جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کرامت انسان، به مثابه اساس حقوق بشر و معیار تعامل اجتماعی و بین المللی، در حوزه های مختلف علوم انسانی، از اهمیت ویژه برخوردار است. علّامه طباطبائی که از چهره های کم نظیر علمی جهان اسلام به شمار می رود، کرامت انسان را به صورت عمده به تکوینی و اکتسابی تقسیم می کند. در این نوشتار می کوشیم با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، کرامت اکتسابی، معیار کرامت و مهم ترین ویژگی های آن را از منظر علّامه بیان کنیم. کرامت اکتسابی، در حقیقت دستیابی انسان به کمالات وجودی و مقام قرب الهی و تنها راه وصول به آن خدامحوری است. لذا هر اندازه عبودیت انسان در پیشگاه حق تعالی، آگاهانه تر و مخلصانه تر باشد، به همان اندازه به ارزش و کرامت بیشتر نایل می آید. ازآنجا که کرامت اکتسابی بر اثر تلاش های اختیاری انسان به دست می آید، یک امر ارزشی است و می توان به آن افتخار نمود. چون حرکت تکاملی انسان، به تدریج حاصل می شود، تدریجی و تشکیکی بودن دو ویژگی دیگر کرامت اکتسابی است. به دلیل اینکه همة انسان ها قابلیت کسب کرامت را دارند، نوعی بودن چهارمین ویژگی آن به شمار می رود.

اندیشه دربارة شناخت خدا بنیادی ترین اندیشة دینی هر فرد به شمار می آید. فراز «معرفتی یا مولای دلیلی علیک» از کلام امام سجاد† می تواند بیانگر نوعی از این اندیشه باشد، که لازم است مورد تحلیل قرار گیرد . برای این فراز می توان دو تبیین ارائه کرد. در تبیین اول، این تعبیر بیانگر معرفت خدا به خداست که در تبیین های فلاسفه از ابن سینا تا علّامه طباطبائی به گونه های مختلفی نمود داشته است. این معرفت که در مقابل آن معرفت آفاقی و انفسی قرار می گیرد. عالی ترین راه برای شناخت خداوند تعریف شده که با عنوان «برهان صدیقین» شهرت یافته است. در تبیینی دیگر، این فراز بیان کنندة ارتباط با خداوند و گرایش به سمت اوست که با دقت در کاربرد دیگری از واژة «دلیل» حاصل می شود. معرفت انسان به خداوند در این نگرش، رهنما و عامل رهیابی به بارگاه دوست، تکلم با او و درخواست از او تلقی می شود.

یکی از دشوارترین آیاتی که در تفسیر آن میان مفسران اختلاف پدید آمده است، آیة میثاق یا ذر است، با توجه به نقاط قوت و جامعیتی که تفسیر المیزان داراست، نظر علّامه طباطبائی در تفسیر این آیه مهم می نماید. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی به تبیین و بررسی کلام علّامه می پردازد. ایشان وجود عالم ذر را بر طبق ظواهر برخی روایات نمی پذیرد و معتقد است پیمان به ربوبیت خدا از انسان ها در عالم ملکوت و به صورتی که انسان ها هیچ گونه تشخصی نداشتند، گرفته شده است. گذشته از نقاط قوت تفسیر ایشان دربارة آیه میثاق، از موارد ضعف نیز نمی توان چشم پوشی کرد.

این مقاله در صدد بررسی تأثیر اومانیسم بر شکل گیری نهضت اصلاح دینی (پروتستان) با روش توصیفی ـ تحلیلی است. در این راستا نخست به تعریف اومانیسم اشاره، و پس از بیان مراحل سه گانة اومانیسم از رنسانس به بعد، ویژگی اومانیسم در هر یک از این مراحل بیان شده است. در ادامه با روش شدن ویژگی های اومانیسم در دورة نهضت اصلاح دینی و با واکاوی زندگی و اندیشه های بعضی از بزرگان اصلی و اولیة نهضت اصلاح دین، نشان داده شده که اگرچه زندگی و اندیشة این بزرگان متأثر از اومانیسم بوده است، تأثیرپذیری همة آنها به یک اندازه نبوده و همچنین بعضی از آنها، در دوران هایی حتی از اصول اومانیسم عدول کرده اند.

در این مقاله، نخست به تعریف عرضی و ذاتی و بیان لوازم قول به تقسیم عناصر تشکیل دهنده دین به عرضی و ذاتی می پردازیم و آنگاه نقض ها و نقدهای این دیدگاه را بیان، و در پایان معنای درستی را که می توان از عرضی و ذاتی در دین اراده کرد تبیین میکنیم. نوشتار حاضر نقدی است درون دینی و برون دینی بر نظرات برخی از روشنفکران داخلی که متأثر از فلسفه غرب و به ویژه مباحث هرمنوتیک فلسفی و هیستوریسیزم فلسفی اند. برپایه این نگاه بسیاری از آموزه های اصیل اسلام تاریخمند و زمانمند می شوند و از گردونه اعتبار دایم بیرون می روند. روش تحقیق در این مقاله، ترکیبی است از روش های تحلیلی، عقلی و نقلی.

