جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پس از شکل‌گيري حکومت اسلامي در جامعه عربي، حقوق اقليت‌ها بر خلاف عصر جاهليت، مورد توجه قرار گرفته و به‌رسميت شناخته شد. زمامداران جامعه اسلامي نيز خود را موظف به حفظ و رعايت حقوق معين شده براي اقليت‌هاي مذهبي مي‌دانستند. در نظام حقوقي اسلام، براي خاتمه دادن به وضعيت جنگي و برقراري صلح با گروه‌هاي غيرمسلمان در سرزمين اسلامي، معاهده‌اي پيش‌بيني شده که ذمه ناميده مي‌شود. هدف آموزه‌هاي اسلامي از انتخاب اين راهبرد، تبليغ احکام اسلامي و دعوت عملي غيرمسلمانان، اصلاح عقيدتي، حمايت از حقوق اقليت‌ها، اجراي عدالت اجتماعي، ايجاد امنيت، از بين بردن اضطراب و جلوگيري از تجديد قوا و امکانات دشمن مي‌باشد. اقليت‌هاي ديني هم در قبال انعقاد اين پيمان، از حمايت حکومت اسلامي بهره‌مند شده، و در سايه اين حمايت، از ظلم نجات مي‌يابند. تأمين امنيت، باقي‌ماندن بر آئين خود، انجام مراسم ديني، حق داشتن عبادت‌گاه، ساخت معابد، اقامت و مسکن، استقلال قضايي، فعاليت تجاري، انتخاب شغل و آزادي در فعاليت‌هاي اجتماعي، از جمله حقوق اقليت‌هاي ديني است که در حکومت اسلامي مراعات مي‌شود. معاشرت با آن‌ها نيز بايد با رعايت احسان، آداب اجتماعي، عفو، اغماض، و پرهيز از ظلم، صورت گيرد. در مقابل، اقليت‌ها نيز بايد انجام تکاليفي مانند پرداخت جزيه، رعايت احکام و مقررات اسلامي، پرهيز از اعمال منافي امنيت، و اموري که حکومت شرط کرده را متعهد شوند. جزيه مالي است که حکومت اسلامي از يهود، نصارا و مجوس دريافت مي‌کند، اما کودکان، زنان، مجانين، فقرا، پيران، نابينايان، زمين‌گيران، راهبان، کشيشان و روحانيان اهل کتاب از پرداخت آن معاف هستند. در صورت ناتواني حکومت اسلامي در انجام تعهدات خويش، شرکت اهل ذمه در جنگ و دفاع، قبول اسلام، و وجود مصلحت در نگرفتن جزيه، اقليت‌ها از پرداخت جزيه معاف مي‌شوند. همچنين اقليت‌ها مجاز هستند تا در مسايلي از قبيل ازدواج، طلاق، وصيت و ارث مطابق قوانين خود عمل نمايند.