جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این پژوهش بررسی اسراف و تبذیر از دیدگاه قرآن و روایات است اسراف به معنای تجاوز از حد در هر کاری است که از انسان سربزند گر چه استعمال آن در زیاده روی در انفاق مال بیشتر است. تبذیر از ریشه بذر یعنی تفریق و پخش کردن چیزی می باشد. بین واژه اسراف به معنی اقتصادی آن با واژه تبذیر فرق زیادی وجود ندارد. هر عملی به دنبال خود عکس العمل دارد و عمل اسراف به دنبال خود پیامدهایی دارد از جمله فقر - فاصله طبقاتی - جدایی و پراکندگی - کفران نعمت - ضعف ایمان - اخلال در شئون اقتصادی و اجتماعی - خشم الهی - هلاکت و نابودی- عذاب و بلاهای دنیوی - فساد و تباهی در زمین - عذاب و بلاهای اخروی . راه جلوگیری از اسراف عبارت است از آگاه نمودن مردم با فرهنگ اسلامی که راه اعتدال است و تا این مساله از شعار به عمل در نیاید و همه آحاد مردم خود را موظف به رعایت آن ندانند و تسلیم اوامر الهی نباشند بعید به نظر می رسد که جامعه روی آسایش را به خود ببیند و افراد از حالت اضطراب و تشویش رهایی یافته و به آرامش واقعی برسند.

این پایان نامه در سه بخش، اعراب آیات 30 تا 70 سوره مبارکه بقره را در مجمع البیان مورد بررسی قرار داده است: بخش اول دربرگیرنده موضوعاتی از قبیل: تعریف موضوع، ضرورت و پیشینه تحقیق و همچنین معرفی اجمالی کتاب مجمع البیان و پدیدآورنده آن است. بخش دوم به بررسی اعراب آیات برگزیدة سوره مبارکه بقره بر اساس مجمع البیان پرداخته است. بخش سوم به جمع بندی، کتابنامه و برشمردن منابع مورد استفاده اختصاص دارد. شایستة یادآوری است که در این بخش، نخست اعراب و ترجمة آیات و پس از آن نظر مرحوم طبرسی به همراه سخنان علمای معاصر آورده شده و این امر به چند دلیل صورت گرفته است: 1. کشف منابع مورد استناد مرحوم طبرسی، 2. شناسایی افرادی که مرحوم طبرسی از ایشان بهره برده است، 3. ارائه طرح مباحث از سوی مصنف، 4. یافتن ابداع های احتمالی یا اقتباس کامل وی از دیگران.

. موضوع این پایان نامه، (بررسی اصول و معیارهای نقد حدیث از جهت متن) است که در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است . در مقدمه بحث، به مباحث کلی پرداخته شده است، همچنین واژگان و اصطلاحاتی که در این رساله از آن یاد می شود و فهم برخی مباحث، متوقف بر شناخت این اصطلاحات است، توضیح داده شده است . در فصل اول: به عوامل و اسبابی که موجب انحراف سنت پیامبر (ص ) و احادیث اهل بین (ع) از مسیر خود شده، پرداخته شده که این عوامل در واقع به دو دسته تقسیم می شوند. -‎1 عوامل اختیاری، که همان جعل و دستبرد در احادیث توسط افراد خاص است که باعث ورود روایات مجعوله بسیاری در میان احادیث نبوی و روایات اهل بیت (ع) گردیده است . -‎2 عوامل غیراختیاری، یعنی اسباب و عواملی که به طور سهو یا خطا صورت گرفته و باعث شده است آنچه از معصومی (ع) صادر شده غیر آن معنایی باشد که توسط راویان منتقل شده است که در این فصل به طور مختصر به این دو دسته از عوامل پرداخته شده است . در فصل دوم: به نقد و بررسی حدیث پرداخته شده، و به عبارتی دیگر: راههای مقابله با احادیث موضوعه یا تحریف شده معرفی شده است، که این راهها، به طور کلی در دو روش منحصر می شود. -‎1 نقد سند و راویان حدیث . -‎2 نقد متن و محتوای حدیث . که در این فصل به طور مختصر به تشریح این دو طریق بحث شده است، همچنین مهمترین کتب فریقین که در هر یک از این دو موضوع تالیف شده، معرفی گردیده است . در فصل سوم: که موضوع اصلی پایان نامه را تشکیل می دهد، اصول و معیارهای نقد حدیث از جهت متن، مورد بررسی قرار گرفته و برای هر یک، نمونه های مختلفی از احادیث شیعه و اهل سنت، که با این اصول سازگاری ندارند آورده شده است . این اصول عبارت است از: -‎1 عدم مخالفت حدیث با قرآن. -‎2 عدم مخالفت با سنت قطعیه. -‎3 عدم مخالفت با عقل سلیم. -‎4 عدم مخالفت با تاریخ صحیح. -‎5 عدم رکاکت حدیث . -‎6 عدم مخالفت با حس، مشاهده و قطعیات علمی/

