جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه معرّفی توحید وموضوعات پیرامونی آن در آثار نجم الدین کبری ونجم الدین رازی که موضوع این تحقیق است به دلیل انباشت اطّلاعات عمیق وظریف حائز اهمّیّت است.این دو از شخصیّت‌هایی هستند که همواره بر نویسندگان و متفکّران پس از خود تأثیر گذار بوده اند. در طول تاریخ، این تأثیرگذاری به میزان شناخت های مختلف نسبت به آن ها بیش تر شده است. چنان که امروزه پس از قرن‌ها بیش از همیشه مورد توجّه و استقبال جهانیان قرار گرفته است. از دلایل این استقبال متعالی بودن آموزه های آن هاست ،افکار آن ها بر مسائل بنیادین انسانی و توحیدی تکیه دارد. مسائلی مانند توحید ذاتی،افعالی وصفاتی که هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود. هم چنین آن ها برای بیان این مضامین زبان شعری وعرفانی را برگزیده اند که تأثیر ،پذیرش واقبال علمی ومردمی آن قابل انکار نیست.با تأمّل درمباحث مطرح شده،و داد ه های تحقیق به این نتیجه می رسیم که در وجود مباحث توحیدی درآثار نجم الدین کبری ونجم الدین رازی بسیار محسوس است. ونکته مهم واساسی آنکه، مباحث توحیدی قبل از نجم الدین کبری ونجم الدین رازی ،تجلّی کلامی بیش تری نسبت به دوره های بعد داشته است. امّادرآثار نجم الدین کبری ونجم الدین رازی که متأثّر از افکار واندیشه های ابن عربی بوده اند، مفهوم توحید به مفهومی عرفانی تغییر یافته است .

انسان همواره تلاش کرده است که راه کمال را بپیماید و برای این کار به دنبال نمونه ها و اسوه های بشری بوده است. متون عرفانی از جمله مرصاد العباد نجم رازی درباره انسان کامل بحث مستوفایی دارد که در این پزوهش نگارنده به بررسی انسلنکامل در این کتاب همت گماشته و نظر او را با امهات کتب عرفانی نیز مقایسه کرده است که البته نظرات آنها بعضا مشابه و گاهی هم متفاوت با نظر نجم رازی است. از ویژگی های مهم مرصاد العباد پرداختن به داستان آفرینش و خلافت آدم و همچنین ارائه برداشته های عرفانر شخصی است. نکته مهم این پزوهش این است که در کتاب های عرفانی به جایگاه و ویژگی های انسان کامل توجه زیادی شده است و پیام های ارزنده ای برای انسان گرفتار تجملگرایی و تکنولوزی در بر دارد. همچنین گفتنی است که بسیاری از اصطلاحات عرفانی معرف و مفسر انسان کامل هستند. نظیر خلیفه اللهی، پیر و مراد و نمادهای فراوانی که اشاره به انسان کامل دارد و برگرفته از آیات و روایات است.

در این مقاله تلاش می شود با نگاهی به وی‍ژگی های شاخص نثر کنوز الحکمه، آخرین اثر احمد جام، و دیگر آثار برجسته صوفیه قبل و بعد از آن، از قبیل کشف المحجوب، اسرار التوحید، مرصادالعباد، و مصباح الهدایه و مقایسه آن ها، جایگاه نثر کنوزالحکمه معلوم و سطح کلی زبان صوفیان معروف روشن شود. اغلب صوفیه از زبانی ساده، که در دوران سامانیان کاربرد داشت و نهایتا تا قرن ششم مرسوم بود، استفاده می کردند. هدف عمده آنان بیان اندیشه به زبانی ساده و تاثیرگذار بوده است، اما از سبک رایج روزگار خود نیز بی تاثیر نمانده اند. کلیت زبان این آثار، از نظر ساده گویی و دیگر ویژگی ها، قرابت تنگاتنگی با نثر کهن دارد و نشان می دهد زبان آن ها در ادوار گوناگون دست خوش دگرگونی برجسته و آشکاری نشده، بلکه سیر تحول و نوگرایی در زبان آن ها نسبتا آرام و کند صورت گرفته است. بیش تر تفاوت ها به واژگان خاص، تاثیر لهجه محلی، و ذوق نویسندگی نویسندگان مربوط است. برخی از این آثار، به ویژه قسمت هایی از مرصاد العباد، به دلیل ذوق شاعری نویسنده، رنگ شعر به خود گرفته و از فنون ادبی و احساسات و عواطف شاعرانه بهره مند شده است. شیوه به پایان رساندن ابواب و آمیختگی ایجاز و اطناب درکنوز الحکمه سبک آن را از دیگر آثار مورد مطالعه متمایز کرده است.

امروزه گسترش تحقیقات و تعمق های علمی در میراث گرانبهای ادبیات فارسی زمینه مناسبی را برای پی گیری مطالعات تطبیقی و مقایسه آثار ادبی از جنبه های مختلف فراهم کرده است. این مقاله تلاشی است برای مقایسه محتوایی دو اثر ارزش مند در زمینه ادبیات عرفانی، یعنی حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی و مرصاد العباد نجم الدین رازی که عمدتا بر مبنای دیدگاه «بینامتنیت» و نیز «ترامتنیت» صورت گرفته است. ترامتنیت، که نخستین بار کریستوا (دهه 1960) آن را مطرح کرد و بعدها ژرار ژنت این مفهوم را گسترش داد، دربرگیرنده کلیه روابط یک متن با متن های دیگر است و در واقع به بررسی روابط تاثیرپذیری و تاثیرگذاری دو یا چند متن متمایز می پردازد. در این مقاله، به نتایج مستندی از مقایسه معیارهایی مانند «نحوه آغاز»، «شیوه فصل بندی»، «استفاده از نقل قول های صریح و غیرصریح»، «مقدمه»، «پردازش مضمون»، «نوع برخورد با تصوف»، «نقد و تفسیر آثار از سوی یک دیگر»، و «الهام گرفتن آن ها از هم» بر مبنای «نظریه ترامتنیت ژنت» دست یافته ایم.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.