جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعات اسلامی در یک قرن اخیر یکی از موضوعات مورد علاقه بسیاری از مستشرقان بوده است. با اینکه شیعه‌شناسی صرفا در نیم قرن اخیر مورد توجه خاص آنان قرار گرفته است با این حال حجم قابل توجهی از منابع درباره ابعاد مختلف تشیع از جمله امامان شیعه شکل گرفته است. یکی از موضوعات مورد علاقه مستشرقان سیره و وقایع مربوط به حیات امام حسین (علیه‌السلام) است. مطالعه و بررسی این موضوع نشان می‌دهد که امام حسین (علیه‌السلام) در کنار امام علی و امام حسن (علیهما السلام) از جمله امامانی هستند که بیش از دیگر امامان معصوم مورد توجه واقع شده‌اند. مقاله حاضر آثار غربیان را در یازده بخش دسته بندی کرده و از هر کدام مهمترین منابع را به عنوان نمونه ذکر کرده است و در پایان مهمترین منابع ترجمه شده به انگلیسی را نیز متذکر شده است. این مقاله ضمن بررسی و گونه‌شناسی این منابع به معرفی اجمالی آنها پرداخته است و تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که در کدام منابع می توان در جستجوی اندیشه های غربیان درباره امام حسین ع بود و چه رویکردهایی را می‌توان بازشناسی کرد امید است این مقاله راه را برای مطالعه بیشتر پیش روی استشراق پژوهان نشان دهد.

اسطوره در قرآن از مباحثی است که با رویکردها و روش‌های گوناگون مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است. رویکرد فیلولوژیکال از جمله این رویکردها است که به بررسی مباحث زبان‌شناختی قرآن پرداخته و سعی در پیوند زدن این مباحث با مفهوم اسطوره دارد. اسطوره در نگاه خاورشناسان روایت یا داستانی است که به کمک کهن الگوها به تبیین و توصیف جهان می‌پردازد. خاورشناسان با تکیه بر رویکرد فیلولوژیکال و بهره گیری از روش‌های نقادی کتاب مقدس به بررسی این موضوع پرداخته‌اند. روش فیلولوژی که از روش‌های نقادی کتاب مقدس است، عمدتاً شامل مطالعه زبان‌های کتاب مقدس در گسترده‌ترین دامنه آنها می شود. این روش در مطالعات خاورشناسان بافتگرا بسیار مورد توجه قرار گرفته و این خاورشناسان با بررسی زبان‌ها و صورتهای زبانی و ادبی عصر نزول قرآن سعی در بررسی ارتباط میان زبان عربی قرآن با این زبان‌ها داشته و دارند. در این مقاله سعی بر آن است که با توجه به روش و رویکرد فیلولوژیکال به بررسی دیدگاه خاورشناسان درباره اسطوره در قرآن پرداخته و به صورت مطالعه موردی آن را واکاویم. افزون بر نقدهای روشی، مبتنی بودن دیدگاه این گروه از خاورشناسان بر حدسیات و ادعاهای بی دلیل از جمله نقدهایی است که بر مطالعات قرآنی این خاورشناسان وارد است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی گزارش‌های موجود در مدخل Dadjdjall به عنوان یکی از مداخل دایرةالمعارف اسلام لایدن هلند به قلم Abel. Armandدر پاسخ به این پرسش گردآوری شده است که باورهای امامیه تا چه میزان در این مدخل انعکاس یافته و اعتبار گزارش‌های این مقاله تا چه میزان تائید پذیر است؟ این مسئله با رویکرد توصیفی_تحلیلی و نقد و بررسی و با استفاده از منابع کتابخانه‌‌ای در سه حوزه روش‎های استنادی، روش علمی_منطقی و روش ساختاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.یافته‌های پژوهش، حاکی از آن است که نویسنده مدخل، در بهره‌گیری از منابع مختلف، تلاشی ننموده و عمده مباحث از دو منبع حدیثی متقدم در اهل‌سنت، برداشت شده است. حذف برخی مقدمات لازم و اصلی در بیان برخی مطالب، خطا در برداشت، مراجعه مستقیم به منابع خام حدیثی در انتقال اعتقادات کلامی و ناتوانایی در تشخیص حدیث صحیح و سقیم، غلبه پیش‌فرض‌ها و اجتهادات به‌جای بیان عقاید مسلمانان، باعث واردآمدن نقدهای جدی در زمینه روش استنادی، علمی منطقی، معرفت‌شناختی و ساختاری به این بخش از مدخل شده است.

دائرةالمعارف اسلام، دائرةالمعارف قرآن و دائرةالمعارف جهان نوین اسلام سه دائرةالمعارف مهمی است که خاورشناسان در یکصد سال اخیر در قلمرو اسلام نگاشته‌اند. از آنجا که غربی‌ها مبتکر نگارش دائرةالمعارف در قالب‌های امروزین می‌باشند، انتظار می رود که خود معیارهای شناخته شده در تدوین دائرة‌المعارف ؛ ازجمله رعایت جامعیت در گزینش مدخلها و نیز جامعیت در محتوای ارایه شده در مقالات_ به معنای پرداختن به همه دیدگاهای اساسی و مطرح در هر موضوع_ را رعایت کرده باشند.در این تحقیق در نظر است بدون هرگونه پیش‌داوری، دائرة‌المعارف‌های اسلامی خاورشناسان، از منظر جامعیت، بررسی شود تا مشخص شود خاورشناسان در چه حدّی این اصل را در دائرة‌المعارف‌ های خود رعایت کرده‌اند. از این پژوهش برمی‌آید که دائره المعارف‌های اسلامی خاورشناسان اصل جامعیت را در شماری از عرصه ها به ویژه در موضوعات، اصطلاحات و آموزه‌های مرتبط با شیعه رعایت نکرده و از این جهت کاستی های فراوانی دارد. ضرورت کنکاش در دائره المعارف های اسلامی خاور شناسان از منظرهای مختلف و از جمله از نظر جامعیت، آن‌گاه روشن‌تر می‌‌شود که بدانیم ، هم‌اکنون به رغم انتشار آثار اسلامی فراوان به زبانهای دیگر، دائرة‌المعارف‌های خاورشناسان مهم‌ترین منبع و مرجع برای معرفی اسلام در غرب است شناخت هر چه بیشتر اندیشمندان مسلمان و حوزویان و دانشگاهیان از این دائرة‌المعارف‌ها می‌تواند به تکاپویی جدید در دفاع از حریم اسلام در عرصه دائرة‌‌المعارف ‌نویسی به ویژه به زبانهای خارجی بینجامد و یا به ساماندهی ارتباطات علمی بامتولیان دانشنامه های غربی و باز تألیف، تصحیح و تکمیل برخی مقالات منجر شود.