جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به این‌که زنان نیمی از پیکره اجتماع انسانی هستند و شخصیت، رفتار، فرهنگ و اندیشه آنان در شکل‌گیری جامعه انسانی نقش مهمی ایفا می‌کند و از آن‌جا که دین یک نهاد اجتماعی است که چگونگی برقراری ارتباط بین زنان و مردان در جامعه را تبیین می‌کند، نگرش ادیان به جایگاه و شخصیت زنان اهمیتی روزافزون می‌یابد. هدف از انجام این تحقیق بررسی جایگاه زن از دیدگاه اسلام با رویکردی جامعه‌شناختی می-باشد. این تحقیق با روش تاریخی انجام شده است و تکنیک مورد استفاده جهت جمع‌آوری اطلاعات، اسنادی است. در این تحقیق از نظریه‌های جامعه‌شناسی، فلسفی، فمینیستی و اسلامی در مورد نگرش به جایگاه زن و دین استفاده شده است. اسلام با تغییر نگرش نسبت به زنان، آن‌ها را در شان انسانی برابر با مردان دانست. تأکید اسلام بر تعلیم و تربیت زنان آگاهی‌ها و توانمندی‌هایشان را افزایش داد و موجب حضور گسترده زنان در فعالیت‌های گوناگون اجتماع شد.

اصلاحاتاجتماعی یکی از موضوعات و زیرشاخههای جامعه شناسی به خصوص جامعه-شناسی سیاسی است که همواره یکی از دغدغه های جامعه شناسان وهمچنین بسیاری از دولتمردان از گذشته تا حال بوده است. در ایران معاصر نیز این موضوع بصورت ویژهای مورد توجه قرار گرفته است و دولتهایی نیز با شعار اصلاحات بر سر کار آمدهاند. متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدومرز اصلاحات، سه مورد از مهمترین مباحث مطروحه در این حوزه است. قرآن کریم همواره پیامبران و امامان معصوم علیهاالسلام را بعنوان مصلحان جامعه معرفی می نماید واصلاح جامعه را یکی از اهداف آنان اعلام می کند. حضرت علی علیه-السلام نیز در بدو حکومت خود هدف خود را اصلاح جامعه و اقامه حدود تعطیل شده دین خداوند اعلام میفرمایند. از آنجائیکه اصلاحات مورد نیاز یک جامعه اسلامی و شیعی مانند جامعه کنونی ایران نمی تواند بدون توجه به مبنا و حدود شرعی اسلام انجام پذیرد و دنیای اسلام در بدو ظهور خود شاهد اینچنین اصلاحاتی از سوی پیامبر اکرم (ص) و امیر المومنین علی علیه السلام بوده است، لذا تحقیق حاضر با هدف دستیابی به این مبنا و حدود و حول پرسش «اصلاحاتاجتماعی حضرت امیر علیهالسلام در نهج البلاغه چگونه است» شکل گرفت و از بین مباحث مختلف اجتماعی به لحاظ اهمیت بیشتر دو مبحث اصلاحات سیاسی و اقتصادی در نهجالبلاغه مورد بررسی قرار گرفت. پس از چندین مرحله مطالعه کتاب شریف نهج البلاغه، شروح معتبر، کتابها و منابع علمی مرتبط با موضوع، نهایتا اصلاحات سیاسی و اقتصادی از طریق فن تحلیل محتوی استخراج و ذیل عناوین مختلف طبقه بندی گردید. از مهمترین نتایجی که این تحقیق به آنها دست یافته است: رسیدن به اهداف مورد نظر در ابتدای تحقیق است. یعنی معرفی متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدود اصلاحات. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه با بیان شرایط رهبر به نوعی اشاره مستقیم به متولی اصلاحات، بابیان اهداف حکومت خود مبنای اصلاحات و در بیانات مختلف در مواجهه با مردم و سعادت عامه جامعه، حدود اصلاحات را مشخص می نمایند. از دیگر نتایجی که از تحقیق حاضر حاصل شده است، ارائه یک الگوی اسلامی شیعی از اصلاحات علوی است که می تواند برنامه راه اصلاحگران جامعه معاصر جمهوری اسلامی ایران باشد.

