جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حاشيه ي توضيحي مختصري است با عناوين «قوله-قوله» . بر شرح سعدالدين تفتازاني بر عقائد نسفي، که درآن بعض آراء تفتازاني را رد کرده است. حاشية احمد بن موسي معروف به خيالي بر شرح عقائد نسفي، علامه تفتازاني در 768 اين كتاب را شرح كرده و گروهي از فضلاء بر اين شرح حواشي نوشته اند، بحر الافكار خيالي از آنجمله است. (يوسف اعتصامي) در نسخه نامي از مؤلف نيست. آنچه كه مسلم است مؤلف را تأليفي است ديگر بعنوان حاشيه بر «مطالع الانظار في شرح طوالع الانوار». ازينرو مؤلف از مردمان سده 8 هـ. ق. ببعد است. در پشت صفحه اول بخط مغاير «حاشيه بحرآبادي بر شرح نسفي» و در صفحه بدرقه بخطي نونويس «حاشيه عقائد مولانا محمد (نسخه بدل محمود) نيريزي» نوشته شده. كتاب تعليقاتي است بعنوان «قوله» بر شرح عقائد تفتازاني. (مهدي ولائي) حاشيه مختصر توضيحي است بر كتاب سابق با رد و ايرادهاي كوتاه در بعضي از گفته هاي تفتازاني. (سيد احمد اشكوري) در كشف الظنون آمده كه اين حاشيه، رساله مختصر مفيدي است كه طلاب به واسطه آن امتحان مي شوند و ماخذ اين حاشيه، حاشية ابي الشريف قدسي مي باشد، اين كتاب براي وزير محمود پاشا نوشته شده است. (سيد محمود مرعشي) اين شرح در آغاز و پايان كتاب بنا بر يادداشت كاتب «الحاشية الخيالية‌» ناميده شده است شيخ نجم الدين ابو حفص عمر بن محمد نسفي متوفي 537 هـ ق، كتاب موجز و مفيدي در عقائد نگاشته است بنام عقائد النسفي كه علامه سعد الدين مسعود بن عمر تفتازاني متوفي 791 هـ ق، آنرا شرح كرده است و ملا احمد بن موسي ايزنيقي خيالي متوفي 860 هـ ق، بر اين شرح تفتازاني حاشيه اي نوشته است و آنرا به وزير محمود پاشا اهداء كرده، و در اواخر رمضان 862ق موافق با جمله «حل سوّد لشرح العقائد » پايان يافته است. و چاپ هم شده است كه نسخه ما همين است. حاشيه اي است بر شرح عقائد نسفي به عنوان «قال الشارح، أقول» . (صدرائي و ديگران) بر اين نسخه حواشي بسياري كتابت شده است. (صدرائي و ديگران) حاشيه بر شرح سعدالدين مسعود بن عمر تفتازاني بر عقائد نجم الدين عمر نسفي. نزديك به پايان رمضان 862 (چلبي). (محمد تقي دانش پژوه) حاشيه مولانا شمس الدين مشهور به خيالي. (علي نقي بهروزي) براي وزير محمود پاشا (محمد تقي دانش پژوه) حاشيه اي است بر شرح تفتازاني بر عقايد نسفيه شيخ نجم الدين ابوحفص عمر بن محمد (537) «حضرتي، صادق» در كشف الظنون آمده كه اين حاشيه، رساله مختصر مفيدي است كه طلاب به واسطه آن امتحان مي شوند و ماخذ اين حاشيه، حاشية ابي الشريف قدسي مي باشد، اين كتاب براي وزير محمود پاشا نوشته شده است. (سيد محمود مرعشي) حاشيه اي بر شرح عقائد نسفي كه مسعود تفتازاني آن را شرح كرده است. (نظري، محمود) آغاز كتاب: بسمله اما بعد الحمد لمستاهله و الصلوة علي سيد رسله و آله و صحبه فدونک ايها الساري هذا البزاس ... بسمله قال الشارح النحرير عامله الله بلطفه الخطير بعد ماتيمن بالتسمية الحمدلله اقول في تعقيب التسمية [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/448؛ رضوي 1/104-105و 11/109؛ كشف الظنون 2/1146؛ مرعشي 28/556؛ الهيات مشهد 3/943؛ کشف الظنون 2/1145؛ آستان قدس 1/104 و11/109-110؛ ف. مشهد 