جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به شکل‌گیری و وجود نزاع و درگیری در جوامع انسانی از گذشته‌های دور تا کنون، مسأله قضاء همواره دارای اهمیت بسیار بوده است. بر همین اساس در قرآن کریم و سیره نبوی (ص) قضاء جایگاه برجسته‌ای را به خود اختصاص داده است.پس از پیامبر (ص) نیز مسأله قضاء همچنان مورد اهتمام و توجه خلفاء و حاکمان به خصوص امام علی (ع) قرار داشته است.موضوع این رساله بررسی قضاء در تاریخ اسلام تا سال چهلم هجری است. بر این اساس سوال اصلی این پژوهش چنین است: سیر قضاء در تاریخ اسلام تا سال چهلم هجری چگونه بوده است؟ جهت یافتن پاسخ سوال فوق، سوالات فرعی چندی مطرح گردید: قضاء در عصر نبوی چگونه بوده است؟ قضاء در عصر ابوبکر چگونه بوده است؟ قضاء در عصر عمر چگونه بوده است؟ قضاء در عصر عثمان چگونه بوده است؟ قضاء در عصر امام علی (ع)‌ چگونه بوده است؟ و پژوهش حاضر به فصل‌هایی تقسیم شد.در فصل اول به کلیات و مفاهیم پرداخته شده است. فصل دوم به قضاء در عصر رسول اکرم (ص) اختصاص یافته است. فصل سوم این رساله سیر قضاء در دوران سه خلیفه پس از پیامبر (ص) را مورد بررسی قرار می‌دهد و بالاخره در فصل چهارم سیر قضاء در عصر حکومت امام علی (ع) بررسی شده است.جهت سوال اصلی فرضیه زیر در نظر گرفته شده است:قضاء هر چند در عصر رسول اکرم (ص) به صورت جامع و کامل و مطابق دستورات قرآن کریم مورد توجه قرار گرفت، اما در دوران خلفای سه گانه وضعیتی متفاوت یافت؛ اما مجدداً در دوره‌ امام علی (ع) مطابق سیره نبوی بازسازی گردید.این فرضیه طی پژوهش انجام گرفته بررسی شد و مورد تأیید قرار گرفت و به شکلی اثبات گردید.

تحقیقی را که پیش رو دارید، تحت عنوان تاریخ اسلام در سند از آغاز تا قرن هشتم، نگارش داشته است. از آنجایی که تحقیق و پژوهش پیرامون تاریخ اسلام در منطقه سند، در ادوار و زمان‌های گوناگون و مختلف در این سطور نمی‌گنجد؛ بنابراین تحقیق حاضر به روند ورود اسلام و گسترش اسلام از این دیار،به شبه قاره هند را تشکیل می‌دهد.در این تحقیق سعی بر این بوده است که ضمن مراجعه به منابع مطالعاتی، به منابع و مآخذ اصلی و دسته اول مراجعه شود تا تحقیق مناسب و موثق تری ارائه گردد. با این حال به علت بضاعت اندک و توان ناچیز در حیطه‌ی تحقیق و پژوهش خود معترفم که تحقیق حاضر مملو از کاستی و جز مقدمه‌ای بر تاریخ اسلام آن هم پیدایش و سیر تکوین و توسعه‌ای آن در منطقه سند نخواهد بود. بنابراین می‌طلبد که در این زمینه مطالعه‌های وسیع‌تر و مفصل تری صورت گیرد.اسلام در زمان مورد تحقیق به معنا و مفهوم دین و سیاسی آن که همراه با ایمان خداوند متعال و پیامبر گرامی آن، حضرت محمد بن عبد الله(ص) باشد، همین طور با ارادت اهل بیت (علیهم السلام) آنحضرت باشد، و تنفر و دوری از شرک و تنفر از دشمنان آنها باشد، در منطقه سند وجود داشته است. همین معنا از آغاز اسلام تا امروز بوده است. مگر کسی که مخالف اهلبیت آنحضرت باشد.اسلام در قرن اول در زمان خلافت حضرت علی(ع) وارد منطقه سند شد، اولین فاتحان سند، از شیعیان آنحضرت، تغاربن صغیر و حارث بن مره عبدی بودند که در سال 38 هجری با فرمان و اجازه آنحضرت وارد منطقه سند شدند و کفاران از هندو مذهب را شکست داده و بر منطقه سند، پرچم اسلام را آویختند.فقط محمد بن قاسم ثقفی را اولین فاتح سند دانستن اشتباه است.فتوحات اسلامی در منطقه سند، در زمان حضرت علی(ع) با فرمان آنحضرت، پاسخی است برای آنان که، بر امیر(ع) ایراد و اشکال وارد می کنند که در زمان خلافت علی هیچ منطقه نو و جدید، در فتوحات اسلامی اضافه نشد.اگرچه منطقه سند سرسبز و از لحاظ مالی و مادی زرخیز بود، ولی اکثر فاتحان عرب و غزنوی‌ها، به اقتصاد این دیار توجه نکردند، حتی منابع و ثروت مالی این منطقه را با غارت به بصره، دمشق و غزنه بردند.با ورود اکثر خانواده‌های سادات به سند، اسلام و تشیعه در این دیار رونق خاصی پیدا کرده و با زحمات علمای شیعیان منصوره، اولین ترجمه قرآن در زبان سندی، در جهان نوشته شد.با برکت اسلام، رابطه خویشاوندی خاندان پیامبر(ص) با مردم سند استوار شد واکثر خانواده-های سادات با سرزمین سند نسبت مادری دارند.اسلام در ایالت سند این قدر وسعت پیدا کرد که تعداد مدارس اسلامی در این دیار، تا قرن هشتم هجری، تا چهار هزار مدرسه رسید، و اکثر محصل علوم اسلامی و طلاب خارجی از هندوستان و منطقه خراسان ایران هم در مدارس ایالت سند تحصیل می‌نمودند.مسلمانان منطقه سند تأثیر مهمی بر سائر نقاط شبه قاره هند داشته اند، حتی منطقه سند برای شبه قاره دروازه اسلام تبدیل شد.هدف از این نوشتار آشنا کردن مردم، با منطقه اسلامی سند و از زحمات علمای اسلام سابقه است، تا ماهم هر چند گام کوچک برداریم برای اسلام و وحدت اسلامی و خصوصاً جوانان ما را از انحراف غربی نجات دهیم.