امروزه آثار پائولو کوئلیو در ردة عرفان های نوظهور جای گرفته است. آثار پائولو بیشتر در قالب رمان است و یافتن مبانیِ اندیشه ای او، چندان ساده نیست؛ حال آنکه برای خوانندگان پرشمار آثار او، درک اصول اندیشه هایش بسیار مهم است. در این مقاله دیدگاه های دین شناختی پائولو بررسی خواهد شد. برای این کار همة کتاب های پائولو را به دقت مطالعه و فیش برداری، و سپس با دقتی بیشتر اطلاعات را جمع آوری و طبقه بندی کردیم. در مرحلة آخر آموزه های او را که اینک انسجام یافته بودند و در کنار هم مرادشان آشکار شده بود کانون نقد و تأمّل قرار دادیم.خلاصه ای از نظرات دین شناسه پائولو را چنین میتوان گزارش داد: پائولو تمایل دارد دین را نوعی قرارداد اجتماعی بداند که تنها کارکرد آن فراهم کردن نیایش جمعی است. او هر انسان را متفاوت با دیگران، و وظیفة هر کس را پیگرفتن رؤیاهای خود میداند. از این رو اعلام میکند که نیازی به نبوت و شریعت نیست و هر کس میتواند راه را خود بپیماید. در فرجام شناسی نیز پائولو معتقد به تناسخ است و کوشیده است آن را موجه بنمایاند.

وحدت وجود پر آوازه ترین و در عین حال جنجال برانگیزترین مسئله در عرفان نظری است، بطوریکه محور و اساس آن به شمار میرود. همواره این پرسش میان محققان از فلسفه و عرفان مطرح بوده است که این مسئله از مسائل کدام دانش است؛ عرفان یا فلسفه؟ یا هر دو. برخی براین باورند که نظریّة «وحدت وجود» صرفاً مسئلهیی شهودی و کشفی است که جز برای شخصی عارف که آنرا احساس میکند و با ذوق صوفیانه آنرا مییابد معنا و مفهوم دیگری ندارد و عقل و خِرد آدمی از ادراک آن ناتوان است. گاهی از آن بعنوان: «طَورٌوَرَاءَ طَور عقل» یاد میکنند این اصطلاح کنایه از آنستکه ادراک و فهم آن از قدرت و توان عقل آدمی خارج است. گروهی دیگر میگویند اگر این مسئله، تنها مسئلهیی ذوقی و وجدانی است پس چرا مدافعان آن تلاش زیادی کرده اند تا آنرا از طریق براهین فلسفی و قیاسات منطقی اثبات کنند و در تبیین و تفسیر آن اصطلاحات اهل نظر (فلاسفه، متکلمان و منطقیان) را به عاریت گرفته اند؟ و از سوی دیگر اگر نظریّة «وحدت وجود» صرفاً مسئلهیی شهودی و کشفی باشد، در آنصورت تفاوت عارف «وحدت شهودی» با عارف «وحدت وجودی» چیست؟ چه تفاوتی میان عرفای پیش از ظهور «ابن عربی» و عرفای پس از او خواهد بود؟ در این مقاله نظرات مخالفان و موافقان مطرح گردیده و پاسخ برخی از شبهات پیرامون مسئله داده شده است و نظر مختار (عرفانی ـ فلسفی بودن مسئله) تبیین گردیده است.

در این پایان نامه خلقت آدم، خلافت انسان، لزوم زندگی اجتماعی بشر و نحوه آفرینش حوا و ازدواج فرزندان آدم، بهشت آدم،لغزش وتوبه آدم،نخست در آیات قرآن و سپس در تورات و انجیل بررسی شده اند.

تحقیق بر آن است تا با توجه به آیات قرآن و روایات معصومین ( ع ) به بررسی آثار گناه بپردازد . برای رسیدن به هدف نهایی تحقیق (بررسی آثار گناه) اهداف ویژه ای شامل ؛ بررسی معنا و مفهوم گناه ، بررسی زمینه های به وجود آورنده ی گناه ، بررسی کیفیت برزخ و قیامت و بررسی آثار بسیاری از گناهان که در قرآن به آن ها صراحتاً اشاره شده در دنیا و برزخ و آخرت طراحی گردیده است . برای رسیدن به این اهداف سؤالاتی به شکل زیر مطرح شده است : معنا و مفهوم گناه چیست ؟ زمینه های به وجود آورنده ی گناه کدامند ؟ گناهانی که در قرآن به آن ها اشاره شده دارای چه آثاری در دنیا و برزخ و آخرت هستند ؟ با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی برای انجام پروژه انتخاب شده است . پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن ها نتایج ذیل بدست آمده است : گناه همان نافرمانی و انجام عملی بر خلاف قانون و یا سرپیچی از قانون است و بنا بر نظر عدّه ای گناه هر کاری را شامل می شود که انجام آن ناروا باشد و در پیش اهل شرع نیز عبارت است از اینکه مکلّف امری نامشروع مرتکب گردد . گناهان دارای زمینه های در وجود انسان یا خارج از آن هستند و هر کدام دارای آثاری هستند که در زندگی دنیوی و برزخی و در حیات اخروی انسان تأثیر زیادی دارند ، که در یک دسته بندی آثار هر گناه به آثار دنیوی ، برزخی و اخروی تقسیم می شود و این آثار شامل آثار مادی و آثار معنوی می شوند و با اعمال انسان دارای رابطه ی قوی هستند ، به گونه ای که کیفر هر گناه خود آن گناه است که به این شکل تجسم یافته است و نهایتاً با توجه به اینکه هر عملی عکس العملی دارد هر گناهی هم دارای اثری متناسب با آن گناه است . محقق در انجام این پروژه با محدودیت هایی چون : تکراری بودن مطالب مطرح شده در این باره در کتب مختلف و نداشتن زمان کافی برای بررسی بیشتر مطالب و عدم وجود کتبی که به بحث و بررسی عمیق در مورد آثار گناهان در برزخ پرداخته باشند روبرو بوده است . و پیشنهاد می گردد در این زمینه تحقیقاتی چون : بررسی بیشتر در مورد کیفیت برزخ و عذاب های برزخی و همچنین تحقیقات دقیق تر و جزئی تر در مورد هر کدام از گناهان به صورت جداگانه صورت گیرد ..