جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله مناظر و مرایای قاسم علی قاینی از آثار متاخر سنت نگارش آثار نورشناسی نزد مسلمانان است که در سده یازدهم هجری نوشته شده است. قاینی در این رساله ضمن عرضه تعریفی از علم مناظر و آوردن آرای برخی پیشینیان مانند اقلیدس و کندی، به مسائل عمده آثار نورشناسی مانند بازتاب، شکست نور، ابزارهای سوزاننده، چگونگی تشکیل رنگین کمان و هاله، اتاق تاریک و  میدان دید آینه های مسطح پرداخته است.

در شکل های مختلف موجود در طبیعت نسبت های معینی را می توان مشاهده کرد. این نسبت های هندسی تابع اصول انتزاعی و فراطبیعی با اعتقاد بر مقدس بودن موضوع خود و دارای یک زبان نمادین با ویژگی های روحانی دانسته شده اند، از این رو آنها را هندسه مقدس نامیده اند. تقدس هندسه قسمتی از یک دیدگاه کلی تر است که تمدن بشری در دوران باستان را دارای یک منشا روحانی و عبادی می دانسته است. بنا براین، تاریخ هندسه مقدس به قرن ها قبل باز می گردد. در جهان سنتی، هندسه از سایر علوم چهارگانه فیثاغورسی، یعنی حساب، موسیقی و نجوم، تفکیک ناپذیر بود. معماری که با هندسه پیوندی نزدیک دارد، خالق اماکن مقدس در طول هزاره ها بوده است و ا نسان سعی کرده است به وسیله آن نوعی تجلی آسمانی را برای خود فراهم آورد. معماری ایرانی همیشه بر زیبایی تاکید داشته است و ایرانیان سعی کرده اند در ابعاد ساختمان ها، تناسب هایی را به کار گیرند که بازتاب رابطه های کیهانی و نسبت زرین باشند. در این مقاله کوشش شده است تا این روابط در پدیده های طبیعی و بناها معرفی و تحلیل شود.

در سده سوم هجری/ نهم میلادی، برخی شارحین اقلیدس گزاره هایی را بیان کردند (که آنها را زایادات می نامند) و در آنها مفاهیم یا تکنیک های خاصی آمده که از مباحث اقلیدس بر می آید. یکی از نخستین [نمونه های] زیادات، سه گزاره ای است که عباس بن سعید جوهری برای اثبات تعاریف پنجم و هفتم از مقاله پنجم اصول بیان  کرده است. نسخه منحصر به فردی از ترجمه فارسی این سه گزاره اخیرا پیدا شده است. در این مقاله، من به معرفی این متن فارسی، ترجمه انگلیسی آن و بررسی ارتباط آن با اصل عربی خواهم پرداخت.

رشد سریع علوم پایه و تغییرات سریع در شیوه زندگی در سده های نوزدهم و بیستم میلادی، امکان و ضرورت کاربرد فناوری های جدید در تولید کالای مختلف را فراهم آورد. این مقاله به بررسی پیشرفت های چشمگیر صنایع شیمیایی در اروپا و آمریکا می پردازد. در عین حال به چگونگی این روند در سرزمین چک توجه ویژه ای دارد. تاثیر جنگ های جهانی اول و دوم بر این روند نیز مورد توجه قرار گرفته است.

شکوفایی دانش پزشکی مسلمانان در اندلس از نیمه سده سوم هجری و از روزگار محمدبن عبدالرحمن اوسط آغاز شد. در این میان داروشناسی به عنوان دانشی وابسته، هنگام با پزشکی سیر تکاملی خود را طی کرده است؛ اما توجهات دانشمندان اندلسی به موضوع ادویه با مفردات پزشکی موجب شد که پزشکان و دانشمندان اندلس توجهی فراوانی به داروشناسی نشان دهند تا جایی که داروشناسی به رویکرد غالب پزشکی اندلس تبدیل شد. عواملی چند، هر چند نه با یک میزان اهمیت، به این رویکرد اندلسیان کمک کرده است. در این مقاله برآنیم که به بررسی عوامل موثر در ایجاد این رویکرد غالب در پزشکی اندلس بپردازیم.

کرجی در انباط المیاه الخفیه (استخراج آبهای پنهانی) به معرفی و تشریح ترازهای متداول عصر خود پرداخته است. علاوه بر چهار ترازی که به عنوان ابزارهای موجود بررسی شده اند، کرجی دو تراز دیگر، «تراز شاقولی مدرج» و «تراز دوربینی مدرج» را نیز به عنوان ابداعات خود بر آنها افزوده است. در این مقاله پس از معرفی چهار ابزار نخست، این دو تراز با تکیه بر روش کرجی برای مدرج کردن، با شرح بیشتری بررسی خواهند شد و مثال هایی از کاربرد آنها خواهد آمد.

باب دوم کتابهای جامع الالحان، مقاصد الالحان و نیز فصل دوم کتاب شرح ادوار، که هر سه از تالیفات ارزشمند عبدالقادر مراغی در موسیقی هستند، به تقسیم وتر و دستان بندی ساز اختصاص دارد. مراغی روش های مختلفی را برای تعیین نسبت میان نغمه ها بیان می کند که پایه اصلی آن، نظرات صفی الدین ارموی است و در این میان نکات تازه ای نیز اضافه کرده است. در این مقاله کوشش شده است که با تکیه بر تصحیح جدیدی از کتاب جامع الالحان و مقایسه با دیگر دست نویس های مراغی، این روش ها مطالعه شود.