جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاریخ‎نگاری سندمحور، رویکردی خُرد و جزءنگر به پدیدارهای تاریخی دارد. این‌ رویکرد، واکنشی به ناامیدی از روایت‎های کلان از تاریخ است که به نادیده انگاشتن سهم عمده‎ای از عناصر تاریخی اقوام در راستای یکسان‎سازی تحلیل‎ها می‎انجامد. پژوهش حاضر پاسخ به پرسشی در زمینه شیوه‎ها، موارد استفاده و جایگاه‎ این دست از اسناد در میان مراجع تاریخی است. بازنمایی اهمیت و اولویت اسناد خاندانی در مطالعات جامعه‎شناختی مورد رجوع این مطالعه می‎باشد که می‎تواند به تردید در برخی پیش‎فرض‎ها یا‎ انگاره‎های مورد پذیرش محققان انجامد. ارائه شواهد و اسناد جدید و تفسیر آنها در این مطالعه پابه‎پای یکدیگر به پیش می‎روند و تفسیری نو از این اسناد بیان خواهد شد. روش مطالعه در این پژوهش توصیفی و تحلیلی بر مبنای منابع کتابخانه‎ای و استخراج داده‎های متنی اسناد خاندانی است که با ارائه رهیافت‎های علمی واکاوی می‌شود و در توصیف الزامات و چالش‎های پیش‎روی محققان این حوزه می‌کوشد. تاریخ‎نگاری مبتنی بر اسناد خاندانی به دریافت داده‎های تاریخی و فرهنگی که به ندرت در تواریخ و اسناد حکومتی و رسمی حضور داشته و کمتر در تیررس نقد و شناخت مورخان هستند، کمک خواهد کرد و کاوش در تبارشناسی اسنادی خاندان‎ها و یاری در ایجاد و توصیف اطلس تاریخی قوم‎نگارانه را وجه عمل خود قرار می‎دهد؛ درنهایت این پژوهش در حوزه روش‎شناسی کاربردی قرار می‎گیرد و می‎کوشد شیوه‎های برخورد و استفاده از داده‎های تاریخی و قومی اسناد خاندانی را تمرین کند.

پژوهش‌های علمی شامل گام‎های فلسفی،[1] رویه‎ای[2] و اخلاقی[3] است و مطالعاتی با پیش‌فرض فلسفی پوزیتیویستی که مرورهای فراروش اخیر را نشان می‎دهند، هنوز سهمی بیش از 70 درصد مطالعات رشته‎های علوم انسانی و اجتماعی را شامل می‌شوند. از نظرگاه قیاس‌گونه[4] رویکردی کمّی را به محققان دیکته می‌کند. در این رویکرد ورود به حوزۀ اندازه‎گیری و به دنبال آن بحث شناسایی سنجه‌ها[5]‎ و پیوند آن با متغیرها و یا در سطحی انتزاعی‎تر سازه‎ها،[6] اگر نگوییم مهم‌ترین که یکی از برجسته‌ترین موارد است و ابهام و مکنون[7] بودن مفهومی این سازه‎ها در این علوم، تحقق کامل اعتبار (روایی)[8] و قابلیت اطمینان (پایایی)[9] برای پژوهشگران را هر چه دشوارتر می‎نماید. محقق با مروری علمی و در قالبی روایتی[10] با تمرکز بر وجه پایایی و جنبه تعمیم‎پذیری[11] نتایج، سستی و ناتوانی شاخص‎های ضعیف اما متأسفانه بسیار رایج در پژوهش‌های ایران را برمی‌شمارد و با نگاهی ارزیابانه و آسیب‌شناسانه، رسالت ارائه راهکاری مناسب برای برون‎رفت از این ضعف ساختاری رویه‎ای را با واکاوی و معرفی جایگزینی مناسب و عملیاتی برای آن، یعنی ضریب امگای مک‎دونالد[WU1] [12] پیشنهاد می‎کند. پیش‎بینی می‎شود که نتایج مطالعه حاضر، چشم‎انداز پایدار و موفقی را در تغییر دیدگاه پژوهشگران علوم انسانی پدید آورد.

