جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی تلفیق اخلاق در برنامۀ درسی مدارس والدورف و واکاوی اشارات تربیتی آن است. بدین منظور نخست به‌اختصار رویکرد تربیت اخلاقی در فلسفۀ رودلف اشتاینر تحلیل شد. سپس برای دستیابی به چگونگی امکان تربیت اخلاقی در ساختاری کل­نگرانه در مدارس والدورف بر پایۀ اندیشه ­های اشتاینر، چهار بنیان اصلی تحقق تربیت اخلاقی شامل بنیان معنوی فلسفۀ اشتاینر، انسان­شناسی سه­ بُعدی قلب و سر و دست، رویکرد هنرمحور و وجوه اثربخش نقش معلمان احصا، توصیف و تحلیل شد. پس از آن، برای وضوح مسئلۀ پژوهش، ابعاد عملی تربیت اخلاقی در مدارس والدورف بررسی شد. درنهایت دلالت ­های تربیتی رویکرد تربیت اخلاقی در مدارس والدورف به منظور بازاندیشی، ایجاد تغییرات مطلوب و بهبود دیدگاه‌های سنتی در آموزش اخلاق عرضه شد. یافته ­ها نشان می ­دهد رویکرد والدورف با هدایت فرایند رشد همه‌جانبۀ فراگیران در تلاش است زمینه‌های ایجاد تعادل میان ابعاد وجودی را برقرار کند؛ ازاین‌رو با تکیه بر بُعد معنویت، برای تحقق انگیزه ­های درونی اخلاق به فراگیر کمک می­ شود در زمینه­ ای آزاد، معنای زیست اخلاقی را درک کند. درنهایت تصویر کل­نگر این پژوهش بیانگر آن است که نوعِ تربیت اخلاقی در مدارس والدورف می ­تواند زمینه­ هایی برای بازاندیشی و درس ­آموزی در تربیت اخلاقی موجود فراهم کند.

کانت در یک حصر عقلی، احکام را به چهار دسته تقسیم می‌کند و سه دسته احکام «تحلیلی پیشینی»، «ترکیبی پیشینی» و «ترکیبی پسینی» را از بین آنها ممکن می‌شمارد. دراین‌میان احکام ترکیبی پیشینی احکامی هستند که امکان آنها نیازمند توجیه است؛ چراکه این احکام به عنوان احکام ضروری و کلی با صرف تحلیل مفاهیم - بر خلاف احکام تحلیلی پیشینی - یا رجوع به تجربه - بر خلاف احکام ترکیبی پسینی- موجه نمی شوند. کانت در نظام نقادی‌اش با طی فرایندی «حقوقی» با عنوان «استنتاج» می‌خواهد اعتبار این نوع از احکام را روشن کند و این کار را هم دربارۀ احکام ترکیبی پیشینی در ساحت نظر یعنی متافیزیک و علوم و هم دربارۀ احکام ترکیبی پیشینی در ساحت عمل یعنی ساحت اخلاق انجام دهد. او در نسبت با احکام ترکیبی پیشینی در ساحت اخلاق، آموزه‌ای تحت عنوان «واقعیت عقل» را به کار می‌گیرد که بر آگاهی بی‌واسطه از اصول اخلاقی و آگاهی اخلاقی به‌طورکلی دلالت دارد؛ اما بر سر نقش این آموزه در مقام توجیه احکام ترکیبی پیشینی، میان مفسران نزاع درگرفته است؛ به‌گونه‌ای‌که برخی طرح این آموزه از جانب کانت را به معنای عقب‌نشینی او از استنتاج اصول اخلاقی دانسته‌اند. این نوشتار درمقابل نشان می‌دهد این آموزه بخشی از فرایند «استنتاج» این احکام در مقام فرایندی حقوقی است و کانت به‌هیچ‌وجه از استنتاج اصل برین اخلاق دست نمی‌کشد.

