جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در آموزه‌های اسلامی، شاگردان حضرت عیسی(ع) با عنوان «حواریون» شناخته می‌شوند. قرآن کریم پنج‌بار از آنان نام برده و دست‌کم در شش آیه به آنان اشاره کرده است. با توجه به جایگاه محوری حواریون در دین مسیحیت، بررسی دیدگاه اسلام درباره آنان می‌تواند در تعاملات بینادینی و نقد کتاب مقدس نقش بسزایی داشته باشد. ازآنجاکه قرآن منبع اصلی آموزه‌های اسلامی است و فهم آن متکی بر تفاسیر مفسران می‌باشد، این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای و شیوه توصیفی، پس از مروری کوتاه بر شخصیت دوازده شاگرد مسیح در کتاب مقدس، به بررسی دیدگاه‌های مفسران قرآن درباره حواریون می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اتفاق‌نظری واحد در این زمینه وجود ندارد؛ برخی مفسران احتمال نبوت آنان را مطرح کرده‌اند، درحالی‌که برخی دیگر در اصل ایمان آنان تردید نموده‌اند. بااین‌حال، دیدگاه غالب، نگاهی مثبت به حواریون است؛ آنان اگرچه به مقام نبوت و عصمت نرسیده‌اند، اما به‌عنوان برگزیدگان از میان پیروان حضرت عیسی(ع) مورد پذیرش قرار گرفته‌اند.

دانشمندان حوزه انسان‌شناسی، امید را یکی از عوامل اساسی در تحول، انگیزش و کنش‌های انسانی می‌دانند. پژوهش حاضر، با تأکید بر اهمیت امید و تأثیر آن بر رفتار فردی و اجتماعی، به بررسی نقش این عنصر بنیادین در سه حوزه «ایجاد»، «استمرار» و «کیفیت» اعمال از منظر قرآن کریم می‌پردازد. پرسش اساسی این تحقیق آن است که قرآن کریم چه رویکردی نسبت به تأثیرگذاری امید در این حوزه‌ها دارد؟ روش این پژوهش، مطالعه تحلیلی و تطبیقی منابع تفسیری و پژوهش‌های پیشین است. نتایج حاصل نشان می‌دهد که ۱. از منظر قرآن کریم، امید تأثیرات مثبت و سازنده‌ای بر رفتار و عملکرد انسان دارد؛ ۲. حوزه تأثیرگذاری امید بر اعمال انسانی را می‌توان در سه بُعد اصلی دسته‌بندی کرد: ایجاد، استمرار و کیفیت اعمال. این تحقیق می‌کوشد با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآنی، درک روشن‌تری از جایگاه امید در سازوکارهای رفتاری انسان ارائه دهد.

واژه «نور» در قرآن یکی از الفاظی است که معنای کلیدی آن راه گشای حل برخی نکات عمیق قرآنی است، در آیه 35 سوره نور این واژه 5 بار استعمال شده که در فراز «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»، به «الله» اسناد داده شده و همین امر زمینه ساز بیان دیدگاه‌های مختلف تفسیری شده از آنجایی که مفهوم‌شناسی این واژه در فراز مذکور، روشنگر دیدگاه‌های کلامی- توحیدی است پرداختن به آن اهمیت دارد، از این‌رو این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و با پردازش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی بود که «معنای واژه نور در آیه «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» چیست؟» یافته‌های پژوهش این شد که: از سه معنای حسی، اعتباری و روحانی واژه «نور»، در آیه مذکور معنای حسی آن با توجه به اعتقاد به عدم جسمانیت خداوند مراد نیست، از این‌رو مفسران معنای اعتباری یا روح معنا را برای آن قائل شده‌اند، در حالت اول از قواعد ادبی «مضاف محذوف»، «تشبیه بلیغ» و «مجاز» بهره برده و در حالت دوم با پذیرش قاعده روح معانی الفاظ، طبق دو تقریر «استعمال حقیقی برای معقولات و استعمال مجازی برای محسوسات» یا «استعمال حقیقی برای معقول و محسوس به نحو مشکک»، مراد از اطلاق نور برای خداوند رحمت دائمی خداوند یا همان هدایت تکوینی و تشریعی الهی برای همه کائنات دانسته‌اند.