شرح واژگان قرآنی و اعراب آیات سوره حمد و 30 آیه از سوره بقره است. در این تحقیق با توجه به مفاد تفسیر «مجمع البیان» ابتدا روش نگارش این تفسیر بیان شده سپس مکی یا مدنی بودن سوره حمد و بقره بررسی گردیده آ‹گاه محتوای این سوره و 30 آیه اول از سوره بقره از لحاظ اعرابی مورد تجزیه و ترکیب قرار می گیرد. جزء سوره بودن بسم الله الرحمن الرحیم، بررسی محتوای سوره حمد و بقره، تحقیق درباره معنای حروف مقطعه و بررسی اعراب آن و بیان زندگی نامه کوتاه مرحوم طبرسی و جایگاه ویژه تفسیر مجمع البیان از دیگر مباحث ارایه شده در این رساله می باشد.

این رساله که با عنوان بررسی اسناد و دلالت روایات تفسیر امام صادق(ع) در جزء سیزدهم قرآن(با توجه به تفسیر العیاشی، تفسیر القمی، نور الثقلین، البرهان فی تفسیر القرآن) گردآوری شده است، در دو بخش کلیات و بررسی اسناد و دلالت روایات تفسیری امام صادق(ع) در جزء سیزدهم قرآن تنظیم شده است. بخش کلیات خود شامل چهار فصل با عناوین، مقدمه، نگاهی به تفسیر روایی، تعریف مصطلحات، حیات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امام صادق(ع)، می باشد. در بخش دوم به بررسی اسناد و دلالت روایات تفسیری سوره یوسف(از آیه 55 تا111) ابراهیم و رعد پرداخته شده است. در این پژوهش حدود صد و چهارده روایت مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته که از آن حدود چهار صحیح، نُه حدیث حسن، هفت حدیث موثق، نود و چهار حدیث ضعیف می باشند. از نظر دلالی با توجه به معیارهای نقد الحدیثی که در این پژوهش مورد نظر بوده است، قریب به اتفاق این روایات معتبر و ناظر به معنای واژگان قرآنی، مفاد و تفسیر آیات، سبب نزول، قرائات، مصداق بطن و تأویل آیات شریفه می باشند.

موضوع این پایان نامه تفسیر سوره واقعه با تکیه به تفسیر ملاصدراست. مطالب آن در دو بخش آمده است.بخش اول به بیان سرگذشت صدرالمتألهین، شاگردان،مقام علمی و روش فلسفی و تفسیری او اختصاص داردو بخش دوم در تفسیر سوره واقعه است. در پایان این بخش تفسیر ملاصدرا آورده شده است.

با توجه به ضرورت امر تربیت و آیات قرآن مجید، انسان یک موجود مادی و معنوی است و بالقوه از تمام کمالات انسانی و صفات عالی برخوردار است و از طرف دیگر معلوم می شود که صدها صفت ناپسند حیوانی نیز در وجود او نهفته است. اسلام می خواهد به کمک انبیا (به عنوان مربی) و قرآن مجید (به عنوان دفتر راهنما)، انسان را به گونه ای راهنمایی کند که این کمالات انسانی از قوه به فعل تبدیل شود؛ زیرا انسان تنها در سایة قرآن و وحی به کمال و سعادت می رسد. این تحقیق پس از طرح مبانی نظری تربیت الگویی، با استفاده از قرآن و سنت به ذکر نمونه هایی از الگوهای قرآنی پرداخته و سپس اهمیت روش اسوه نمایی در تربیت و کارکردهای آن را مورد بررسی قرار داده است.

