جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر به بررسی مسئولیت حاکمیت، نسبت به تأثیرات تهاجم فرهنگی و تبلیغات غربی بر حجاب و الگوی زن مسلمان می‌پردازد. در شرایط کنونی، با توجه به تلاش‌‌های مستمر برای ترویج بی‌حجابی و تخریب الگوی مطلوب زن مسلمان، ضرورت توجه به این موضوع، بیش از پیش احساس می‌شود. بی‌توجهی به وضعیت موجود و عدم پیگیری از سوی مردم و حکومت می‌تواند منجر به گسترش بی‌عفتی، تضعیف نهاد خانواده و از بین رفتن الگوی اسلامی‌شود. این پژوهش، با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای، در پی پاسخ به این پرسش است که مسئولیت حاکمیت در امر حجاب با توجه به الگوی سوم زن مسلمان از منظر آیات و روایات چیست و بر این نکته تاکید دارد که مسئولیت حاکمیت، فراتر از یک مسئله فردی و اجتماعی، می‌باشد. یافته‌‌های تحقیق، نشان می‌دهد که حکومت اسلامی باید با اتخاذ سیاست‌‌های فرهنگی جامع و هوشمندانه، زمینه‌‌های رشد و شکوفایی الگوی سوم زن مسلمان را فراهم آورد. نتایج این مطالعه بر اهمیت مسئولیت‌‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حاکمیت تأکید دارد و بیان می‌کند که تحقق الگوی سوم زن مسلمان، نیازمند همکاری ملی و تلاش همه دستگاه‌‌های حکومتی است. با ایفای نقش محوری حکومت در این زمینه، می‌توان به حفظ هویت اسلامی جامعه و تقویت بنیان‌‌های خانواده کمک نمود.

قرآن کریم در آیات متعددی به بیان مراحل رشد انسان پرداخته است و دانش پزشکی نوین نیز با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، این مراحل را در جنین موجود در رحم تأیید کرده است. هدف این مقاله، تبیین مراحل شکل‌گیری جنین از دیدگاه قرآن کریم و علم پزشکی است؛ به گونه‌ای که با شناخت دقیق این مراحل، جلوه‌ای از شگفتی‌های قرآن برای انسان آشکار شود و ایمان و باور او به خالق هستی و معجزه جاودانه الهی، یعنی قرآن کریم، استوارتر گردد. روش تحقیق در این پژوهش، بنیادی و به شیوه توصیفی-تحلیلی است و با استفاده از فیش‌برداری از منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که: مراحل حمل از منظر قرآن کریم و دانش پزشکی چگونه تبیین می‌شود؟ و بدین نتیجه دست یافته، که مراحل حمل در قرآن کریم عبارت است از: نطفه، علقه، مضغه (مخلقه و غیر مخلقه)، عظام، لحم، نفخ روح؛ و مراحل حمل از اولین ماه قرار گرفتن نطفه مرد در رحم همسر تا نهمین ماه در علم طب نیز، عبارت است از: حالت منی (کف گونگی)، حالت خونی، حالت استحاله و تبدّل منی به‌صورت علقه حالت مضغه (پاره گوشت)، حالت درست شدن قلب و حالت ششم ساخته شدن اطراف (دست و پا). اگرچه هر یک از این مراحل حائز اهمیت و مملو از شگفتی است و یافته‌های دانش پزشکی به روشنی تأییدی بر داده‌های آیات قرآن است، اما مهم‌ترین مرحله در میان مراحل حمل، نفخ روح است که دانش پزشکی توجه خاصی به این مرحله از خلقت انسان نشان نداده است.

توحید از بنیادی‌ترین اصول تعالیم و زیربنای اعتقادات دین مبین اسلام به شمار می‌آید و دارای شاخه‌های متعدد است. در این میان، توحید ذاتی جایگاهی اساسی و زیربنایی دارد. با توجه به اهمیت بحث توحید ذاتی، وجود آیات فراوان در این زمینه، و نیز تنوع دیدگاه‌های مفسران، این پرسش مطرح می‌شود که دیدگاه فخر رازی و آیت‌الله جوادی آملی درباره‌ی دلالت آیه‌ی ۶۵ سوره «ص» ـ «قُلْ إِنَّمَا أَنَا مُنْذِرٌ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلَّا اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ» ـ بر توحید ذاتی چیست؟ در این تحقیق که به روش تحلیلی ـ تطبیقی انجام شده است، نظر این دو مفسر بزرگ مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که آیت‌الله جوادی آملی در رد نظر فخررازی معتقد است ساحت مقدس خداوند متعال از همه انحای وحدت امکانی مانند وحدت فردی، نوعی و جنسی منزه می‌باشد. از دیدگاه ایشان، چون وحدت خداوند متعال، وحدت امکانی نیست، هیچ چیز نمی‌تواند او را در ذات، صفات و افعال، مقهور و مغلوب نموده و در حدّی از حدود محدود سازد. ایشان همچنین فرض وجود خداوند ثانی را فرضی مستحیل می‌دانند؛ زیرا خود این فرض یک محدوده هستی است که وجود آن واحد قاهر، اصل فرض و فارض و مفروض را زیرمجموعه خود نگاه می‌دارد. به بیان دیگر، ذات باری تعالی چنان گستره وجودی بی‌نظیری دارد که اساساً جایی برای فرض وجود دیگری باقی نمی‌گذارد.