استکبارستیزی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبریK، ریشه‌ای قرآنی و تاریخی دارد و به‌عنوان یک راهبرد کلان، در مسیر حفظ عزت و استقلال امت اسلامی مطرح می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی ره‌آوردهای استکبارستیزی در اندیشه قرآنی امام خامنه‌ایK، به تبیین مبانی، ضرورت، و پیامدهای این رویکرد می‌پردازد. پرسش اصلی تحقیق این است که استکبارستیزی چه دستاوردهایی برای جوامع اسلامی به همراه دارد؟ فرضیه تحقیق بر این مبناست که استکبارستیزی، علاوه بر پیامدهای سیاسی و اقتصادی، آثار فرهنگی، اجتماعی و معنوی گسترده‌ای دارد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای و بیانات مقام معظم رهبریK گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که استکبارستیزی منجر به شکسته شدن هیمنه استکبار جهانی، حمایت از مستضعفان، رهایی از سلطه‌پذیری، کسب استقلال سیاسی و اقتصادی، و تقویت هویت دینی و فرهنگی در جوامع اسلامی می‌شود. همچنین، استقلال در حوزه آموزش و توسعه علمی از دیگر دستاوردهای این رویکرد است. با توجه به آموزه‌های قرآنی، استکبارستیزی نه‌تنها یک راهبرد سیاسی، بلکه یک امر فطری، عقلانی و اعتقادی است که همواره در طول تاریخ جریان داشته و نقش اساسی در پیشبرد جوامع اسلامی ایفا می‌کند.

در متون حدیثی فریقین، روایات متعددی درباره عظمت وجودی جعفر بن ابی‌طالب(ع) نقل شده است. بخشی از این روایات به ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری این شهید والامقام اشاره دارد. این مقاله، که با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس داده‌های کتابخانه‌ای، به‌ویژه متون روایی، تدوین شده است، در پی پاسخ به این پرسش است: ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری جعفربن ابی‌طالب(ع)در متون روایی چیست؟ نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری ذکرشده در روایات فریقین درباره این صحابی بزرگوار عبارت‌اند از: قرار داشتن در شمار نخستین م سلمانان، شبیه‌ترین فرد به پیامبر(ص) در اخلاق، فصاحت در بیان، مهارت در خطابه و سخنوری، توانایی در گفتمان‌های اعتقادی، گواهی بر ابلاغ پیامبران در قیامت، سرپرستی مهاجران حبشه، فرماندهی سپاه اسلام در نبرد موته، دست‌یابی به مقام والای شهادت، و پرواز در سرای رحمت الهی.

توحید، به‌عنوان اساسی‌ترین اصل و مبنای تعالیم الهی، دارای اقسام متعددی است که در میان آن‌ها، توحید ذاتی شالوده و بنیاد سایر اقسام و عالی‌ترین مرتبه توحید محسوب می‌شود. آیات مرتبط با توحید ذاتی ازجمله مباحث تأمل‌برانگیز و مورد اختلاف میان مفسران به‌شمار می‌آید. در این زمینه، این پرسش مطرح می‌شود که دیدگاه زمخشری و آیت‌الله جوادی آملی درباره دلالت آیه چهارم از سوره زمر: «لَوْ أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَتَّخِذَ وَلَدًا لَاصْطَفَىٰ مِمَّا یَخْلُقُ مَا یَشَاءُ ۚ سُبْحَانَهُ هُوَ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ» بر نفی «تبنّی» و اثبات توحید ذاتی چیست؟ پژوهش حاضر، با روش تحلیلی ـ تطبیقی، به بررسی دیدگاه‌های زمخشری و آیت‌الله جوادی آملی در این زمینه پرداخته است. نتیجه حاصل از این تحقیق آن است که آیت‌الله جوادی آملی، در رد نظریه تبنّی و امتناع آن ـ که از سوی زمخشری نیز مورد توجه قرار گرفته است ـ بر این باور است که مقوله اصطفاء و تبنّی از سوی خداوند، امری محال و در تعارض با وحدت ذاتی اوست؛ زیرا خداوند متعال واحدی بی‌همتاست که هیچ همتایی ندارد. وحدت ذاتی او، قاهریت بر هر گونه کثرت را دربر دارد؛ ازاین‌رو، هیچ موجودی شایستگی آن را ندارد که به فرزندخواندگی الهی منصوب شود تا کارها و نیازهای او را برطرف سازد.