جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به موازات تقسیم عقل به دو بخش شناختاری و کرداری، واقع دین را دو بخش هستیها و نیکیها تشکیل میدهد. آنگاه که عقل، اصول دین را شناسایی میکند خود را نسبت به آن ملزم به اعتقاد قلبی میداند. مسائل اصول دین در دو رده قرار میگیرند. در شناسایی اجمالی اصول دین عقل به تنهایی کفایت دارد و تعلیمات کتاب خدا و سنت آن شناخت را تایید و تقویت میکند. در شناسایی تفصیلی اصول دین، عقل محتاج به تعلیم، تامل و اکتساب است و دو منبع نامحدود کتاب و سنت در دسترس آن است. از شرایط بهرهبرداری از دو منبع مذکور، داشتن نوعی نیرو و توان مستقر علمی است که از آن به اجتهاد یاد میشود. از آنجا که عقل، در مقام اکتساب، امکان خطا دارد، اجتهاد در متون دین، ما را به پاسخهایی دربارهی مسائل ردهی دوم اصول دین میرساند، اما در بیشتر موارد ما را به یقین به معنای اخص نمیرساند. در این نوشتار میکوشیم نشان دهیم چگونه میتوان به دستاوردهای اجتهادی در مسائل اکتسابی اصول دین اعتقاد داشت.

این نوشتار به این مطلب میپردازد که حقیقت حرمت، طلب ترک است یا زجر؛ به این و هم چنین از این مطلب سخن به میان آمده » باید ن « است یا » نباید « ، معنا که معنای نهی که آیا در ترک واجب، مفسده و در ترک حرام، مصلحت هست یا خیر؟در این رابطه ضمن بررسی وجوه گوناگون، همچنین اقوال مختلف در اقتضاء امر به شیء نسبت به ضدّ عام مورد بحث و نقد و بررسی قرار گرفته است. لازمه برخی از اقوال، انکار پنجگانه بودن تعداد احکام تکلیفی است و عملا احکام تکلیفی از سه حکم تجاوز نخواهد کرد.

از جمله مباحث مهم باب الفاظ علم اصاول که در ابواب و مسائل گوناگون فقه، کاربرد دارد و از موضاوعات مورد ابتلاء فقها محساوب میشود، قاعده انصراف است که از جمله استظهار ضامن تبیین و بررسای تعر یف، » قاعده انصاراف « لفظی میباشاد. این مقاله در مقام بازخوانی اقساام و مناشایء انصاراف به بررسای حجیت این اقسام پرداخته، تلاش میکند ضمن اشا ره به برخی از کاراییهای این قاعده در برخی از مساااائل مساااتحدثه به چگونگی کاربرد آن در فقه بپردازد. این نوشتار در دو بخش سامان پذیرفته است: در بخش اول که ماهیت اصولی دارد، نوعی سازماندهی از دیدگاههای اصولیان را فراهم کرده و نکاتی در تحلیل بحث افزوده و در نهایت با اشااراف به دیدگاههای جدید به نوعی جمعبندی رساایده اساات و در بخش دوم که ماهیت فقهی دارد، کارایی قاعده حجیت انصااراف در حل مسائل مستحدثه را با ذکر نمونههایی نشان میدهد.

در باب هویت علم اصول چند دیدگاه وجود دارد: یک دیدگاه، علم اصول را از علوم اعتباری میداند و دیدگاه دیگر علمی حقیقی. در هر دو صورت، علم اصول بر مبنای نهادها و ملاکات حقیقی نهاده شده است. به نظر نویسنده مسائل علم اصول از سه بخش: دلالات و اکتشافات، احتجاجات و تنجیزات (به همراه متمم آن، تعادلات و ترجیحات)، و ت وظیفات تشکیل شده است که در هیچکدام از اینها موضوع و محمول و رابطه اعتباری وجود ندارد.