برخی فلاسفۀ اخلاق استدلال‌های اخلاقی را از زمرۀ استدلال‌های نظری می ­انگارند و نتیجۀ این استدلال‌ها را نوعی گزاره یا باور می­ دانند که صدق و کذب‌پذیر است و برخی دیگر این استدلال‌ها را از جنس استدلال‌های عملی می ­دانند. این اختلاف‌نظر دربارۀ تفسیر نظر ارسطو از اخلاق نیز وجود دارد. ریو با تفسیر و بازخوانی آثار ارسطو چنین ادعا می­ کند که استدلال‌های اخلاقی، ترکیبی از استدلال‌های نظری و عملی هستند. ارسطو با بررسی مبادی علوم گوناگون و روش کسب آنها دربارۀ بدیهیات علم اخلاق پژوهش کرده و نشان داده است که می­ توان گزاره­ های اخلاق و منطق حاکم بر آنها را مشابه علوم نظری دیگر تحلیل کرد؛ اما دو نکتۀ اساسی این تحلیل را تضعیف می­ کند: نخست اینکه برهان‌های علوم نظری دارای نوعی ضرورت هستند؛ درحالی‌که در اخلاق، چنین ضرورتی دیده نمی­ شود­. دوم اینکه گزاره ­های علم اخلاق دارای استثنا و به تعبیر ارسطو از نوع «در اکثر موارد» هستند؛ یعنی در اکثر مواقع و شرایط، برقرار و صادق هستند. آنچه در پاسخ به این دو مسئله در راستای دفاع از نظری بودن استدلال‌های اخلاقی بیان کرده ­ایم، این است که ضرورت استدلال‌های اخلاقی از نوع ضرورت De Dicto است و نه ضرورت De Re. همچنین استدلال‌های اخلاقی دارای دو سطح یا مرحله هستند: در سطح اول با استدلال‌های نظری مواجه هستیم که سعادت انسان‌ها را معیّن می ­کند و در سطح دوم با استدلال‌هایی از نوع تأمل روبه‌رو هستیم که گزاره ­های «در اکثر موارد» در این مرحله به استدلال وارد می ­شوند.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل تأثیر رهبری اخلاقی بر رفتار نوآورانۀ کارکنان با متغیر میانجی رفتار آوایی کارکنان و امنیت روان‌شناختی در بین کارکنان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد انجام گرفت. جامعۀ آماری این پژوهش 200 نفر از کارکنان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد بودند که با روش نمونه‌گیری کوکران، 127 نفر حجم نمونه تعیین شد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق، توصیفی - پیمایشی است. برای سنجش متغیرهای تحقیق از پرسش‌نامۀ جین و همکاران (2022م) استفاده شد. به منظور سنجش روایی پرسش‌نامۀ تحقیق از روایی هم‌گرا و روایی واگرا و برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده و تأیید شد. به منظور تحلیل داده‌های توصیفی و استنباطی از نرم‌افزار اس. پی. اس. اس. و مدل‌سازی معادلات ساختاری اسمارت پی. ال. اس. استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد رهبری اخلاقی بر رفتار آوایی کارکنان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد با ضریب 678/0 تأثیر مثبت و معنا‌داری دارد. رهبری اخلاقی بر رفتار نوآورانۀ کارکنان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد با ضریب 569/0 تأثیر مثبت و معنا‌داری دارد. رفتار آوایی کارکنان بر رفتار نوآورانۀ کارکنان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد با ضریب 338/0 تأثیر مثبت و معنا‌داری دارد. همچنین نقش میانجی رفتار آوایی کارکنان در تأثیر رهبری اخلاقی و رفتار نوآورانۀ کارکنان با ضریب 897/4 تأیید شد؛ اما نقش تعدیلگر امنیت روان‌شناختی در تأثیر رهبری اخلاقی بر رفتار آوایی کارکنان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد با ضریب 400/1 تأیید نشد.

پیامبر اکرم (ص) برای همۀ انسان‌ها در همۀ زمان‌ها و در همۀ زمینه‌ها الگو و سرمشق است. یکی از ابعاد مهم زندگی پیامبر (ص) شخصیت اخلاقی رسول خدا(ص)است. حضرت محمد(ص) شخصیتی معروف‌گرا داشت که این مهم در سیره و عملکرد ایشان نمود عینی و عملی یافته بود. آنچه در این مقاله مدنظر است، بررسی نقش ویژگی‌های اخلاقی پیامبر(ص) در گسترش اسلام در عصر بعثت است که می‌تواند به عنوان یک الگو در همۀ دوران‌ها استفاده شود. یافته‌های مقاله حکایت از آن دارد که شخصیت اخلاقی والای پیامبر(ص) از اصلی‌ترین عوامل بنیادین در گرایش به اسلام است. جایگاه و موقعیت اخلاقی پیامبر(ص) پشتوانۀ گران‌بهایی بود که قدرت فراوانی به حضرت بخشید. این امر در میزان نفوذ و تأثیری که بر افراد داشت، تجلی یافت. تأثیر این امر به اندازه‌ای بود که از آن به «معجزۀ دوم» یاد می‌شود و در میان گروندگان به آیین اسلام در دو محور نمودار شده است: گرایش به اسلام و پذیرش آیین جدید و تحمل شدیدترین دشواری‌ها و سختی‌های طاقت‌فرسا که در این مسیر بر نومسلمانان تحمیل شد.

هستۀ مرکزی و غایت هرمنوتیک گادامر، تأمل فلسفی در ماهیت فهم و تبیین چگونگی دستیابی به آن است. فهمی که تاریخ‌مندی، زبان‌مندی و بازی‌مندی شاخصه‌های آن هستند و در بستر ساحات وجودی انسان (سنت، تاریخ و فرهنگ) متعین می‌شود. نوشتار پیش‌رو بر آن است تا بر پایۀ شاخصه‌های تعیین‌کنندۀ یادشده، هرمنوتیک فلسفی گادامر را در آینۀ وظیفه گرایی و پیامدگرایی اخلاقی بررسی کند و در متن این بررسی به امکان‌سنجی واگرایی وظیفه‌گرایی اخلاقی و هم‌گرایی پیامدگرایی اخلاقی با رویکرد هرمنوتیکی گادامر بپردازد. از منظر فلسفۀ گادامر، هر کنشی (اخلاقی/ سیاسی) در موقعیت هرمنوتیکی رخ می‌دهد. این بدان معناست که دانش اخلاقی‌ای با هرمنوتیک فلسفی گادامر منطبق است که در تقابل با مطلق‌انگاری، ماهیت وجودی و تاریخی کنشگر را در خود جای دهد. از این رهگذر به نظر می‌رسد دانش اخلاقی پیامدگرا دانشی است که امکان این کنش اخلاقی را برای کنشگر فراهم می‌کند و در نقطۀ مقابل، دانش اخلاقی وظیفهگرا بر پایۀ مطلق‌انگاری، این امکان را سلب خواهد کرد و کنش اخلاقی را تا سطح عمل بازتولیدی صرف، فرو خواهد کاست. البته شاخصه‌های خاص هرمنوتیک گادامر راه را برای امکان انطباق‌پذیری با اخلاق وظیفه گرا نیز هموار می‌کند.