کتاب ((اسرار غدیر)) که با دست توانای جناب محمد باقر انصاری نوشته شده پاسخ گوئی به سوالات عمومی جامعه راجع به موضوعات غدیر می باشد و باتوجه به اینکه این کتاب از نظر محتوی و روش نگارش برای مسلمانان شبه قاره هند و پاکستان که اردو زبان هستند خیلی مفید خواهد شد،‌بالخصوص از آنجا که امروزه بطرق مختلف مسئله غدیر را مورد سوال قرار می دهند و مولف محترم از تهمت های مغرضانه به مکتب تشیع را دفع کرده است، ترجمه و چاپ و نشر این کتاب لازم به نظر می آید. مولف محترم تمام مطالب و ابحاث آن را به مدارک و منابع معتبر شیعه و اهل سنت ذکر کرده اند و این کتاب مشتمل بر ده فصل می باشد. فصل اول: در باره زمینه واقعه غدیر است. فصل دوم: در باره مراسم سه روزه غدیر خم است. فصل سوم: در باره شیاطین و منافقین در غدیر است. فصل چهارم: در باره چکیده از خطبه غدیر است.فصل پنجم: در باره تحقیق در سند و متن حدیث غدیر بحث شده است.فصل ششم: متن عربی خطبه غدیر ذکر شده است.فصل هفتم: ترجمه اردو خطبه غدیر است.فصل هشتم: در باره پژوهش در اهداف خطبه غدیر است.فصل نهم: در باره عید و جشن غدیر است.فصل دهم: در باره پرونده باز غدیر تا قیامت است.در آخر منابع و مآخذ واقعه غدیر ذکر شده است.

