جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شرح است بر جواب حاج محمد كريم خان كرماني به ملا حسن بن محمد باقر مراغي. «منصور» مولف از طرف كريم خان كرماني به سوالات حسن بن آقا محمد باقر مراغي پاسخ گفته و در اول و آخر رساله تاييديه كريمخان به خط و مهر وي در سلخ ذيقعده 1275 هـ ثبت شده از جمله نوشته است: «بسمله. نعم لما كنت مشغولا بتصنيف كتب مهمة و لم يكن لي فرصة سألته ادا الله ايام اقباله و ايده بافضاله ان يفصل ما كتبته مجملا فانعم و كتب فاحسن فاجاد و ارانيه فاستحسنته و لذلك بعثت ماكتبه لانه الموفي بالمراد كتبه العبد الاثيم» [مجلس شورا 30/64]

اين رساله حاوي چندين پاسخ و پرسش درباره مسائل گوناگون و عرفاني و فسلفي و كلامي است. پاسخها بيشتر با عنوان بدان اي مسلمان آغاز شده و ظاهرا از مولي علي نوري است. در اين رساله از حاشيه زاد المعاد مولا محمد باقر مجلسي و حاشيه شرح مختصر آقا حسين خوانساري و نان و حلواي شيخ بهايي ياد شده است. يكي از پرسشهايي كه در اين رساله بدان جواب داده شده است در اينجا با پاسخ آن نقل ميگردد: سوال - انسان هر فعلي كه ميخواهد بكند براي هر امري دنيوي و اخروي مجبور است يا مختار اكر بفرمايند كه امر بين الامرين است لاجبر و لا تفويض پس در اينصورت فساد ظاهر است جهت آنكه ظاهرا فعل شر را بنده بشراكت جناب باري كرده است جواب: بدان اي برادر كه اين سوال مشهور از غوامض و مشكلات مسائل اصوليه دينيه ميباشد و معركه آراي مختلفه، هر كس چييزي يافته و بافته از تار و پود فكر و خيال خود بافته است و حق آن است كه از معدن علم و عصمت عز صدور يافته كه « لا جبر و لا تفويض بل الامر بين الامرين » ليكن از دامن فهم مراد اين كلام معجز نظام صدق بنياد، دست فكر علماي ظاهر قاصر بفهم اين فقير منظور از اين سخن بي نظير بر درك علماي باطن محصور است. القصه ما رميت اذ رميت گفت حق فعل حق بر فعل ما دارد سبق يعني در صورت خلاصه رمز سراسر كنز اين است كه افعال عباد چنانچه حق تعالي در رد آيه كريمه مذكور، هم نفي كرده است و هم اثبات و ليكن فاعل خيرات بالحقيقه خداست و عباد فاعل بالعرض و مجاز ميباشند و بر عكس در فعل شرور و آفات و از اينجا رفع تعارض و تنافي ميانه آيات و اخبار ميشود و حقيقة و مجاز اينجا دخلي بحقيقة و مجاز مصطلح علماي علم عربيت ندارد. علماي باطن گشتاخ و بي ادبند و از شدت آداب داني احتياج به آداب علم ندارند. اينك فهرست داراي 34 سوال: سوال اول: علماي اماميه ... . چه ميفرمايند در اين مسئله شرعيه كه آيا روح اسناني مجرد سات يا مادي ... . ؟ سوال دوم: آيا روح انساني داخل مجموع بدن است و يا خارج از بدن ... . ؟ سوال سوم: وقتي كه جناب حضرت عيسي و ادريس ... . به بهشت داخل شدند از صورت جسم به اين بدن داخل شدند ... . ؟ سوال چهارم: شخي ميت را در خواب ميبند و با او گفتگو ميكند آيا ميت مزبور خود ميداند ... . ؟ سوال پنجم: وقتي كه عالم فاني ميشود بهشت و دوزخ هم فاني ميشود يا خير ... . ؟ سوال ششم: طائفه اي از اصحاب حضرت عيسي را حواريون كيگويند اسم ايشان حواريون بوده است ... ؟ سوال هفتم: حقيقت خواب چه چيز است و چه باعث ميشود كه بعضي خوابها مي بينند ... . ؟ سوال هشتم: بهشت و دوزخ حقيقي را جناب باري خلق كرده است و الحال موجود است يا نه يا در قيامت خواهند آفريد ... ؟ سوال نهم: جهت انسان در بهشت اكل و شرب هست يا نه ... ؟ سوال دهم: مراد از قالب مثالي چه ميباشد و معاني معين براي قالب مثالي هست ... . ؟ سوال يازدهم: انسان هر فعلي كه ميخواهد بكند براي هر امري دنيوي و اخروي مجبور است يا مختار ... ؟ سوال دوازدهم: نصاري از ما دليل خواسته باشند براي آمدن ... و دليل واضح براي قبول كردن ايشان چه چيز است ... ؟ سوال سيزدهم: روح از چه چيز خلق شده است و خود روح الحال چه چيز است ... ؟ سوال چهاردهم: بهشت دنيا در زمين است يا در آسمان ... . ؟ سوال پانزدهم: جناب اقدس الهي براي هر ذو حياتي عمري وقرر فرموده ... . و يا آنكه عمر حدي است كه نميگذرد ؟ سوال شانزدهم: ملائكه اناثند يا ذكور ... ؟ سوال هفدهم: پيش از طلوع آفتاب ... . سرخي كه در آسمان پيدا ميشود از چه چيز است ... . ؟ سوال هيجدهم: علماي اماميه چه ميفرمايند كه ايا روح انساني يا ساير حيوانات مجرد است ... . ؟ سوال نوزدهم: روح انسان داخل بدن است يا خارج از بدن ... . ؟ سوال بيستم: مراد از قالب مثالي چه ميباشد و كجا ميباشد ... ؟ سوال بسيت و يكم: بهشت و دوزخ خقيق را خدا آفريده است ... ؟ سوال بسيت و دوم: در احاديث هست كه وقت سكرات موت ... . و كيفيت حضور ايشان بچه نحواست ... . ؟ سوال بسيت و سوم: روح از چه چيز خلق شده و خود روح ... . ؟ سوال بسيت و چهارم: لعن بريزيد و شيطان و عمر ... . چه نفع دارد ... ؟ سوال بيست و پنجم: در دعاي كميل است كه الهي و مولاي اجريت خدا ايا جاري كردي ... . ؟ سوال بسيت و ششم: در حديث است كه درجعت و در سوال قبر ... . مراد از محض مومن و ... . ؟ سوال بسيت و هفتم: مثلا كسي سفر دريا ميكند و غزق ميشود ... . آيا در اينصورت حتمي است بايد بشود ... ؟ سوال بسيت و هشتم: خدايتعالي در روز الست كه ارواح مشركين را خلق كرده آيا ميدانست كه اينها كافر خواهند ... ؟ سوال بسيت و نهم: براي پيغمبران ... وفات حقيقي مثل انسان هست ... . ؟ سوال سيم: حقيقت خواب چيست ... ؟ سوال سي و يكم: اسنان هر فعلي كه ميكند از امور دنيويه يا اخرويه مجبور است يا مختار ... در پايان پاسخ به اين سوال گويد: زياده چه عرضه دارد عرصه تنگ است سوال سي و دوم: در حديث است كه در شب معراج پيغمبر از ... چرا بايد از كه از موت مكره باشد ... ؟ سوال سي و سوم: بعضي مكالمات كه شيخ بهائي در نان و حلوا فرموده از آنجمله: كاكل مشكين بدوش انداخته ... غرض شيخ از اين چه بوده ... ؟ سوال سي و چهارم: امام رضا (ع) وقتي كه بمجلس مامون داخل شد آيا امام ميدانست يا نه ... ؟ (عبد الحسين حائري) پاسخ به 35 پرسش گوناگون است كه به مباحث گوناگون كلامي و فلسفي مي پردازد. در الذريعه از اين رساله با نامهاي گوناگون ياد كرده در (جلد دوم، ص 85) با «الاسئلة السلطانية» آمده كه پرسش ها را از فتحعلي شاه و پاسخها را از حكيم نوري دانسته؛ در (جلد 5، ص 210) با عنوان «جوابات سلطان آقا محمد خان» كه پرسشها را از آقا محمد خان قاجار فرض نموده است؛ در (جلد 12، ص 246) با عنوان « سؤال و جواب» كه در حاشيه كشف الفوائد علامه حلي چاپ شده كه تقريبا يك سوم از اين نگاشته است. برخي پرسشها را از ميرزاي قمي دانسته اند كه با توجه به مضمون عاميانه برخي پرسشها اين انتساب بسيار بعيد است. پرسشها عبارت است از: 1- تجرد نفس؛ 2- جايگاه روح نسبت به بدن؛ 3- چگونگي ورود حضرت ادريس و عيسي به بهشت با بدن جسماني يا غير آن؛ 4- چگونگي بدن ميت و صدق و كذب اخبار ميت؛ 5- فناي بهشت و دوزخ؛ 6- سبب تسميه حواريون حضرت عيسي؛ 7- حقيقت خواب؛ 8- خلقت بالفعل بهشت و دوزخ؛ 9- خوردن و آشاميدن و ازدواج بهشتيان؛ 10- مرا از قالب مثالي و ... ؛ 11- جبر و اختيار؛ 12- دليل بر نبوت خاصه در مناظره با نصارا؛ 13- خلقت روح و علم بدان؛ 14- جايگاه بهشت دنيا؛ 15- عذاب قبر؛ 16- صدقه و دعا رافع اجل محتوماست؟؛ 17- ملائكه و بيان ذكوريت و اناثيت آنها؛ 18- علت سرخي آسمان و. .؛ 190 تجرد روح؛ 20- ارتباط روح و بدن؛ 21- قالب مثالي و پرسش از معراج جسماني؛ 22- جايگاه بهشت و دوزخ حقيقي؛ 23- چگونگي حضور پيامبر و ائمه در نزد محتضر؛ 24- خلقت روح و تفضيل ائمه بر يكديگر؛ 25- تاثير لعن بر اشقياء و صلوات بر اولياء؛ 26- شرح فقره اي از دعاي كميل؛ 27- رجعت، سؤال قبر، لوح محفوظ و محو و اثبات؛ 28- قضاي الهي؛ 29- علم حق در عالم ذر؛ 30- فوت پيامبران و اولياء؛ 31- حقيقت خواب و اخبار ميت؛ 32- جبر و اختيار؛ 33- پرسش از حديث قرب نوافل و انتساب تردد به خداوند؛ 34- تاويل ابياتي از شيخ بهائي و ملاي روم؛ 35- علم امام و تنافي آن با وقوع در تهلكه بويژه در اخبار حضرت رضا و حضرت علي عليه السلام. آغاز كتاب: سوال علماي اماميه و فقهاي اثني عشريه رضي الله عنهم چه ميفرمايند در اين مسئله شرعيه كه آيا روح انساني مجرد است يا مادي براي او فاني شدن هست يا نه اگر بفرمايند مجرد است و فاني نميشود چه ميفرمايند در خصوص آيه شريفه كل شي هالك الاوجه انجام كتاب: رضا به داده بده وز جبين گره بگشا ** كه بر من و تو در اختيار نگشاد است مجمل و ملخص سخن اين است كه عصمت مانع از ارتكاب مناهي است. و السلام [دانشگاه تهران 12/2771؛ مدرسه فيضيه 2/59؛ فهرستواره منزوي 6/93 و 6/160 با عنوان «روح» ]

