جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با رویکردی روان‌شناختی و اسلامی، به دنبال تدوین روش‌های فرزندپروری برای والدین، به ویژه پدر، در ضمن راهبردها و راهکنش‌ها است. راهبرد، برنامه‌ای است که برای نیل به یک هدف بلند مدت طراحی می‌گردد و راهکنش، روش‌های عملیاتی است که برای دستیابی به هدف مورد استفاده قرار می گیرد. روش این تحقیق، تحلیل محتوای متون اسلامی و روان‌شناختی در زمینه فرزندپروی نوجوان است. بدین منظور، متون اسلامی و روان‌شناسی مربوط به نوجوانی و فرزندپروری در مقطع نوجوانی بررسی گردید. از گزاره‌های اسلامی، 58 کد و از پژوهش‌های روان‌شناختی 234 کد به دست آمد. داده‌ها با کمک نرم‌افزار اطلس تی تحلیل کیفی شد. بعد از دسته‌بندی کدهای اولیه، کدگذاری محوری و شبکه‌سازی با رویکرد اجتهادی−انضمامی انجام شد. یافته‌های تحقیق کشف سه راهبرد کلی و 28 راهکنش برای فرزندپروری است: راهبرد رابطه با نوجوان شامل لیاقت‌دهی، مسالمت‌جویی، محبوبیت، مجاورت، بصیرت، شناخت و شوخ‌طبعی، راهبرد آموزش شامل توجه‌دهی به سلامت و پذیرش هیجان‌خواهی، مسئولیت‌دهی، هدایت فکری، هدایت جنسی، پرورش عقلانیت، محدودیت، مشارکت، تقویت مهارت‌ها، مهارت شغلی، نظارت، نصیحت‌گری، موفقیت، تمرین تصمیم‌گیری، و راهبرد خودمدیریتی والدین شامل صلابت، استعانت از خداوند، هماهنگی تربیتی، مشاوره‌جویی، رسیدگی به خود، عاملیت به اصول خویش، رضایت زناشویی است.

در این پژوهش که به روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی انجام گرفته است، ضمن بررسی مبانی قرآنی و روایی حیا، اهداف، اصول و روش‎های پرورش حیا تبیین شده است. مطالعه آیات و روایات نشان داد که حیا از ارکان بنیادین خود کنترلی است که انگیزه آن را نه ترس و نه طمع، بلکه احترام به خود تشکیل داده است. همچنین، اهداف تعلیم و تربیت حیا در چهار حیطه اعتقادی، اخلاقی، دنیوی و اخروی عبارتند از: قرب الهی، رشد مکارم اخلاقی، تسلط بر نفس و امیدواری و اصول تربیتی آن عبارتند از: اصل تفکر، اصل کرامت، اصل اعتدال و اصل زهد و روش‎های تربیت آن عبارتند از: روش الگودهی، روش محبت و روش تذکر.

هدف این پژوهش تبیین تأثیر تغذیه به‌عنوان یکی از عوامل غیر معرفتی بر معرفت انسانی است که بر مبنای تحلیل دینی−فلسفی صورت می‌گیرد و از روش تحلیلی توصیفی استفاده می‌کند. یافته‎های این پژوهش نشان می‎دهد که ارتباط متقابل نفس و بدن و اتحاد آن دو از یک سو و تأثیر خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها بر بدن از سوی دیگر، زمینه تأثیر و تأثر بین نفس و بـدن را فراهم می‌آورد. بنابراین هرگاه زمینه تغذیۀ حرام یا حلالی از‎ ناحیه‎ بدن به‎‌وجود‎ آید‎،ماهیت غذا، نفس انسان را مطابق ماهیت غذا در جهت خاصی سوق می‌‌دهد. در نتیجه، تغذیه ناپاک و حرام سبب از دست دادن استعداد کافی برای کسب معرفت صحیح می‌گردد. همچنین غذا‎ به‌عنوان شیئی مادی در تغییر وضعیت بدن و به تبع آن در موقعیت مغز و اعصاب، به‌عنوان ابزار ادراکی بدن نقش مهمی ایفا می‌کند که تغییر وضعیت این ابزار ادراکی‎ در شکل‌گیری معرفت انسانی‎ نقش‎ مؤثری دارد.