پژوهش حاضر به بررسی سیر تاریخی تشیع در حجاز، تا پایان قرن دوم هجری پرداخته است. حجاز، زادگاه اسلام، تشیع و موطن پیامبر(ص) و ایمه معصومین(ع) می‌باشد. تشیع، مذهبی است که اعتقاد دارد امام علی(ع) و اولاد طاهرینش توسط پیامبر(ص) ، برای امامت منصوب شده‌اند. پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) عده‌ای از سران انصار و مهاجرین، با نادیده گرفتن اعلام مکرر پیامبر(ص) در مورد جانشینی علی(ع) برای خلافت، با دسیسه خلیفه تعیین کردند؛ و علی(ع) ناچار برای حفظ اساس اسلام، از خلافت که حق ایشان بود، گذشت، ولی همواره به بیان حقانیت خود می‌پرداخت. جامعه نخستین شیعه از اصحاب گران‌قدر پیامبر(ص) بودند، که تشیع را به نسل‌های بعد منتقل کرده، و پس از خلافت عثمان، از لحاظ سیاسی زمینه خلافت علی(ع) را مهیا کردند. بی‌عدالتی‌ها و قوم‌گرایی خلیفه سوم، و سخت‌گیری بر مردم، موجب شد تا به تحریک زبیر، طلحه و عمرو بن عاص، مردم علیه عثمان شوریده و او را به قتل برسانند، و در سال 35 هجری با علی(ع) بیعت کردند. خلافت آن حضرت چهار سال و پنج ماه ادامه داشت، و در این مدت، روش پیامبر را معمول داشته، و عمال نالایق را برکنار کرده، و بیت‌المال را عادلانه بین مردم تقسیم می‌کرد. همین امر باعث نارضایتی بعضی از صحابه گردید، و جنگ‌های داخلی بر علیه آن حضرت به‌راه افتاد. سرانجام علی(ع) توسط یکی از خوارج به شهادت رسید. دوران بنی‌امیه، که از سال 40 تا 132 هجری ادامه داشت، دشوارترین زمان برای شیعیان بود. شهادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) ، و جمع زیادی از شیعیان به‌دست بنی‌امیه انجام گرفت، و شیعیان دچار سختی‌های فراوانی گردیدند. در این مدت، فعالیت‌های تبلیغی امامان معصوم(س)، و تربیت شیعیان و بیش از چهار هزار شاگرد، باعث گسترش و شکوفایی تشیع گردید. اما به خاطر حوادثی که صورت گرفت، متأسفانه تشیع دچار انحرافاتی گشت، و به انشعابات مختلفی چون امامیه، زیدیه و اسماعیلیه تقسیم شد.

فضایل و امتیازات خاص امام علی(ع) ، منشأ حسادت و کینه‌توزی برخی از مسلمانان، خصوصاً بنی‌امیه حتی در زمان حیات پیامبر اسلام(ص) بود. رفتارهای غلط خلفا همچون جلوگیری از بیان احادیث نبوی، بدعت در مسایل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، تبعیض‌های سیاسی همچون قوم‌گرایی، احیای معیارهای جاهلی و قرار دادن آن‌ها به‌جای ایمان و تقوا، تبعیض‌های اقتصادی در تقسیم بیت‌المال و غنایم جنگی، کشته‌شدن عثمان در سال 35 هجری و جهالت مردم نسبت به فضایل و جایگاه امام علی(ع) ، جامعه‌ای را پدید آورده بود که تاب احیای حکومت نبوی در قالب عدالت‌محوری امام علی(ع) را نداشت. بعد از بیعت مردم با آن حضرت، حکومت ایشان با چالش‌های سیاسی و نظامی، از قبیل جبهه‌گیری سران و اشراف مناطق حجاز، عراق، یمن و شام در مقابل ایشان، و همچنین جنگ‌های جمل، صفین و نهروان روبرو شد. بازگشت فرهنگ جامعه به تعصبات قبیله‌ای، و تشکیل جلسات قصه‌خوانی و نقل اسرایلیات نیز از جمله چالش‌های فرهنگی موجود در زمان حکومت علی(ع) بود. در این بستر اجتماعی، گروه‌های سیاسی مذهبی متعددی از قبیل اندیشه علوی، اندیشه عثمانی، گروه قاعدین، خوارج و مرجیه شکل گرفت. مردم که تحت تاثیر منحرفین، از جنگ خسته شده بودند، عملاً از فرمان امام سرپیچی می‌کردند. آن حضرت در برابر مشکلات سیاسی به مدارا و گفتگو با مخالفان، و قاطعیت در مقابل تهدیدکنندگان اصول و ارزش‌های اسلامی پرداخت. او با اقداماتی نظیر پس گرفتن بیت‌المال از متعرضین به آن، تقسیم مساوی بیت‌المال، تقسیم غنایم جنگی بین رزمندگان، دعوت غلات به حق و در نهایت سرکوب آن‌ها، راهنمایی و سرزنش صوفیان، به مقابله با چالش‌های اقتصادی و فرهنگی زمان خویش پرداخت. تلاش‌های آن حضرت، احیای سنت نبوی، سرکوب زیاده‌خواهان و قدرت‌طلبان، روی کار آمدن افراد شایسته و باایمان، عدالت در تقسیم بیت‌المال و برخورد با متخلفین برای استیفای حق مردم را در پی داشت.