سه جریان فکری در کارآفرینی، تحولات مؤثری را در اقتصاد پدید آوردند. کارآفرینی نئوکلاسیکی با فروض عقلانیت کامل و بازار در تعادل با عدم پذیرش تأثیر محیطی بهینگی در کسب ‌و کار را نوید می‌دهد. در نقد این فرایند، کارآفرینی اتریشی با طرح عدم ‌تعادل بازار با هوشیاری کارآفرینانه در اصلاح تخصیص منابع در شکل نهادی را موجب فرصت سود برای کارآفرین می‌داند. رویکرد نهادگرایی جدید با طرح نهاده‌ای رسمی و غیررسمی و قراردادهای کارآفرینانه در محیط نهادی توجه را به کارآفرینی مولد و مخرب جلب کرد. این مقاله درصدد است در مبانی نهادگرایی جدید با نظریه فعالیت تجاری قومی کارآفرینی در شکل شبکه متحد تجاری با هویت و فرهنگ قومی، توجه به اعتمادسازی بین اقوام برای فرصت سودآوری و کارآفرینی مولد را برای کشورهای توسعه‌نیافته معرفی کند. نتایج بیانگر مفید بودن این نظریه و کاربرد آن برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته در ایجاد رشد و توسعه پایدار برای محیط کارآفرینی است

منحصربه‌فرد بودن معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی، نوپا بودن و ماهیت میان فرا‌رشته‌ای آینده‌پژوهی و نیز خلأ ادبیات موجود در حوزه روش‌شناسی آن موجب شده است که یکپارچگی مناسبی در این حوزه وجود نداشته باشد؛ از این جهت روش‌شناسی آینده‌پژوهی همانند خود این رشته تحولات فراوانی را در دو دهه گذشته پشت‌سر گذاشته است. به دلیل وجود این ضعف جدی، پژوهش حاضر درصدد بررسی روش‌شناسی و ساخت طرح پژوهش کارآمد و متناسب با نیازهای روزافزون آینده‌پژوهی است تا مانع سردرگمی پژوهشگران شود. عمده مطالعات علمی در زمینه روش‌شناسی آینده‌پژوهی بر روش‌های متمایز و اجرای آنها تمرکز دارند؛ در حالی که روش‌شناسی در آینده‌پژوهی به خودی خود هدف نبوده، بلکه از آن استفاده می‌شود تا به رویکردهای مناسب به نگاشت واقعیت، یعنی همان آینده جهت داده شود. در این مقاله با محوریت روش‌شناسی توصیفی−تحلیلی به بررسی سامانمند برای توسعه روش‌شناسی پژوهش براساس مدل پیاز پژوهشی پرداخته می‌شود و ارتباط و انطباق این مدل را برای آینده‌پژوهی بررسی می‌کند. مقاله حاضر نه مرحله از توسعه روش‌شناسی و ساخت طرح پژوهش برای آینده‌پژوهی را ترسیم و تبیین می‌کند که با تعریف موضع فلسفی شروع‌ و به تدریج به ساخت طرح پژوهش منتهی می‌شود.