پایان نامه حاضر به بررسی چگونگی بازنمایی شرق اسلامی در سینمای هالیوود در بستر گفتمان شرق شناسیو نوشرق شناسی می پردازد. سال های 2000 تا 2012 به دلیل اهمیتی که در بازنمایی های کلیشه ای از مسلمانان بعد از حوادث یازدهم سپتامبر شکل گرفت مورد توجه و بررسی قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی فیلم هایی می شود که بین سال های 2000 تا 2012 در مورد شرق اسلامی ساخته شده اند. در این میان 5 فیلم بابل، اسکندر، یونایتد 93، آرگو و جنگ چارلی ویلسون به عنوان نمونه انتخاب شدند. هدف اصلی تحقیقعبارت بود از: بررسی چگونگی بازنمایی شرق در سینمای هالیوود بین سال های 2000 تا 2012 . در این تحقیق از نظریات ادوارد سعید در مورد شرق شناسی، نظریه گفتمان فوکو و نظریه بازنمایی استوارت هال در مورد بازنمایی به عنوان چهارچوب نظری استفاده شد و از چهارچوب تحلیل گفتمان انتقادی هالیدی، کرس، ون لیوون و ایدما به عنوان چهارچوب روش شناختی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهند که شرق به عنوان «دیگری » فرو دست غرب در این فیلم ها مورد بازنمایی قرار گرفته است. جایگاه مسلمانان و شرق جایگاهی حاشیه ای و بازنمایی غرببه عنوان «سوژه دارای اهمیت» در کانون قدرت و تسلط بر شرق انجام شده است.

هدفِ اصلیِ تحقیقِ حاضر عبارت است از بررسیِ مقایسه ایِ کیفیّتِ زندگیِ مردمِ شهرِ بیرجند و روستاهای آن و همچنین مطالعه‌ی برخی از عواملِ اجتماعی و اقتصادی که بر کیفیّتِ زندگی تأثیر می گذارند. پیشفرضِ پژوهش این است که کیفیّتِ زندگی موضوعی عینی ـ ذهنی است و به نوبه ی خود تحتِ تأثیرِ عواملِ عینی ـ ذهنی قرار دارد.این تحقیق، با رویکردِ کمّی، به روشِ پیمایشی و با ابزارِ پرسشنامه انجام شده است. چارچوبِ نظری، از دو رویکردِ نیازها و بوم شناسی تشکیل یافته است. متغیّرهای مستقل و همچنین شاخص های کیفیّتِ زندگی، از مفاهیمِ عمده ی این نظریه ها و متناسب با جامعه ی آماریِ تحقیق، استخراج شده است. کیفیّتِ زندگی، در این تحقیق، متشکّل از پنج شاخص است: وضعیّتِ سلامتی ـ بهداشتی، وضعیّتِ اقتصادی، وضعیّتِ امنیّتی، وضعیّتِ اجتماعی، و بهزیستیِ ذهنی ـ روانی. متغیّرهای مستقلِ تحقیق، که رابطه ی آن ها با کیفیّتِ زندگی موردِ بررسی قرار گرفته، عبارت از 23 متغیّر است: خاستگاهِ اجتماعی، جنس، بومی/مهاجر بودن، وضعیّتِ اشتغال، وضعیّتِ ازدواج، سن، بُعدِ خانوار، میزانِ درآمد، سطحِ تحصیلات، مرتبه ی شغلی،(سه متغیّرِ اخیر بر روی هم پایگاهِ اقتصادی ـ اجتماعیِ خانواده)، میزانِ عضویّت در گروه های رسمی، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، میزانِ بهره مندی از شبکه های حمایتِ اجتماعی، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، نگرشِ آموزشی، نگرشِ سنّتی/مدرن، نگرشِ دینی، نگرش به اقتدارِ سیاسی، نگرش به برخورداری از حقوقِ سیاسی، نگرش به توانمندیِ مسولان،(سه متغیّرِ اخیر بر روی هم نگرش های سیاسی)، تصوّر از خود، و تجربه های فردی،(دو متغیّرِ اخیر بر روی هم ویژگی های روان شناختی). بر اساسِ فرمولِ لین و به شیوه ی نمونه گیریِ خوشه ایِ چندمرحله ای، حجمِ نمونه 1060 نفر از ساکنانِ شهرِ بیرجند و روستاهای تابعه ی آن که در فاصله ی سنّیِ بینِ 15 تا 64 سال قرار دارند تعیین گردید.نتایجِ آزمونِ فرضیه ها نشان می دهد که بینِ همه ی متغیّرهای مستقل، به جز سه متغیّرِ نگرشِ دینی، اقتدارِ سیاسی، و سن، و کیفیّتِ زندگی رابطه ی معنی دار وجود دارد. یافته های آزمونِ مدل تفاوت هایی را برای شهریان و روستاییان نشان می دهد: در نمونه ی شهریان، به ترتیب شش متغیّرِ ویژگی های روان شناختی، پایگاهِ اقتصادی ـ اجتماعیِ خانواده، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، و نگرشِ آموزشی واردِ مدلِ رگرسیونی شده و توانسته اند 54 درصد از واریانسِ متغیّرِ وابسته را تبیین کنند. در نمونه ی روستاییان، به ترتیب نُه متغیّرِ ویژگی های روان شناختی، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، نگرش های سیاسی، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، سن، جنس، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، نگرشِ آموزشی، و نگرشِ دینی واردِ مدل شده و توانسته اند 48 درصد از واریانسِ متغیّرِ وابسته را تبیین کنند. به علاوه، در آزمونِ تحلیلِ مسیر، مدلِ تحقیق توانسته است 57 درصد از تغییراتِ متغیّرِ وابسته ی کلِّ نمونه را تبیین نماید.

