جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جریان نواندیشی دینی در هر دینی می تواند بسته به منظرهای مختلف، انواع مختلفی داشته باشد. در این مقال با نظر به دغدغه های سنت گرایانه و تجددگرایانه، نواندیشان دینی هندو و مسلمان، به سه دسته تقسیم می شوند: اول نواندیشانی آینده گرا که بیشتر رو به سوی آینده دارند و می خواهند دین کهن را با دنیای جدید سازگار کنند و دینی مدرن و در خور انسان نوین ارائه دهند و دین را تا حدی دنیایی کنند. دوم نواندیشانی گذشته گرا که بیشتر رو به سوی گذشته دارند و می خواهند دنیای جدید را با دین کهن هماهنگ کنند و دنیایی مناسب دین سنتی بسازند و دنیا را دینی کنند. سوم نواندیشانی اعتدال گرا که هم نظری به گذشته دارند و هم نظری به آینده و می خواهند دین و دنیا را به گونه ای با هم تلفیق کنند که اعتدالی بین گذشته و آینده برقرار شود. هر یک از اندیشه های نوین، چهره های متعددی دارد که در اینجا به بارزترین چهره هر یک پرداخته شده و بیشتر بحث بر آرا و اندیشه های دو متفکر نامی معاصر، ویوکاننده از دین هندو و مطهری از دین اسلام متمرکز شده و دغدغه های دینی و فکری آن دو باهم مقایسه شده است.

هدف از این مقاله بررسی انسان شناختی آریا ورنا و داسا ورنا به معنای نظام طبقاتی کاست در جامعه هند از نگاه کتاب دینی «ریگ ودا» است. مطالعه حاضر با استفاده از روش اسنادی انجام شده است. نتایج نشان می دهد اگرچه آریایی هایی که به هند مهاجرت کردند مردمانی صحرانشین بودند، ولی تصور اینکه بین آنها هیچ گونه طبقه اجتماعی وجود نداشت مشکل به نظر می رسد، چون سرودهای ریگ ودا به طور مشخص و مختصر به سه طبقه مختلف آریا ورنایی اشاره دارد. این طبقات در ریگ ودا به نام های برهمن (روحانیان)، راجانیه (پادشاهان و اشراف)، وایزیه (کشاورزان، صنعتگران) که اساس توسعه طبقات بالاتر در جامعه آریا ورناست نام برده شده اند. این نظام طبقاتی به خوبی توانست ساختار اجتماعی ورنایی خاصی را در جامعه هند به صورت آریا ورنا و داسا ورنا ایجاد کند. تقسیمات ورنایی کاست ریگ ودایی توانست خط موازی بسیار نزدیکی را با نظام طبقاتی اوستایی ایرانیان تشکیل دهد. البته توجیح های فراوانی وجود دارد که نشان می دهد هر دو نظام، منشا مشترکی داشته اند و ثابت می شود که مهاجرت آریایی ها به هند، یک مهاجرت تدریجی از ایران به هند بوده است.

نقش دین در اندیشه هندی همواره مهم بوده است. انفصالی که در غرب میان دین و دانش های دیگر بشری ایجاد شد هرگز در هند تحقق پیدا نکرد. حتی امروزه نیز نقش دین را می توان در عرصه های مختلف مشاهده کرد و گرایش ها و تعلقات دینی در آثار متفکران معاصر هندی مشهود است. در میان متفکران معاصر هند، ویویکاناندا بیشتر و پیشتر از دیگران به عنصر دین توجه کرده است، به طوری که متفکران متاخر هندی از قبیل رابیندرانات تاگور، اوروبیندو، گاندی، و راداکریشنان و دیگران تحت تاثیر او بوده اند. او مرید راما کریشنا بود و اعتقاد داشت همه ادیان حقیقت واحدی را تعلیم می دهند. به نظر او کسانی که وجود دین را در زندگی ضروری نمی دانند بین حقیقت دین و یکی از وجوه آن تفاوتی قائل نیستند، یعنی دچار خلط کنه و وجه شده اند. او همچنین از پیروان مکتب «ودانتا» بوده و تحت تاثیر اندیشه های شانکارا قرار داشته است. در این مقاله با اشاره به نقش دین در اندیشه هندی، به معرفی آرای دینی او پرداخته می شود.

ایالات متحده نه تنها نتوانست وقوع انقلاب های خاورمیانه را پیش بینی کند بلکه در درک عمق و احتمال تسری آن به دیگر کشورها نیز ناکام بود. در زمانی که واشینگتن در مواجهه با بیداری اسلامی مشغول اقدامات تاکتیکی بود جمهوری اسلامی ایران ابتکار عمل یک بازی استراتژیک را در دست گرفت. این امر گفتمانی سه مرحله ای بود که توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد. با طرح گفتمان جمهوری اسلامی، امریکا در برابر ایران قرار گرفت و شاهد بروز یک گفتمان دو قطبی درباره انقلاب های منطقه بین ایران و امریکا بودیم. همچنین واشینگتن تلاش کرد این گفتمان را در منطقه تضعیف کند. بدین ترتیب هر دو طرف با ورود به یک مواجهه گفتمانی، قدرت نرم یکدیگر را به چالش کشیدند. این مقاله با بررسی مراحل این مواجهه تلاش می کند برداشت هریک از طرفین از این واقعیت و تلاش آنها برای بازنمایی آن را در خارج تبیین کند.

پس از حمله های یازده سپتامبر 2001، رمان ها و آثار ادبی فراوانی با موضوع تاثیر این حمله ها بر افراد مختلف در داخل و خارج از ایالات متحده به رشته تحریر درآمد. با وجود ادعای این رمان ها (مبنی بر پرداختن به تاثیر این حمله ها بر مردم آمریکا)، نویسندگان برای توصیف مسلمانان و اعراب بیشتر از کلیشه های شرق شناسی استفاده می کنند و به نظر می رسد، پس از یازده سپتامبر، گفتمان شرق شناسی، کلیشه ها و قالب های گذشته را محکم تر از پیش کرده است. این مقاله بر آن است تا این گفتمان را در دو رمان «تروریست» (Terrorist)، نوشته جان آپدایک (John Updike) و «مرد در حال سقوط» (Falling Man)، نوشته دان دلیلو (Don DeLillo)، را تحلیل کند؛ چرا که آپدایک و دلیلو از نویسندگان برجسته ادبیات آمریکا هستند و هر دو رمان، از رمان های پرفروش نیویورک تایمز به شمار می روند.با این که ریشه های شرق شناسی را باید در فرهنگ اروپا جستجو کرد، از نیمه قرن 20 و اوایل قرن 21، دیدگاه های شرق شناسانه را آمریکا شکل داده، ترویج می کند. در این مقاله سعی بر آن است تا چگونگی بازنمایی نویسندگان نامبرده از مسلمانان و ایدوئولوژی آنها مورد بحث قرار گیرد. نکته قابل توجه این است که اگر چه این رمان ها در قرن بیست و یکم و با توجه به افزایش ارتباط و اطلاعات درباره مسلمانان نوشته شده، نویسندگان مورد نظر از همان قالب ها و کلیشه هایی استفاده می کنند که از زمان قرون وسطی درباره مسلمانان وجود داشته است.