جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان شناسی کاربردی چیست؟پنداره انسان شناسی کاربردی در واقع به حدود یک قرن پیش (1906)، همراه با پایه گذاری برنامه درسی مرتبطی در دانشگاه آکسفورد باز می گردد (رید، 2002). هر چند پیش از آن گرایشی تقریبا مشابه تحت عنوان "انسان شناسی عملی" نیز از حدود دهه 1860 توسط جیمز هانت نیز مورد توجه قرار گرفته بود (ادی و پارتریج، 4:1987)، اما استفاده از واژه دقیق "انسان شناسی کاربردی" برای اولین بار به رادکلیف براون نسبت داده می شود که آن را در مقاله ای تحت عنوان "انسان شناسی به مثابه خدمتی عمومی و نقش مالینوفسکی در آن" در سال 1930 به کار برد (گولد و کلب، 32:1964). مهم ترین تعاریفی که از انسان شناسی کاربردی توسط پیش گامان و نیز فعالان این رشته ارائه شده است بر جنبه عمل گرای انسان شناسی تاکید می کنند؛ جنبه ای که بر "ایجاد تغییر" و نیز "حل مشکل" بر پایه پیکره ای از دانش های انسان شناختی تمرکز دارد. در انسان شناسی کاربردی از روش های علمی برای پردازش اطلاعاتی در تبیین مسائل اجتماعی ناگهانی و یا مقابله با آنها استفاده می شود ...

این مقاله به معرفی کبوترخانه ها به عنوان سازه ای چند منظور در نظام کشاورزی سنتی ایرانی می پردازد. در این مقاله به برخی از فنون ساخت کبوترخانه ها اشاره می شود و کارکردهای کبوترخانه ها – به مثابه یک فناوری برآمده از فرهنگ ایرانی – در برآوردن نیازهای انسانی در محدودیت های محیطی و اقلیمی مورد تدقیق قرار می گیرد. هم چنین در این مقاله تلاش می شود با مرور ادبیات مربوط به کبوترخانه ها پاسخ های تقریبی برای برخی از پرسش ها ارائه گردد. یافتن پاسخی برای خاست گاه تمدنی کبوترخانه ها و قدمت تاریخی آنها نتایجی را در برداشته که گمانه زنی ما را قریب به یقین نموده است و توانسته ایم برای یکی از پرسش های اساسی پژوهش گران در این زمینه پاسخی هر چند موقت ارائه نمائیم. در این ارتباط پژوهش گر خود را بی نیاز از پژوهش های انجام شده در دیگر کشورها ندانسته و در حد توان اطلاعاتی در این زمینه گردآوری نموده است. نمونه کبوترخانه های مورد مطالعه نیز از شهر اصفهان و حومه آن انتخاب شده است.

جمعیت طوایف مختلف بلوچستان در سال 1292 هجری قمری

یکی از مباحث بسیار رایجی که از یونان باستان تا دوره اسلامی و حتی تا امروز درباره دین ایران باستان، مزداگرایی، وجود داشته است، بحث درباره وجود یا عدم وجود نوعی دوگانه انگاری میان خدای نیکی و خدای شر در این دین به مثابه محور اساسی آن بوده است. در این مقاله نویسنده ابتدا از قرن هجدهم و نظرات اسقف آنگلیکان آکسفورد، تامس هاید، بحث خود را آغاز می کند. هاید تلاش کرد با آنچه توانسته بود درباره دین زرتشت با اتکا به متون پراکنده و روایت های موجود در ابتدای شرق شناسی به دست بیاورد به این نتیجه برسد که دوگانه انگاری زرتشتی نه ماهیتی دینی بلکه ماهیتی فلسفی داشته است. بعدها آنکتیل دوپرون در سال 1762 دست نوشته هایی را به کتابخانه سلطنتی فرانسه تقدیم کرد که در حقیقت نه بخش هایی از اوستا بلکه تکه هایی از سنت های شفاهی مزدایی بودند. متونی که در آنها مساله دوگانه انگاری به صورت نابرابری به چشم می خورد. در حدود سالهای 1860 لغت شناس آلمانی مارتین هوگ به این نتیجه رسید که زرتشت شخصیتی تاریخی بوده است که طرفدارانش عامل "تخریب" دین او به یک دوگانه انگاری و یا یک چندخداگرایی سلسله مراتبی بوده اند. بر خلاف هوگ، جیمز دارمستتر که نخستین بار اوستا را به زبان فرانسه ترجمه کرد، بر آن بود که مزداگرایی یک دین اساسا دوگانه انگار است که خود از یک دین باستانی تر و یک سنت اسطوره ای هندوایرانی چندخداپرستانه ریشه گرفته است. در این مقاله نویسنده ضمن بررسی این استدلالها بر پایه متون اوستایی، موضوع را در قرن بیستم دنبال کرده و از جمله به نظرات اندیشمندانی چون هننینگ، گرشویچ، نیولی و ... درباره این موضوع می پردازد و سرانجام بحث خود را با تاملی طولانی و تطبیقی بر مفهوم هزاره ها در دین زرتشت (که به عقیده او کمتر به آن توجه شده است) بر پایه متون مزدایی و یونانی و رابطه عمیق این مفهوم با دوگانه انگاری در این دین، به نتیجه می رساند. اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی در بخش انگلیسی قابل رویت است.

