جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شهود علم الیقینی و بالاتر شهود حق الیقینی خدای سبحان و جلوات جمیل و مظاهر زیبایش در هستی، زمانی امکان‌پذیر است که سیر و سلوکی متناظر به شهود یادشده تحقق یابد. نهج البلاغه که حامل معارف عمیق و عریق، حقایق بلیغ و أنیق در ساحت سلوک تا شهود است، برخی از آن معارف صائب و صادقش تبیین‌کننده تهمیدات سلوکی برای نیل به مقام شهود است. اگرچه مقامات معنوی و منازل سلوکی نیز در این کتابی که موصوف به «برادر قرآن» و «فراتر از کلام مخلوق و فروتر از کلام خالق» شد در نهایت قوام و غنای علمی و عبارتی بیان شده است، اما پرسش این است که چه تمهیداتی برای سلوک تا شهود لازم است که نهج البلاغه آنها را توصیف و توصیه کرده و ابن میثم به تفسیر آنها اهتمام ورزیده است؟ در نوشتار حاضر تنها به بعضی از تمهیدات بینشی، گرایشی و کنشی مبتنی بر شرح ابن میثم بر نهج البلاغه پرداخته شده است. برون‌داد آن درحقیقت مقولاتی مانند یقظه، اراده، ریاضت، خلوت، صمت و آنگاه مراقبت، محاسبت و معاقبت نفس را برای نیل به مقام عبودیت از رهگذر عبادت است.

بر اساس آموزه‌های امام علی(ع) هدف از خلقت انسان، تحقق انسانیت در پرتو اخلاق است که منجر به رضایت خدای متعال می‌گردد. خدای سبحان برای تحقق این غایت، جهان طبیعت را آفریده و افزون بر آن دین را برای تحقق غایت مذکور بر بشر عرضه کرد. به‌رغم آنکه تصور می‌شود غایت دین، سعادت اخروی است و لازمه‌ آن چشم‌پوشی از سعادت دنیوی است، امام علی(ع) نشان می‌دهد که غایت دین، پس از آگاهی و پیوند دادن بشر به امر متعالی، در وهله‌ نخست ایجاد سعادت دنیوی در چارچوب اخلاق است که لازمه‌ آن از یک‌سو فضیلت‌مندی و تقواورزی و از سوی دیگر بهره‌مندی شایسته از مواهب دنیوی است و غایت آن در وهله‌ دوم تحقق سعادت اخروی است، ازاین‌رو بشر موظف است انسانیت را ارتقاء بخشد، بی‎آنکه لازم باشد از دنیا چشم‎پوشی کند، حتی می‎توان ادعا کرد انسان در صورتی شایسته‌ سعادت اخروی می‌گردد که نخست سعادت دنیویِ مبتنی بر اخلاق را ایجاد کرده باشد.

واقعه غدیرخم مورد تایید کامل منابع شیعه و بسیاری از منابع اهل سنت است. پس از ماجرای سقیفه این امر الهی مورد چالش و بی‌توجهی واقع گردید. با توجه به حاکمیت فضای خفقان‌آمیز، از آن پس مسئولیت ابلاغ غدیر و نشر آگاهی در مورد جایگاه امامت بر دوش امام علی(ع) قرار گرفت. این مقاله درصدد است تا چگونگی پرداختن حضرت به موضوع غدیر و شیوه ورود ایشان به این موضوع و پرسش‌های پیرامونی آن پاسخ دهد. یافته‌های پژوهش بیانگر اهمیت غدیر از نظر امام(ع) است و اینکه آن حضرت آگاهی‌بخشی به اقشار مختلف را در خصوص این موضوع ضرورتی انکارناپذیر دانسته و برای اطمینان آنان از استدلال‌های مختلف استفاده نمود. طرح گفتمان اسلام در ماجرای غدیر توسط آن حضرت در اشکال گوناگون و بر پایه احقاق حق خود مطرح و پیگیری گردید. ثبات قدم در پیگیری این حق الهی به روش‌های گوناگون انجام پذیرفت. از رحلت پیامبر تا خلافت امام با توجه به فضای بسته موجود بیشتر فعالیتشان در اندک فرصت‌های ممکن در شکل طرح موضوع غدیر و یادآوری آن به خلفا و برخی از خواص بود. پس از آن با آغاز خلافت چندساله ایشان و امکان دسترسی آزاد به اقشاری از جامعه، حضرت برای آگاهی نومسلمانان و نسل جدید و یادآوری به سابقان بارها غدیر را در محافل عمومی و با گواهی شاهدان در غدیر مطرح نمود.