هدف مقاله حاضر بررسی ویژگی‎های برنامه درسی آموزش ارزش‎ها است. رویکرد مقاله کیفی و روش آن مرور سیستماتیک براساس مدل رایت و همکاران (2007) است. جامعه پژوهش متشکل از 87 مقاله درباره ویژگی‎های برنامه درسی آموزش ارزش‎هاست که بین سال‎های 2000 تا 2020 میلادی در مجلات علمی معتبر ارائه شده‎اند. نمونه پژوهش شامل 31 مقاله است که به صورت هدفمند جمع‎آوری و براساس پایش موضوعی داده‎ها انتخاب شدند. داده‎های مقاله از تحلیل کیفی اسناد مورد مطالعه گردآوری شده‎اند. براساس تجزیه و تحلیل داده‎ها، ویژگی‎های برنامه درسی آموزش ارزش‎ها در دو بعد چرایی برنامه درسی آموزش ارزش‎ها در قالب ضرورت‎ها و نیازهای فردی و ضرورت‎ها و نیازهای اجتماعی و بعد چگونگی برنامه درسی آموزش ارزش‎ها در قالب مقولاتی مانند اهداف: غایی، کلی و جزیی؛ محتوا: اصول، چگونگی سازماندهی، الگوی سازماندهی و مفاهیم؛ راهبردهای یاددهی−یادگیری: مستقیم، نیمه‎مستقیم و غیرمستقیم؛ مواد و منابع یادگیری: منابع مکتوب و منابع غیرمکتوب؛ نیروی انسانی: نقش معلم و صلاحیت‎های معلم؛ گروه‎بندی: گروه همیاری؛ تجارب یادگیری: تجارب فردی و تجارب گروهی؛ مکان: اصلی و فرعی؛ زمان: رسمی و غیررسمی و ارزشیابی: شفاهی و عملی استخراج گردید.

با هدف تدوین الگویی برای تربیت شهروند اسلامی از روش تحقیق فراترکیب به‎منظور ادغام نتایج تحقیقات قبلی از منابع تجربی پیشین مرتبط با پژوهش از منابع کتابخانه‎ای به‎عنوان جامعه آماری و با روش نمونه‎گیری هدفمند تعداد 15 مطالعه قبلی برای بررسی نهایی انتخاب و از روش تحلیل محتوای کیفی به روش کدگذاری برای تحلیل اطلاعات جمع‎آوری شده استفاده گردید و نتایج نشان داد که تربیت شهروند اسلامی از اصول 7گانه شامل: آزادی، عدالت، حفظ کرامت انسانی، اعتدال در رفتار، توحید، بهداشت و عقلانیت پیروی می‎کند که با استفاده از شاخص کاپا با مقدار 87/0 مورد تأیید و اعتبارسنجی متخصصان قرار گرفته، پیشنهادات ذیل ارائه گردید: 1. آموزش و پرورش با تدوین دوره‎های آموزشی، معلمان را با اصول تدوین شده در پژوهش، جهت اجرا و کاربرد در آموزشهای خود آشنا کند. 2. زمینه مشارکت جدی بخش‎های دولتی و غیردولتی به‎ویژه سازمان‎‎های مردم نهاد فعال در زمینه تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فردی (همچون سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، شهرداری، میراث فرهنگی و گردشگری) فراهم شود. 3. زمینه‎ها و بسترهای مناسب از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به‎منظور به‎کارگیری مفهوم «تربیت شهروندی اسلامی» در منابع و محتواهای آموزشی فراهم شود.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مقایسه‎ای کیفیت فعالیت‎های فوق‎ برنامه درسی اجرا شده در مدارس دوره متوسطه شهر قم براساس عناصر نه‌گانه کلاین انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی−پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی می‎باشد. جامعه پژوهش شامل مدیران، مربیان و دانش‎آموزان دوره اول متوسطه شهر قم می‎باشد که با استفاده از روش نمونه‎گیری طبقه‎ای تصادفی ساده و برحسب جدول مورگان به ترتیب 119، 140 و 401 نفر به‎عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع‎آوری اطلاعات، پرسش‎نامه محقق‎ ساخته بود. روایی صوری و محتوایی پرسش‎نامه به‎وسیله صاحب‎نظران حوزه مربوطه و پایایی نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 97/ محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده‎ها از روش‎های آمار توصیفی و استنباطی از قبیل آزمون t تک نمونه‎ای، تحلیل واریانس کروسکال−والیس و آزمون U مان ویتنی استفاده شد. یافته‎های پژوهش نشان داد: 1. از دیدگاه مدیران فعالیت‎های فوق برنامه درسی اجرا شده در ابعاد «اهــداف و مواد آموزشی» در وضعیت نامطلوبی قرار دارند؛ 2. از دیدگاه مربیان فعالیت‎های فوق برنامه درسی اجرا شده در بعد «زمان یادگیری» در وضعیت نامطلوبی قرار دارند؛ 3. از دیدگاه دانش‎آموزان فعالیت‎های فوق برنامه درسی اجرا شده در ابعاد اهداف، محتوا، مـواد آموزشـی، فعالیت‎های یادگیری، راهبردهای اجرا، ارزشیابی، گروه‎بندی، زمان و فضا در وضعیت نامطلوبی قرار دارند.