زندگی و آثار بارت

مقاله حاضر می کوشد بخشی از نتایج یک پیمایش انجام شده را که ناظر بر مقایسه وجهه نظرات دو گروه از مرتع داران عضو نظام های بهره برداری سنتی و مرتع داران عضو طرح ها و تعاونی های مرتع داری در استان های آذربایجان شرقی و کردستان است، در پرتو نظریه عناصر خرده فرهنگ دهقانی ارائه نماید. اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و با کاربرد تکنیک پرسش نامه هدایت شده از 359 نفر مرتع دار (186 نفر در استان آذربایجان شرقی و 173 نفر در استان کردستان) عضو نظام بهره برداری سنتی طرح مرتع داری و هم چنین تعاونی مرتع داری، از مجموع 4503 مرتع دار (1736 نفر در کردستان و 2767 نفر در آذربایجان شرقی) و به طریق نمونه گیری طبقه ای بر اساس امتیازبندی با دقت احتمالی مطلوب (d=%5) و ضریب اطمینان 95% (t=1.96) جمع آوری گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این دو گروه از حیث وضعیت اجتماعی اقتصادی و برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی نظیر پایین بودن سطح توقعات، آرزوها و خواسته ها، پایین بودن احساس خود اثربخشی، پایین بودن انگیزه اقتصادی، فقدان هم دلی، پایین بودن درجه نوآوری و نوپذیری، پایین بودن میزان نیاز به موفقیت (N-Ach) و نهایتا ترجیح منافع آنی به منافع آتی، تفاوت معنی داری دارند. با این وصف در باب برخی از عناصر خرده فرهنگ دهقانی نظیر درجه فاتالیسم، میزان بی اعتمادی در روابط شخصی و میزان تصور خیر محدود، دو گروه تفاوت معنی داری را نشان ندادند. نتایج حاصل از پژوهش فرضیه اصلی تحقیق، مبنی بر این که نوع عضویت و گرایش به عضویت و گرایش به عضویت در نظام های بهره برداری مدرن، نظیر عضویت در طرح ها و تعاونی های مرتع داری و نیز تفاوت مرتع داران در پایگاه و وضعیت اجتماعی – اقتصادی بر برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی موثر است، را تایید می کند. با این وصف این نتایج تفاوت معنی داری را در دو گروه مذکور از حیث میزان فاتالیسم، بی اعتمادی در روابط شخصی وتصور خیر محدود، نشان نمی دهند.

