جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫انديشه سکولاريسم در افغانستان معاصر، منشأ بسياري از تحولات و نزاعها بوده است. پژوهش حاضر جريان سکولاريسم در افغانستان را در سه مرحله بررسي کرده است. در افغانستان، عواملي چون استعمار، تجاوز، تهاجم فرهنگي، استبداد، عدم آگاهي از اسلام ناب، رفتار خشن طالبان و رسانهها در پيدايش و گرايش به سکولاريسم نقش داشتهاند. سکوراليسم در افغانستان از بدو پيدايش تا کنون، با مباني نسبتاً متفاوت، مراحل سه گانه اي را با اوج و فرود طي کرده است. مرحله نخست، سکولاريسم ناسيوناليست است که با محوريت انديشه محمد طرزي و حاکميت امان الله بر مبناي «فرضيه ترکيب» يعني سازگاري دين و سکولاريسم به نمايش گذاشته شد و اوج نسبي سکولاريسم در اين مقطع بود. اما با واکنش و قيام علما و جامعه سنتي و مذهبي مواجه شد و حکومت سکولار اماني سرنگون شد. البته حلقات سکولار مانند نادر، ظاهر و داوود، اين چرخه را همراه با استبداد و تبعيض دنبال کردند. در مرحله دوم، ارزشهاي سکولاريسمِ کمونيست توسط ترهکي و امين بر مبناي «تئوري تخريب و حذف دين» به شيوه استبدادي لنين به اجرا گذاشته شد. اين مرحله نيز، از مراحل اوج سکولاريسم از نوع الحادي به حساب ميآيد که با واکنش شديدتر جامعه ديني افغانستان رو به رو شد و در نتيجه سکولارهاي کمونيست همراه با انديشه شان براي هميشه از صحنه حذف شدند. در مرحله اخير، سکولاريسم ليبراليست بر مبناي «رهيافت تفکيک دين از سياست» به دلايلي چون ضرورت دموکراسي و ناسازگاري حکومت و ديانت، از سوي برخي روشنفکران ترويج ميشود. اما مخالفان و اسلامگرايان مانند آيت الله محسني، حکمتيار، سياف و قانوني، بر اساس «تئوري عينيت ديانت و سياست» بر حاکميت و حضور دين در همه عرصههاي اجتماعي تأکيد دارند و دلايلي مانند پيروزي انقلاب اسلامي ايران و افغانستان، تجربه حاکميت دين بيش از سه دهه در ايران، و فروپاشي برخي نظامهاي سکولار در جهان اسلام در پي بيداري اسلامي را بيانگر شکست سکولاريسم، در سطح جهان ميدانند.