پژوهش حاضر در پی مطالعه خاستگاه دیوار نگاره های اسلامی شمال ایران است .از این رو از روش تحقیق توصیفی –تحلیلی به شیوه ی کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است ، تا با اثبات شش فرضیه به دنبال پاسخ به پرسش های تحقیق در طول تاریخ ایران خاصه دوره ی قاجار که بیشترین دیوار نگاره های اسلامی از آن دوران در شمال ایران به جای مانده است باشد. این پژوهش با در نظر داشتن دیدگاه جامعه شناسی هنر (فرهنگ) و جامعه شناسی هنر (معرفت) به این نتیجه می رسد که دیوار نگاره های اسلامی محصول منش زیبا یی شناسانه ی هنرمند و موقعیت وی در میدان تولید هنر مردمی و دینی است .این آثار به سبب عرض ارادت به خاندان پیامبر اسلام (ص) و همچنین بازپیرایی و زیباسازی مکان مقدس انجام گرفته است .از سوی دیگر دیوار نگاره های دینی در مراسم مذهبی قبل از اسلام در ایران استفاده می شده و بعد از اسلام این سنت به عنوان دیوار نگاره های اسلامی و عاشورایی در شمال ایران تداوم داشته، و در طول تاریخ متغّیرهای اجتماعی در بسط و گسترش آن مؤثر بوده است .

یکی از ویژگی‌های بارز انقلاب اسلامی ایران صدور انقلاب بوده است. در این پایان نامه واحد سازمان نهضت های آزادی بخش از جنبه ایدئولوژی،سازمان،رهبری،اهداف وفعالیت های آن مورد مطالعه موردی توصیفی قرار گرفته است.بخش عمده اطلاعات مبتنی بر مصاحبه با تعدادی از اعضای اصلی سازمان است که به منظور شناخت همه جانبه آن و فهمیدن این موضوع که ایده صدور انقلاب اسلامی که مبنای فعالیت این سازمان بوده است چه ارتباطی با ایده صدور انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی داشته است این سازمان در طول حیات خود دو دوره را پشت سر گذاشته است، دوره اول با نام سازمان نهضت های آزادی بخش و دوره دوم با عنوان نهضت جهانی اسلام که وظیفه حمایت نظامی و فرهنگی در دوره اول و حمایت فرهنگیرا در دوره دوم از نهضت های آزادی بخش خارج از کشوربر عهده داشتند.هر دو سازمان به دلیل انحراف از اندیشه امام و اخلال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی منحل شدند.