جهانی شدن به عنوان مفهومی برای توضیح وضع کنونی عالم از مفاهیمی است که به رغم مباحث گسترده بر سر معنا و تعریف آن، هم چنان در ابهام و ناروشنی قرار دارد. اما با این که جهانی شدن به خودی خود مفهومی مشکل زا و مساله دار است، از این حیث وضعیت آن در همه زمینه ها به یک شکل یک سان نیست. بلکه برعکس معضلات این مفهوم در بعضی قلمروها صورت کاملا حاد و برجسته ای دارد. یکی از این زمینه ها آن جایی است که جهانی شدن با مسئله فرهنگ ارتباط می یابد. مسئله این نوشتار کنکاش در ابعاد معضلاتی است که جهانی شدن در حوزه فرهنگ با آن مواجه است. از این جهت یک مساله آن ایضاح معضله فرهنگ است. سوال اولی که از این جهت مطرح است این که، به چه معنا از معضله فرهنگ سخن می گوئیم. اما سوال یا مساله دوم این است که چرا جهانی شدن با چنین مشکلی در حوزه فرهنگ رویارو شده است. با این حال مساله اساسی این مقاله تدقیق نظری در راه حل هایی است که نظریه پردازان جهانی شدن برای حل معضله فرهنگ چاره جویی کرده اند. نتیجه این تدقیق این است که معضله فرهنگ مشکلی برای نظریه جهانی شدن به وجود آورده که هم چنان حل ناشده باقی مانده است.

سینمای مستند به عنوان یکی از ابزارهای بصری و نمایشی قدرت مند عامل مهمی در ارائه موضوع های انسان شناسی و فرهنگی، محسوب می شود. اما فیلم هایی که در تاریخ سینمای جهان و ایران و به طور اختصاصی با توجه به این موضوع ها ساخته شده اند، عرصه ای جداگانه، جهت بررسی و تحقیق را می طلبد. در بررسی فیلم از دیدگاه انسان شناسی، توجه به دو موضوع، ضروری است: جهت گیری فیلم به دیدگاه ها و نظریات و مکاتب انسان شناسی و برخورداری فیلم از فنون هنری و سینمایی.

دانشمندان بسیاری زاده شده اند، عمری سپری کرده و درگذشته اند؛ انسان های واقعی و ارزنده ای نیز بوده اند که بخشی از عمر جهان را به خود اختصاص داده اند. اما، کم بوده اند آن هایی که هم دانش مند بودند و هم انسان. احمد تفضلی یکی از این نوادر بود. با علمی سرشار و وجدانی آگاه. سخن را با متنی به زبان پهلوی به نام اندرز پوریوتکیشان آغاز کنیم که می گوید: هر انسانی به سن تشخیص برسد باید بداند که: من کیستم؟ از کجا آمده ام؟ به کجا می روم؟ از کدام پیوند و تخمه ام و خویش کاری من در گیتی چیست؟ احمد تفضلی نیز از آن هایی بود که از سال های جوانی به تمیزی رسیده بود که بداند کیست، تعلق اش را به این سرزمین بزرگ می دانست، به گوهر ایرانی اش آگاه بود و خویش کاری خویش را از سال ها پیش برگزیده بود ...

این گفتار مروری است بر خلقیات ایرانیان در آیینه نوشته های ژاپنی ها. می توان تصور کرد که در مقایسه با مسافران دیگر کشورها که از چند صد سال پیش به ایران آمده و سفرنامه نوشته اند، ژاپنی ها با شیوه و منش خاص ملاحظه اندیش و محافظه کار خود کمتر اظهارنظر صریح و روشن، به ویژه در انتقاد از احوال و رویدادها یا کار و کردار مردم کرده اند. اما چون از سویی بیشتر ژاپنی های نسل های پیش برای کار و ماموریت به ایران آمده و به هر روی می بایست گزارشی به دستگاه متبوع خود می داده اند و از سوی دیگر هم سفرنامه یا خاطره نویسی آنها به ژاپنی بوده (و احتمال نمی رفته است که ایرانیان، دست کم در آینده نزدیک، از محتوای آن آگاه شوند) فکر و احساس واقعی خود را به قلم آورده اند. پیداست که هر چه به زمان حاضر نزدیک تر می شویم، مسافران و ایران پژوهان ژاپنی با همه تلخ و شیرینی که در زندگی میان ایرانیان چشیده اند، قلم را کمتر به راه انتقاد گردانده و در سخن از کم و کاستی ها و آن چه که برای شان ناپسند و ناگوار نموده است به اشاره و کنایه بسنده کرده اند ...