نوشته حاضر داراى یک مقدمه و پنج فصل و خاتمه مى‏ باشد. در فصل اول طرح تحقیق که مطالبى چون بیان مسأله، هدف، ضرورت و پیشینه تحقیق و سوالات اصلى و فرعى و فرضیه تحقیق بیان گردیده است. و سپس بحث مفاهیم و کلیات مورد توجه واقع ‏شده که ابتدا واژه ‏هاى مورد نظر و به کار رفته در این تحقیق، معنى و مقصود از آنان بیان شده است.فصل دوم با عنوان گزیده ‏هاى از زندگى و فضایل حضرت زهرا(س) مى‏ باشد که در آن به شرح زندگانى حضرت زهرا علیهاالسلام چون: ولادت، نام‏ ها و القاب و اوان خردسالى و ازدواج حضرت اشاره گردیده و با استناد به منابع حدیثى و روایى معتبر شیعه و اهل سنت از فضایل و عظمت حضرت زهرا چون: عصمت، کرامت، محدّثه بودن حضرت، علم و دانش و عبادت حضرت سخن به میان آمده و در ادامه جایگاه و منزلت حضرت صدیقه فاطمه زهرا علیهاالسلام در پیشگاه رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله و امام على علیه‏ السلام بیان گردیده است.فصل سوم با عنوان: رحلت رسول خدا و اوضاع اجتماعى سیاسى مدینه آغاز و با تشریح و بررسى فضاى سیاسى مدینه در هنگام در گذشت رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله و جناح‏ ها و گروه هاى موجود در آن و تلاش‏ هاى هریک براى دستیابى به خلافت و حکومت ادامه یافته و به تشکیل سقیفه و عدم مشروعیت آن اشاره گردیده و به موضعگیرى امام على علیه‏السلام پس از حادثه سقیفه، پرداخته شده است.فصل چهارم که بخش مهم این نوشته است با عنوان: نمونه‏ هاى از مواضع سیاسى عملى حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز گردیده است، در این فصل ابتدا سیاسى بودن برخورد و اعتراضات حضرت زهرا علیهاالسلام مورد بحث و بررسى قرار گرفته و بدین مناسبت بحث فدک مطرح و مورد تحلیل قرار گرفته است. با اثبات اینکه برخورد و اعتراضات حضرت زهرا علیهاالسلام بر علیه خلیفه سیاسى و در دفاع از امامت و ولایت بوده است به نمونه ‏هاى عینى دفاع آن حضرت از ولایت پرداخته‏ ایم که در این مورد چهار نمونه مهم از موضعگیرى آن حضرت را برشمرده‏ ایم که عبارتند از: 1ـ سخنرانى حضرت در برابر خلیفه در جمع مهاجرین و انصار. 2ـ رفتن به خانه‏ هاى انصار جهت گرفتن بیعت براى امام علیه ‏السلام 3ـ اعتراض حضرت زهرا علیه االسلام بر خلیفه در قالب حزن و اندوه. 4ـ سخنرانى در جمع زنان مدینه.فصل پنجم با عنوان: اصول و مبانى سیاسى مستخرج از سیره سیاسى حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز گردیده که پنج اصل مهم: 1ـ رابطه دیانت و سیاست در سیره سیاسى حضرت، 2ـ قاطعیت در مسیر حاکمیت حق ، 3ـ زمان‏شناسى حضرت زهرا(س)، 4ـ تلاش بر جداناپذیرى قرآن و اهلبیت. در زندگى سیاسى آن حضرت، 5 –فرهنگ شهادت‏ طلبى مورد توجه واقع گردیده و به عنوان الگو بردارى از سیره سیاسى آن حضرت معرفى شده است.در خاتمه به جمع ‏بندى و نتیجه ‏گیرى از مطالب پرداخته شده است و اینکه:حضرت زهرا علیهاالسلام نقش عمده در پاسدارى، حفظ و معرفى ولایت و امامت امام على علیه ‏السلام با استناد به قرآن و سنت رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه ‏و‏ آله داشته است