کتاب لمعات، شاهکار منثور شیخ فخرالدین عراقی، از ارزشمندترین آثار حوزة عرفان و ادبیات ایران است که از همان آغاز راهیابی به مجالس درس و خانقاه ها، شرح و تفسیر آن، به منظور درک مفاهیم عمیق عرفانی کتاب ضروری می نمود. تاکنون شروح متعددی بر لمعات نوشته شده و به چاپ رسیده است. امام شرح کهن و زیبای اَللَّمَحاتُ فی شَرحِ اللَّمَعاتِ ، از شیخ یار علی شیرازی، عارف قرون هشتم و نهم ه ، اثری است که با وجود ویژگیهای منحصر به فرد آن، به ویژه از جنبة محتوایی، همچنان ناشناخته مانده است. این کتاب، علاوه بر نثر پخته، با شیوه ای روشمند، خواننده را گام به گام، در راه آشنایی با مفاهیم عمیق عرفانی لمعات به پیش می برد و استشهادهای زیبای منظوم و منثور موجود در آن، به پارسی یا عربی، ضمن آشنا کردن خواننده با مباحث کتاب، از دشواری و دیریابی مفاهیم فلسفی عرفانی آن می کاهد. استفاده از استشهادات یاد شده توسط مولف لمحات، نه فقط خواننده را در درک هر چه بهتر مطالب لمعات یاری می کند، بلکه دالّ بر امعان نظر و اشراف شیخ یار علی بر آراء و اندیشه های عرفانی، به ویژه فلسفة عرفانی ابن عربی است. نگارندة پایان نامه، با تصحیح نسخ خطی لمحات به «شیوة توأم تصحیح» و نیز با افزودن مقدمه به منظور آشنایی بیشتر خواننده با لمعات و شروح آن به ویژه لمحات و احوال و آراء مولف آن و هچنین افزودن تعلیقاتی به انتهای رسالة حاضر، به قصد تفهیم بهتر مطالب کتاب به مخاطبان آن، سعی کرده است تا قدمی در راه احیای متن کهن، عرفانی، نفیس، و زیبای فراموش شده ای بردارد.

بر اساس دیدگاه علّامه طباطبائی مصحلت عبارت است از «بودن شیء بر مقتضاى طبیعت اصلی خودش، به گونه ای که خیر و فایدة شایسته و درخور، بر آن مترتب شود؛ بدون اینکه فاسد و از آثار خوب، محروم شود.». این معنای مصلحت، قابل تحلیل به پنج مؤلفه است: 1. «مصلحت»، امر وجودی مستمر است؛ 2. «مصلحت»، مقتضای طبیعت اصلی اشیاست؛ 3. شرط اقتضای طبیعت، فقدان مانع و قاسر است؛ 4. اثر اقتضای طبیعت اصلی اشیا، در صورت فقدان مانع و قاسر، ترتّب خیر و نفع درخور شأن اشیاست؛ 5. طبیعت اصلی اشیاء، به مصلحت میل دارد. تحلیل ارائه شده از «مصلحت»، عنوانی کلی است که قیودی می پذیرد و با اعتبار آن قیود، مصلحت به گونه های مختلف تقسیم می شود که عبارت اند از مصلحت های «نفسی و نسبی»، «نسبی و مطلق»، «منسوب به ذات و عمل»، «تکوینی و تشریعی»، «ثابت و متغیر»، «فردی و اجتماعی» و«مادی و معنوی».

علّامه طباطبائی با اینکه در بسیاری از علوم دینی صاحب نظر بوده ، در بحث معاد جسمانی کمتر قلم زده است و این مسئله موجب شده تا دیدگاه ایشان دربارة معاد جسمانی، کانون اختلاف مفسران و مروجان اندیشه های علّامه قرار گیرد. در این نوشتار برای تبیین دیدگاه ایشان به بررسی دیدگاه های انسان شناختی ایشان همچون دوساحتی بودن انسان، اصالت نفس، مجرد و جاودانه بودن آن، رابطة نفس و بدن و نقش بدن در هویت انسان، ضرورت حشر بدن و کیفیت آن می پردازیم. به نظر می رسد ایشان علی رغم پذیرش بیشتر آموزه های فلسفی حکمت متعالیه و تأثیر دادن آنها بر تفسیر آیات قرآن در بحث معاد جسمانی، با نپذیرفتن نظریة صدرالمتألهین که بدن اخروی را مُنشَأ نفس و قائم به آن می داند، اصل حرکت جوهری را همان گونه که در نفس مطرح است در بدن هم مطرح می کند و تبیینی دیگر از معاد جسمانی ارائه می دهد که می توان آن را بر دیدگاه مدرس زنوزی تطبیق داد.