به باور کوهن، علم کلیتی دارای پارادایم و مبتنی بر سه رکن هستی‌شناسی، معرفت‎شناسی و روش‎شناسی است. پارادایم سادگی پس از دورۀ رنسانس بر مبنای تفکرات دکارت و نیوتن شکل گرفت. در این پارادایم شیوه فهم مبتنی بر فروکاست هر پدیده به اجزای آن است. از نیمه دوم قرن نوزدهم و با کشف پدیده‌های نامنظم، تئوری‎های کوانتوم و آشوب، ساده‌سازی پدیده‌ها به چالش کشیده شد و رویکرد جدیدی با عنوان «پارادایم پیچیدگی» شکل گرفت. مکتب نئوکلاسیک به‎عنوان نماینده جریان اصلی اقتصاد در تسلط پارادایم سادگی است. اقتصاد نهادی ﺟﺪﻳﺪ به‎عنوان رویکرد غالب نهادی دارای نگرش اصلاحی (و نه انتقادی) به اقتصاد نئوکلاسیک است. این موضوع در ترکیب با ساختارهای متنوع و پیچیده نهادی در جوامع مختلف، هدف این پژوهش را بررسی مؤلفه‌های پیچیدگی در نهادگرایی جدید تعریف می‎کند. اندیشمندان این نحله نهادها را به‌مثابه ساختار، قواعد تعامل و الگوهای حاکم بر زندگی بشر معرفی می‎کنند. یافته‎های پژوهش نشان می‎دهد که آنتولوژی نهادگرایی از نوع رئالیسم پیچیده و روش‎شناسی آن، پلورالیستی است. استفاده از نهادها برای کاهش عدم قطعیت در ترکیب با مدل‌های متباین ذهنی گویای آن است که این نحله هم از عینی‎گرایی و هم از ذهنی‎گرایی بهره می‎جوید. با توجه به نقش نهادها در تعامل، مبرهن است که بیناعینیت دانش و راهبرد مورد تأکید نهادگرایان می‌باشد. براساس نتایج پژوهش مکتب نهادی جدید از حیث نوع بنیان‎ها و مؤلفه‌های پارادایمی متأثر از پارادایم پیچیدگی است.

اگرچه چارچوب والراسی به‎عنوان مبنای نظریه خرد اقتصاد نئوکلاسیک در تبیین زیربنای «ارزش اقتصادی»، ترجیحات کنشگران اقتصادی (با ماهیت مقوله‎های ذهنی) را وارد محاسبات خود می‎کند، اما چون این ترجیحات را ثابت، رتبه‎بندی‎شده و غیرمرتبط با کنش سایر انسان‎ها در نظر می‎گیرد؛ درنهایت مقادیری از ارزش را به کالاهای مختلف نسبت می‎دهد که این مقادیر را می‎توان ارزشِ انضمامی و ذاتی کالاها دانست. در این نگاه، پول موجودیتی ثانویه و صرفاً شمارندۀ ارزش ذاتی کالاها برداشت شده که به‎عنوان یک «واسطه خنثی» مبادله کالاهای واجد ارزش‎های ذاتی را تسهیل می‎کند؛ در مقابل در این پژوهش در راستای ارائه تبیینی بدیل از ارزش و پول، رویکردی جامعه‎شناسانه مورد استناد قرار می‌گیرد. سؤال مشخص پژوهش حاضر آن است که آیا هر کالا واجد یک ارزش ذاتی و بنیادینِ یکتا است؟ در راستای پاسخ به این پرسش و با استفاده از روش کتابخانه‎ای و اسنادی، فهمی جامعه‎شناسانه از انسان اقتصادی ارائه می‌شود؛ به‎گونه‎ای که چنانچه کنش انسان در بستر جامعه تحلیل شود، نتایجی با ماهیتی متفاوت به دست خواهد آمد. نتیجه پژوهش آن است که ارزش، واقعیت عینیِ مجزا از مبادله و ویژگی ذاتی کالا به شمار نمی‌رود بلکه ارزش، انگاره‎ای ذهنی و برخاسته از کنش و قضاوت جمعی است و تنها پول است که می‎تواند ارزش‎گذاری کالاها را تجسم ملموس دهد و از راه ارجاع به مجموعه قیمت‎ها، مبادلات بازاری را میسّر کند. ویژگی منحصربه‎فرد پول آن است که به مفهوم ارزش اقتصادی، تجسم فیزیکی می‎دهد و به دنبال آن، بازارها متولد می‎شوند. دلالت اصلی پژوهش آن است که برخلاف چارچوب نظری نئوکلاسیک، این‎گونه نیست که هر کالا واجد یک ارزش ذاتی و بنیادینِ یکتا باشد.