آغاز شکل‌گیری دانش تفسیر قرآن به زمان پیامبر اسلام( بازمی‌گردد که خود آن حضرت جمعی از صحابه را در این زمینه تربیت نمود؛ بعد از ایشان، صحابه بزرگ عهده‌دار تفسیر قرآن بوده‌اند، که از میان آن‌ها امام علی( به‌عنوان سرآمد مفسران قرآن، ابن‌مسعود، ابی بن کعب و ابن‌عباس از شهرت بیشتری برخوردار گردیدند؛ علمای اهل سنت درباره امیرالمومنین در حوزه تفسیر قرآن کریم، از تعبیراتی استفاده کرده‌اند که نشان می‌دهد آن حضرت را به‌عنوان آگاه‌ترین صحابه به جایگاه و شأن نزول آیات، و دارای بیشترین روایات تفسیری در میان خلفا پذیرفته‌اند. شواهد و دلایل بسیاری در قرآن، کلام پیامبر(، کلام امام علی و سخنان اهل بیت( بر شخصیت بزرگ تفسیری امام علی( وجود دارد. همچنین صحابه و تابعان نیز او را شخصیتی تفسیری و آگاه‌ترین فرد به قرآن نامیده‌اند. ابن‌مسعود، ابی بن کعب و ابن‌عباس خود از شاگردان مکتب تفسیری علوی به‌شمار می‌روند. در این راستا، بسیاری از مفسران فریقین در کتب تفسیری خود از سخنان امام علی( استفاده کرده،‌و در مواقع بسیاری نیز این کلمات را شاهدی بر گفته‌های خود قرار داده‌اند. پژوهش حاضر در یک بررسی گسترده از سوره حمد تا سوره شوری این موضوع را کاوش نموده و موارد بسیاری به‌دست آورده است که نشان می‌دهد این مفسران به‌صورت مشترک از سخنان آن حضرت استفاده نموده و به نتایج مشترکی نیز دست یافته‌اند، و در واقع سخنان امام علی( در رأی تفسیری آنان موثر بوده است. برخی از این یافته‌ها به شرح زیر است: جهر به بسم‌الله از ضروریات است؛ سوره حمد در نماز لازم است؛ شخص احتجاج‌کننده با حضرت ابراهیم، نمرود بن کنعان بوده است؛ بهترین امت، امت پیامبر است که از امتیازات آن حضرت به‌شمار می‌رود؛ حکم حاکم شرع و قاضی، لازم الاتباع است؛ حج اکبر همان روز قربانی است؛ مراد از شاهد در قرآن، پیامبر بوده و مراد از بینه امام علی است.

إنّ مسأله تحدید وتنظیم النسل کما تقدم لا تعنی نظر أصحاب القوانین الوضعیه فحسب, أو علماء الطب والاجتماع وغیرهم, وإنما لا بد أن یکون للشرع أیضاً موقفٌ إزاءها، وإزاء الوسائل المستخدمه فی تحدید وتنظیم النسل على النسق الملائم والمنسجم مع أهداف ومضامین الشریعه الإسلامیه, لذلک سنعرض فی هذا الفصل إن شاء الله حکم کل طریقه من شأنها أن تکون حائلاً دون الإنجاب وإیجاد الأولاد، مع ذکر آثارها.حکم العزل فی الإسلام:عند المذاهب الأربعه:حصیله ما توصلنا إلیه -على سبیل الاختصار هنا- أن الأئمه الأربعه متّفقون على جواز العزل عن الزوجه إذا کان برضاها, أما إذا لم یکن برضاها فالأئمه الثلاثه مالک بن أنس، وأحمد بن حنبل، والنعمان أبو حنیفه، متّفقون على التحریم، بینما الشافعیه فی ذلک على وجهین، منهم من وافق الجمهور، ومنهم من خالفه فأجازه مطلقاً.( 1)دلیلهم على الجواز فی أصل المسأله: اعتماداً على جمله من الأحادیث الوارده عن النبی ? فی هذا الشأن وقد تقدم ذکرها، منها: عن جابر أنه قال: کنا نعزل على عهد رسول الله ? فبلغ ذلک رسول الله فلم ینهانا.( 2)ومنها: ما رواه البخاری ومسلم فی الصحیحین، وأیضاً الترمذی, وابن ماجه فی السنن, عن جابر ? قال: کنا نعزل على عهد رسول الله و القرآن ینزل.(3 ) وغیرها من الروایات التی تدل على جواز العزل لفظاً أو تقریراً. وأمّا دلیل شرط رضا الزوجه عندهم، ما ورد عن عمر بن الخطاب قال: نهى رسول الله ?أن یعزل عن الحره إلا بإذنها.(4 )وکذا تدخل تحت قاعده (لا ضرر ولا ضرار) وتقریب الاستدلال: أن للزوجه فی الولد حقًّا مع الزوج، وفی تفویت هذا الحق إضرار بها. ثم إن العزل من شأنه أن یفوت علیها لذه الجماع، فإن عزل عنها بدون رضاً منها فقد أضر بها.

این تحقیق در یک مقدمه و هشت فصل به بررسی شخصیت و عملکرد کارگزاران پیامبر می‌پردازد.

رساله حاضر به بررسی دیدگاهها و آراء خلفاء ثلاثه و همچنین همسران پیامبر (ص) درباره ابعاد مختلف شخصیتی امام علی (ع) می پردازد. این نوشتار به دو بخش اصلی تقسیم بندی شده است. بخش اول مشتمل بر پنج فصل است. بخش دوم نیز دارای چهار فصل است. در آخر به جمع بندی و نتیجه گیری نهایی از مجموع مباحث پرداخته شده است.