جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫چکیده این اثر در پیوستها موجود می باشد

‫كتاب اضواء على متشابهات القرآن نوعى كتاب تفسيرى است كه به تفسير آيات متشابه ومشكل قرآن پرداخته است. اين مشكلات ظاهرى آيات از نظر نحوى، بلاغى، علمى، فلسفى ويا بعضاً غرابت لفظى ويا تعارضات ظاهرى با آيات ديگر بوده است. نويسنده كتاب توضيحات خود را در قالب سؤال وجواب ريخته يعنى با بيان اشكال ظاهرى آيه در قالب سؤال در جواب خود به رفع آن اشكال مبادرت نموده است. در اين كتاب سؤالات به ترتيب نظم وتدوين قرآنى (يعنى از سوره حمد تا سوره ناس) مطرح شده كه اين مطلب باعث جامعيت وشمول خاصى براى كتاب شده است. به گونه‏اى كه كتابهايى كه تاكنون در مجازات، مشكلات ومبهمات قرآن نوشته شده‏اند كمتر از اين جامعيت برخوردارند. شيوه كار ما به اين صورت بوده كه ابتدا سؤال وجواب مؤلف كتاب را ترجمه كرده وسپس با مراجعه به تفاسير در مورد جواب سؤال مؤلف تحقيق نموده‏ايم كه بدين صورت يا جواب مؤلف تأييد شده ويا نقد ورد شده است ودر حالت سوم ممكن است وجوه وجوابهاى تفسيرى ديگرى بر نظر مؤلف افزوده شده باشد. البته در تكميل برخى سؤالات نقد وتتميمى را آورده‏ايم كه اين نقد يا با الهام از تفاسير ويا با توجه به قرائنى كه در آيات ديگر وروايات موجود مى‏باشد وبعضاً با اتكا به استدلالهاى عقلى است در قسمت نقد وتكميلى كه از خود افزوده‏ايم همواره جانب امكان واحتمال را گرفته‏ايم وبه صورت قطع آنرا نياورده‏ايم منابع اصلى ما در بررسى جوابها دو تفسير ارزشمند نمونه والميزان مى‏باشد همچنين در تتبع وجوه تفسيرى از نقلهاى موجود در دو تفسير »مجمع البيان« و»تبيان« بيشتر استفاده شده است. سعى شد در درجه اوّل از تفسير قرآن به قرآن نهايت استفاده شود وروايات پيامبر وائمه نيز در تحكيم وتأييد تفسير به كار رفته‏اند علاوه بر اصل ياد شده بر اصول زير نظر بوده است. 1) اصل عدم ترادف در قرآن. 2) اصل تضمين كه در عين ايجاز مشكلات تفسيرى فراوانى را حل مى‏كند. 3) اصل عدم پذيرش، رعايت فواصل در آيات به اين معنا كه خداوند تنها حفظ سجع وآهنگين بودن آيات را مد نظر نداشته است. 4) اصل عدم پذيرش، حروف زائد در قرآن زيرا هر حرفى در بيان معنى خاص خود است. آيات قرآنى با شماره سوره وآيه آورده شده‏اند براى ترجمه آيات از ترجمه آيت اللَّه ناصر مكارم شيرازى استفاده شده است. اشعارى نيز كه در متن جواب كتاب به عنوان سند آمده‏اند ترجمه شده‏اند. گرچه از محاسن كتاب جامعيت آن از اين نظر كه از همه جاى قرآن سؤالاتى مطرح شده به ميان آمد اما جرح واشكالى كه مى‏توان بر كتاب وارد كرد به قرار زير است. 1) وجود سؤالات تكرارى، 2) آوردن بعضاً سؤالاتى با درجه اهميّت كمتر كه مى‏توانست سؤالات مهمتر وارد شود، 3) عدم دقت ايشان در گزينش برخى نقلهاى تاريخى به طورى كه مى‏توانست نقلهاى قوى‏ترى را بياورد.

‫اين پژوهش، برخي اسرار قضا و قَدَر الهي در عرفان اسلامي و ديدگاه عارفان مسلمان در باره رابطه علم خداوند با قضا و قَدَر و حلّ مشکلات مربوط به جبر و اختيار را بيان و تفسير مي‌کند. نوشتار حاضر در سه بخش ارائه شده است. نويسنده دربخش اول مفاهيم مهم تحقيق و اصطلاحاتي همچون: سرّالقدر، عارف، اَعيان ثابته، قضا، قَدَر، اختيار، امربين الامرين، ظهور وتهذيب نَفس و تاريخچه بحث سرّالقدر وروش بحث در اين باره را ارائه مي‌کند. دربخش دوم به تفسير معناي وجود مطلق وعالَم هستي از منظر عرفا اختصاص دارد. نگارنده، عالَم را ظهور حق تعالي و هر يک از ابعاد هستي را جنبه اي از قدرت الهي دانسته و مفهوم عرفاني ظهور را بيان مي‌کند. وي ظهور حق را از ديدگاه عرفان اسلامي امري ضروري خوانده وعلّت ومراتب آن را شرح مي‌دهد. نويسنده در قسمت هاي ديگر نخست به تعريف انسان کامل از منظر عرفا مي‌دازد، سپس کمالِ انسان‌ها را بر حسب عناصر انساني تشکيل دهنده آن ها بررسي ورتبه وجوديِ آنان نسبت به هم را برحسب کمال شان بر مي‌شمارد. او با همين هدف، خليفه الهي را صاحب سرّ اعظم و اسم اعظم مي‌داند و در همين بخش، مَشرب عارفان در تفسير حقيقت را بيان مي‌کند. در بخش سوم به بررسي سرّالقدر از ديدگاه عارفان مسلمان و تفاوت آن با قضا و قَدَر الهي اختصاص دارد. نگارنده همچنين رابطه سرّالقدر با اَعيان ثابته، علم الهي و نقص و کمال موجودات را شرح مي‌دهد. رابطه بين سؤال از اسماي الهي و مسأله سرّالقدر، زمان کشف حقيقت سرّالقدر براي شخص عارف، سبب طي‌کردن سرّالقدر و نهي از آن، اقسام آگاهان از سرّالقدر، آثار اطلاع يافتن بر سرّالقدر و حقيقت اَعيان ثابته از ديگر مطالب اين پژوهش محسوب مي‌شود، که با رويکردي عرفاني به آن ها پرداخته شده است.