نگارنده مي گويد روز پنجشنبه 6جمادي الاولي از سال 888 سؤالي از من پرسيده شد درباره اينكه، چون عيسي (ع) در آخر زمان باز آيد مردمان را بر اساس چه ديني محاكمه مي كنند ؟ دين خودش يا دين پيامبر ما ؟ او گويد كه دو ماه بعد روز جمعه 14ربيع الاول يكي از علما كه در محضر پدرم كسب علم كرده بود [اگر تاريخ 888 براي اين پرسش و پاسخ درست باشد آشكار مي شود كه پرسنده 34سال پس از مرگ استادش مطلب را از فرزند آن استاد پرسيده است ]به نزد من آمد و قصه استحياء ملائكه از عثمان را از من پرسيد. من بنابر حديثها كه از «ابن عساكر» در كتاب «تاريخ الخلفا» خود آورده بودم، به وي پاسخ دادم. اين رساله جواب آن سؤالات است. چون اين رساله در مجموعه ما بدنبال «شرح الصدور» سيوطي قرار گرفته و همچنين نويسنده به كتاب «تاريخ الخلفا» كه از آثار خود سيوطي است، اشاره كرده، مي توان گفت كه نگارنده اين رساله هم خود سيوطي باشد (علينقي منزوي) [كتابخانه ملي 11/257؛ ]

سائل كه از نواصب به شمار مي رود از عالمي شيعي درباره حديث ثقلين پرسيده و مدعي است كه فرمان تمسك در اين حديث به ثقل اكبر است، نه ثقل اصغر، از اين رو در برابر آن حظي و بهره اي ندارد. عالم شيعي با عناوين «قوله -اقول» با دلائل قاطع و مستدل به او پاسخ داده و ثابت كرده كه ثقل اكبر از ثقل اصغر افتراق ناپذير و تمسك به دومي عين تمسك به ثقل اكبر است. [آستان قدس 26/234]

رساله استدلالي است در ابطال اعتقاد به رؤت حضرت باري تعالي در دنيا و آخرت با چشم ظاهر. در اين رساله نظر شيخ عبدالحق دهلوي در «ترجمه المشكاه» و ديگر اشاعره مورد نقد قرار گرفته و به شبهات مطرح شده از سوي آنان پاسخ داده شده است. [اهدائي رهبر4-1]

مؤلف: مولوي ميرزا حسن علي هاشمي لكهنوي (بنا بر ضبط ترقيمه). تفسيري است اعتقادي پيرامون داستان گفتگوي حضرت ابراهيم با كواكب بنابر آنچه در آيه 76تا 78سوره انعام آمده است: «فلما جن عليه الليل ... فلما رءا القمر بازغا قال هذا ربي فلما أفل قال لئن لم يهدني ربي لأكونن من القوم الضالين فلما رءا الشمس بازغة قال هذا ربي هذا اكبر فلما أفلت ... . » مؤلف پس از ذكر آيه و محتواي آن به طرح يك سؤال پرداخته و مي گويد!چرا عبارت «لئن لم يهدني ربي لأكونن من القوم الضالين» بعد از رؤيت ماه در وسط كلام آمده است و پس از رؤيت خورشيد نيامده؟اگر در جاي مناسب خود آمده است آيا با عبارت «هذا ربي» كه پس از رؤيت خورشيد آمده منافات دارد يا خير؟مؤلف پس از آن به طور مفصل شش جواب خود را بيان مي كند، ‌از جمله اينكه: 1- «هذا ربي» در هر سه مورد (زهره، ماه و خورشيد) بر سبيل الزام بوده است، ‌نه اعتقاد يا اشتباه و. . 5- قول «هذا ربي» محمول است بر معني استفهام به تقدير حرف استفهام ... 6- جمله «هذا ربي» قضيه حمليه در قوه شرطيه است و از عدم صدق شرطيه سبب كذب ثاني ناگزير است عين ... . [اهدائي رهبر4-2]