بررسی الگوی تعامل دین و دولت در ایران عهد آل بویهمحمد بشردوست اطاقوردر سال های اخیر بواسطه تلاش هایی که بمنظور درک مناسب تر جایگاه دین در ارتباط با دولت و نیز گستره حضور و یا عدم حضور آن در ساخت سیاسی دولت صورت گرفته است، طیف های مختلفی از متفکرین این دو حوزه وارد عرصه مجادلات و مباحث نظری و غالباً چالش برانگیز گردیده اند. از این رهگذر، مطالعه سوابق و نحوه ارتباط این دو حوزه با هدف رهگیری مناسب تر سیر تحولات مطرح در روابط دین و دولت بمنظور دستیابی به یک ساخت منطقی نظری برای دنیای امروز، جایگاه و اهمیت خاصی می یابد. تحقیق حاضر نیز کوششی است در بررسی الگو های رابطه دین و دولت در ایران عهد آل بویه. این پژوهش بر این فرضیه استوار می باشد که الگوی تعامل دین و دولت در ایران عهد آل بویه حالت اراستیانیستی (دولت سالاری) داشته است. در این پروژه روش تحقیق موردی- تاریخیِ مبتنی بر مطالعه اسنادی منابع دست اول و دوم و تحلیل روایت آنها بکار گرفته شده و چهارچوب نظری این پژوهش نیز بر گرفته از الگوی پنجگانه دین و دولت شجاعی زند می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که تعامل دین و دولت تابع پاره ای متغیرها نظیر؛ لزوم درک الزامات عمومی سیاست، ثبات یا بی ثباتی دستگاه سیاسی، وجود رقبای سیاسی در عرصه قدرت و تردید حوزه دین در همکاری یا عدم همکاری با حکومت و از طرفی درک امکانات و امتناعات دین در ارتباط با سیاست بر اساس آموزه های درونی هر مذهب می باشد. این یافته ها نشان می دهند که با درک همه این عوامل، ارتباطی معنا دار بین ثبات و صلابت دستگاه سیاسی و فراهم شدن بستر همکاری نهاد دین با آن وجود دارد. بدین معنی که در هر جا شاهان آل بویه از اقتدار و ثبات بیشتری برخوردار بوده اند، به مدیریت نهاد دین و بهره گیری از توان سامان بخش آن در اداره حکومت و جامعه بهره برده اند و در مواقع ضعف و وجود رقبای سیاسی، نهاد دین یا دچار آشوب و درگیری های مذهبی گشته و یا در همکاری با دولت دچار تردید و بگونه ای عافیت طلبی گشته و انزوایی ناخواسته در پیش گرفته است. نیز می بایست بین باور به آموزه های مذهبی در نزد شخص حاکم و ملزومات ایجابی و سلبی عمومی سیاست در اداره جامعه تفاوت قائل شد. در این مطالعه با تقسیم حکومت آل بویه به سه دوره برادران مؤسس، جانشینان عضدالدوله و شاهان دوره پایانی، فرض وجود الگوی حکومتی دولت سالاری در دوره مؤسسین تأیید، در دوره جانشینان عضدالدوله دارای سیر نزولی از حالت دولت سالاری به استبدادی فردی و در دوره شاهان پایانی این سلسله، حکومت ها کم دوام و متزلزل و حاکمیت فرض مورد نظر رد گردیده است.کلید واژها: دین، دولت، آل بویه، پاپ- قیصریسم، اراستیانیسم، روحانی سالاری، دین سالاری

گناه یکی از اساسی ترین مفاهیم در ادیان مختلف و بویژه دین اسلام است. در متون جامعه شناسی گناه نوعی انحراف اجتماعی است. از منظر جامعه شناسی کارکردگرا گناه وحدت اخلاقی جامعه و به تبع آن انسجام اجتماعی را از بین می‌برد. علاوه بر این گناه به اختلال در نظام معنایی جامعه منجر می‌شود. توجه به آثار اجتماعی گناه لزوم بررسی جامعه شناختی این پدیده‌‌ی اجتماعی را روشن می‌سازد. هر چند آثار اجتماعی که گناه به همراه دارد شامل انواع مختلف آن می‌شود ولی این آثار در برخی از گناهان منجمله گناهانی که به ارضای غریزه‌ی جنسی باز می‌گردند بارزتر است. غریزه‌ی جنسی یکی از مهم ترین غرایز بشری است که ارضای نادرست آن آسیبهای روانی و اجتماعی متعددی را به همراه دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر پی بردن به فرایند برساخت اجتماعی تجربه‌ی گناه جنسی و کشف پدیدار اجتماعی گناهان جنسی در بین زنان است. در این بررسی از بین انواع گناهان جنسی، گناهانی که در رابطه با جنس مخالف اتفاق می‌افتند مورد بررسی قرار گرفته‌است.مشارکت کنندگان تحقیق حاضر، 10 زن دارای رابطه‌ی دوستی(روابط خارج از ازدواج) با جنس مخالف هستند. با بررسی‌های انجام شده پدیدار اجتماعی گناهان جنسی در قالب هشت تم مرکزی « تعریف گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) قبل از گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) حین گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) پس از گناهان جنسی ، پیامد تکرار گناهان جنسی، توجیه گناهان جنسی، گام‌های گناهان جنسی و تغییر ارزشهای جنسی در رابطه‌ی دوستی با جنس مخالف» شناسایی شده ‌است.