پژوهش‌های میان رشته‌ای در جهان نوین و به‌ویژه در دهه‌‌های اخیر و در پی ظهور مسائل پیچیده و چند تباری اجتماعی- زیستی در جوامع شهروندی، مورد توجه دانش‌پژوهان دانشگاهی و مدیران ساختار‌های اجتماعی قرار گرفته است. نوپدید بودن و گسترش پژوهش‌های میان رشته‌ای و میزان و عمق امتزاج و تلفیق این علوم، موجب مطرح شدن گونه‌‌ها و رویکرد‌های متفاوتی از آن شده که کلان طیف‌‌های آن عبارتند از: چند رشته‌ای، بینا رشته‌ای و فرا رشته‌ای. میان رشته‌ای بین منابع اسلامی و به‌ویژه تفسیر قرآن با سایر علوم بشری، از این قاعده مستثنی نیست. پرسش اصلی مقاله حاضر که با روش مساله محور، توصیفی، تحلیلی و نظری کنکاش می‌شود، آن است که مستندات فرارشته‌ای بودن مطالعات تفسیری قرآن چیست؟ دستاورد این پژوهش، دستیابی به مستندات چهارگانه در احتساب مطالعات تفسیری قرآن به‌عنوان تحقیقی فرارشته‌ای به شرح ذیل است: اول، وجود شاخصه‌های چهارگانه پژوهش‌‌های فرارشته‌ای در مطالعات قرآنی؛ دوم، نقش مولفه‌‌های چهارگانه متن پژوهی (= نویسنده، متن، خواننده و واقعیت پنهان و تاریخی متن) در مطالعات تفسیری است که مقتضی فرا رشته‌ای می‌باشد؛ سوم، کاربست رویکرد‌های پنج‌گانه معناشناختی تحلیل واژه‌‌ها، تاریخی واژگان، گفتمان حاکم بر متن و معناشناسی شناختی زبان و ذهن که مقتضی عبور از مرز‌های تخصصی علوم می‌باشد؛ چهارم، ارتباط بنیادین مفاهیم قرآنی با کلان رشته‌‌های سه گانه (= علوم انسانی غیر تجربی و تجربی و علوم تجربی طبیعی) و گستره وسیعی از ذیل رشته‌‌های علمی.

مقایسه تطبیقی تفسیر مفسران پیرامون آیات و موضوعات قرآنی از جمله راه‏‌های فهم صحیح مراد الهی است. در این روش، آراء مفسران قرآن براساس شواهد قرآنی، عقلی و نقلی مورد مقایسه و ارزیابی قرار می‌گیرد و نظر صحیح پیرامون آیه و موضوع منتخب، تبیین می‌شود. ابن‌عاشور و علامه طباطبایی روش تفسیری قرآن به قرآن را مبنای تفسیر خود قرار داده‏اند. بر این اساس، مقایسه و ارزیابی نظریات تفسیری این دو مفسر با یکدیگر اهمیت به‏سزایی دارد و موجب فهم مراد الهی براساس سیاق آیات قرآن می‌شود. آیه 124 سوره بقره افزون ‏بر ارائه نمایی کلی از مکالمه حضرت ابراهیم با خداوند و درخواست‏‌های وی از ذات ربوبی، حاوی مفاهیم و اصطلاحات مهم کلمات، ابتلاء و امامت است که فهم معنای دقیق حقیقی آن‏‌ها تأثیر مهمی در شکل‏گیری زمینه فکری و اعتقادی مسلمانان نسبت به سنت‏‌های الهی همانند ابتلاء و نیز موضوع مهم و اصولی امامت دارد. در همین راستا، تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تفسیر آن دو مفسر پیرامون محتوای آیه 124 سوره بقره از جمله: اصطلاحات مهم قرآنی ابتلاء، کلمات و امامت و نیز درخواست حضرت ابراهیم برای اعطای امامت به ذریه‏اش و در نهایت پاسخ خداوند به او، پرداخته است. براین اساس، ابن‏ عاشور و علامه طباطبایی، سیاق واحدی را بر آیه شریفه در نظر می‌گیرند و درباره دعای ابراهیم و پاسخ خداوند به آن؛ نظری مشابه با همدیگر مطرح نموده‎اند، اما زمان شروع ابتلای ابراهیم و تفسیر اصطلاحات قرآنی مذکور در آیه محلّ اختلاف این دو مفسر است. ابن‌عاشور اصطلاحات مذکور را همانند مفسران سلف فریقین تفسیر نموده‏ است، حال آنکه علامه طباطبایی ضمن استناد به آیات متعدد قرآنی، تفسیری بدیع و متفاوت از اصطلاحات قرآنی آیه محلّ بحث ارائه نموده است.

تدبر و فهم آیات الهی مهم‌ترین وظیفه مسلمین در قبال قرآن است والبته باید منشأ عمل به پیام‌های الهی گردد. این مهم، در اکثر قریب به اتفاق توصیه‌‌های مقام معظم رهبری به حفظ قرآن، اصلی‌ترین دستواره ولُب اللباب استدلال‌هایشان قرارگرفته است. عدم توجه به این دلایل می‌تواند جامعه را به آفت «حفظ بدون تدبر در آیات شریفه و عمل به آنها»تبدیل کند که در مواقعی خطرآفرین است. معظم‌له به‌عنوان رهبر اندیشمند امت اسلامی، توصیه‌‌های اکیدی در طول مدت زعامت خود، در مورد حفظ، عنوان فرمودند. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای اقدام به دسته‌بندی وتحلیل آن‌ها در دو ساحت فردی و اجتماعی نموده است. برآیند تحقیق این است که هدف رهبر فرزانه انقلاب از توصیه به حفظ، تدبر و فهم آیات، عمل به آن‌ها و ایجاد ذهنیت و معرفت قرآنی در بین آحاد مردم است که نتیجه آن رسیدن به عزتمندی فردی و اجتماعی و حرکت سریع در راستای اهداف غایی اسلام می‌باشد و البته تمام این موارد از پشتیبانی مؤیدات قرآنی و روایی برخوردار است.