراد مختلف و بزرگان علماى شافعى در زمينه ولايت و تشيع داشته اشاره كرده است.

کتاب «مصادر حديث الطير و موارد نقله و توثيق رواته عند أهل السنّة» نوشته محمدجعفر طبسی به زبان عربی است. در این اثر برخی از مشکلاتی که از لحاظ سند و دلالت در زمینه‌ های مختلف اخلاقی و اعتقادی وجود دارد اشاره شده و به رفع ابهام از این روایات پرداخته شده است. این روایات در مسایل گوناگونی مانند طینت، بقای طینت میت در قبر او، مفهوم اعاده معدوم، راه‌ های شناخت خدا، مقام کشف یقین امیرالمومنین علی (ع)، بداء، ماهیت وحی بر شخص پیامبر اسلام (ص)، علم و مشیت خدا، قضا و قدر الهی، سرگذشت برخی از پیامبران الهی و عصمت آنها، خیر و شر و مخلوق بودن آنها، سعادت و شقاوت انسان‌ ها، جبر و اختیار، امر بین الامرین، دیدن خدا و امکان آن، خلقت آدم و کیفیت آن، ابعادی از تاریخ اسلام، خروج قائم آل محمد (ص)، مباحثی در توحید، توضیح و تفسیر برخی از آیات قرآن، تعداد عوالم خلق شده توسط خداوند متعال و برخی دیگر از مسایل اعتقادی مندرج در روایات است که نگارنده به شرح مفاد آنها و رفع ابهام از آنها پرداخته است.

فضائل الخمسة من الصحاح الستّة و غيرها من الكتب المعتبرة، تألیف محقق فيروزآبادى، در بردارنده احاديث و روايات فضائل و مناقب پنج تن آل عبا عليهم السلام ، از مهم‌ترين كتاب‌هاى اهل سنت و جماعت مى‌باشد كه در بلاد اسلامى مورد توجه قرار گرفته و علامه امينى در نشر آن به به بلاد اسلامى كوشش داشته است. انگيزه تأليف كتاب آن بوده كه مؤلف در سفر حج با يكى از دانشمندان اهل سنت به بحث مى‌نشيند و پس از گفتگوهاى مذهبى ضمن اعتراف مى‌گويد: شما شيعيان با ادله متقنى كه در دست داريد، در نشر و تبليغ ضعيف هستيد و آن طور كه بايد و شايد مذهب اهل بيت عليهم السلام را بين مسلمانان اشاعه نمى‌دهيد. كتاب مشتمل بر پنج مقصد است كه هر مقصد به بيان فضائل يكى از خمسه طيبه مى‌پردازد. البته مقصد چهارم و پنجم هر دو درباره حسنين(عليهماالسلام) است كه مقصد چهارم به مناقب مشترك آن دو بزرگوار و مقصد پنجم به مناقب اختصاص آنان مى‌پردازد. از سه جلد كتاب، تا بخشى از جلد دوم به مناقب اميرالمؤمنين (عليه السلام) اختصاص يافته است.

«اَلدَّمْعَةُ السّاکِبَة فی أحْوالِ النَّبیّ و العِتْرَة الطّاهِرَة» (اشکِ ریزان در احوال پیامبر و آل پاکش) کتابی به زبان عربی در زندگانی (مناقب و مصائب) چهارده معصوم نوشته محمد باقر دهدشتی بهبهانی است. مطالب چشمگیری از این کتاب درباره امام حسین (ع) و واقعه عاشورا است. دهدشتی بهبهانی در این کتاب، زندگانی ائمه را در چند جلد نگاشته است که مجلدات چهارم و پنجم در ۱۴ فصل اختصاص به امام حسین و عاشورا دارد. در این کتاب مؤلف پاره‌ ای روایات غیر مستند و داستان های مجعول را نیز آورده است. وجود این قبیل مطالب، از اعتبار کتاب نزد محققان کاسته است. دهدشتی انگیزه خود از نوشتن این کتاب را اختصار کتاب‌ های فضایل و مقاتل و نادرستی کتاب‌ های طولانی در این زمینه یاد کرده است. جلد دوم این کتاب به بررسی زندگی امام علی (ع)، امام اول شیعیان می پردازد.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی(ع)» می پردازد. در این نوشتار که ششمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از قرآن کریم به همراه روایاتی تفسیری در زمینه جهاد امام علی (ع)، عبادت آن امام، افضل بودن اعمال ایشان نسبت به سایر مردم، ایمان ایشان، اهمیت بیعت با آن امام و برخی دیگر از صفات امیرالمومنین علی (ع) و دلاوری‌ های ایشان در جنگ‌ های صدر اسلام و نقش آن امام در فتح خیبر و سایر غزوات پیامبر اسلام (ص)، دلایل امامت امام علی (ع) از طریق جنگ‌ های ایشان نقل و مورد تفسیر اجمالی قرار گرفته است.