در جامعه‌ای که دین محوریت اصلی را داراست، دینداری افراد می‌تواندبا سایر پدیده‌های اجتماعی موجود در جامعه ارتباط داشته باشد، یکی از مهمترین پدیده‌های اجتماعی امروز جامعه ایران، احساس امنیت اجتماعی می‌باشد، احساس امنیت از مهمترین نیازهای بشری است و عنصری سرایت کننده است و در کنش‌های متقابل افراد دائماً تولید و انتشار می‌یابد. آنگونه که یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد میزان احساس امنیت اجتماعی در ایران در وضعیت مناسبی نمی‌باشد بر این اساس با هدف تعیین چگونگی رابطه میان دینداری و احساس امنیت اجتماعی سوال محوری پژوهش فوق بدین صورت تدوین گردید. میزان دینداری جوانان (دانشجویان) چه تأثیری بر میزان احساس امنیت اجتماعی آنان دارد؟ ذیل این سوال کلی در قالب سه سوال فرعی چگونگی ارتباط میزان تقید به اعتقادات، میزان تقید به احکام و میزان تقید به اخلاق به عنوان سه بعد از کل متغیر دینداری، با متغیر میزان احساس امنیت اجتماعی مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. چارچوب نظری پژوهش فوق، بر اساس تلفیقی از دیدگاه اسلام در مورد دینداری و امنیت و نظریات پیتربرگر، گلیفوردگیرتس، آبراهام مازلو، لئون فستینگروپل ساتیس می‌باشد. روش تحقیق پیمایشی، جمعیت آماری تحقیق کلیه جوانان دانشجوی استان قم می‌باشد که از بین سه دانشگاه اصلی استان قم: دانشگاه قم، آزاد اسلامی واحد قم و پیام نور مرکز قم 300 نفر به عنوان نمونه آماری تحقیق به طور تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق پرسشنامه گردآوری شده و داده‌های بدست آمده با توجه به سطح سنجش متغیرها، با بهره‌گیری از روشها و تکنیک‌های مختلف آماری از جمله قویترین ضریب همبستگی خطی (پیرسون) انجام شده است. یافته‌های پژوهش رابطه متجانسی را بین میزان دینداری و میزان احساس امنیت اجتماعی نشان می‌دهد . بدین معنی که هر چه میزان دینداری افزایش یابد میزان احساس امنیت اجتماعی افزایش خواهد یافت. یافته‌های دیگر پژوهش نشان می‌دهد که ارتباط میزان هر یک از ابعاد سه گانه دینداری (تقید به اعتقادات، تقید به احکام و تقید به اخلاق) با میزان احساس امنیت اجتماعی متجانس بوده بدین معنی که هر چه میزان تقید به اعتقادات، احکام و اخلاق افزایش یابد، میزان احساس امنیت اجتماعی افزایش خواهد یافت.

در قلمرو جامعه شناسی دین در مورد رابطه دین با پدیده‌های اجتماعی از جمله قشربندی، جنسیت جامعه بذیری، رفتار‌ها و نگرش‌های دینی و پایگاه‌های اقتصادی– اجتماعی افراد..تئوریهای مختلف تدوین یافته است. در این مطالعه برای بررسی رفتارهای دینی جامعه مورد مطالعه از تئوریهای اعتماد اجتماعی، جامعه پذیری، جنسیت و طبقه اجتماعی استفاده شده است. تحقیق حاضر در برابر دین به عنوان متغیر مستقل رویکردی کارکرد گرایانه دارد که نقش دین را در رابطه با کمیت و کیفیت روابط اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد. اما در مرحله عملیاتی کردن، مدلی که برای سنجش دینداری انتخاب می شود (مدل گلاک و استارک)، از تعریف ماهوی بهره گرفته می شود، به عبارتی تعریفی که عموم مردم و نخبگان دین به طور سنتی از دین و شخص دیندار دارند، به عنوان معیار دینداری در نظر گرفته شده و به کمیت دینداری و کیفیت عمل دینی و شخص دیندار پرداخته می شود.نمونه مورد مطالعه از دانشجویان دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز است که به تعداد 230 نفر بر آورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم نرم افزار spssاستفاده شد. نتایج مطالعه نشان می دهد که بین متغیر های اعتماد اجتماعی و جامعه پذیری و نیز جنسیت همبستگی معنی داری با متغیر وابسته رفتار دینی، وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین متغیر های مستقل بیشترین تاثیر در بروز رفتار های دینی به ترتیب اعتماد اجتماعی، جنسیت، سن و طبقه اجتماعی داشته است. در مجموع واریانس تبیین شده برای متغیر رفتار دینی 0/27 است. در مقابل متغیر اجتماعی شدن(جامعه پذیری) تاثیری در تبیین واریانس متغیر وابسته‌ی رفتارهای دینی نداشته است