4/84؛ كشف الظنون در العقايد. فهرست سپهسالار 4/226-227؛ فهرست آستان قدس 1/104-105 و 4/84 و 11/109؛ دانشگاه بوعلي ص 57؛ مجلس شورا 2/41و 16/330؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/555 و 2/95؛ فهرست مختصر مجلس ص 303؛ دانشگاه تهران 17/478؛ حضرت شاهچراغ 2/202؛ نشريه 5/68 و 7/143 و 9/28 و 9/44 و 11/502 و 11/615؛ الهيات مشهد 1/454؛ مرعشي 29/431؛ ريحانة الأدب 2/198؛ كشف الظنون 2/1145؛ وزارت امورخارجه 21؛ رايانه ملي ص 2633؛ التراث العربي 2/310؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/333 و 2/381؛ شورا 2/308/40 و 44/150؛ الاوقاف العامة موصل 2/159 و 2/229 و 3/146 و 2/310؛ رايانه آستان قدس] شرح و حواشي: حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي (-) حاشية عبدالكريم علي حاشية الخيالي علي شرح العقائد النسفية للتفتازاني (-) زبدة الافكار = تعليقات علي حاشية الخيالي = حاشية حاشية شرح العقائد النسفية سيالكوتي، عبدالحكيم بن شمس الدين (-1067) بحر الافكار مدرس، حسن بن حسين (-10) حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي = حاشيه بر حاشيه عقائد نسفي قرماني، كمال الدين اسماعيل (-920) حاشية علي حاشيتي الخيالي و قول أحمد = تسويدات علي الحاشتين للخيالي و قول احمد = حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي ساچقلي زاده، محمد بن ابي بكر (-1150) حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي كفوي، محمد بن حميد (-1174) حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي قول احمد، احمد بن محمد (-950) حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي بركشاطي، محمد شريف (-) حاشية حاشية الخيالي علي شرح عقائد النسفي باخرزي، محمد قاسم بن محمد صالح (-) التحفة النملية الي آمر خزانة الكتب السليمانية المتعلقة علي الحاشية الخيالية علي العقائد النسفية حيدري، عاصم بن ابراهيم (-13)

شرحي است بعربي از اسماعيل حسيني خاتون آبادي سپاهاني بر شرح جلال الدين دواني بر عقائد عضدالدين ايجي كه براي شيخ علي خان وزير و بنام شاه سليمان صفوي ساخته و جلديكم را در بامداد روز سه شنبه دهه سوم جمادي الاول 1094 بانجام رسانده است (محمد تقي دانش پژوه) [دانشگاه شماره 2386؛ مجلس شورا 10/1331؛ دانشگاه تهران 9/975؛ ]

رساله كوتاهي است در اعتقادات كه مؤلف در آن به اعتقادات شيخ صدوق نظر داشته و از وي با عنوان قال ابو جعفر ياد مي كند. جزء مصنفات شيخ مفيد توسط کنگره شيخ مفيد بچاپ رسيده است كتاب شرح رساله «اعتقادات» شيخ صدوق است. عناوين مطالب بطور: « قال الشيخ ابوجعفر - قال الشيخ المفيد. فصل قال الشيخ المفيد » است. روضات الجنات در توصيف اين شرح چنين آورده است: « و مبناه في هذه الشرح رده علي المصنف مهما امكن و ان كان مع تمحل غريب و ذلك لكمال البينونة في مشربيهما و ان كان الحق معهما جميعاً كما لا يخفي » . (مهدي ولايي) = تصحيح الاعتقاد الاماميه از شيخ محمد بن محمد بن النعمان مفيد (م 413). نقد و شرح است بر اعتقادات صدوق. شيخ مفيد پاره اي از آراء صدوق را در اين رساله مورد نقد و بررسي قرار مي دهد. در پايان درباره اختلاف احاديث و وجود حق و باطل در آنها و ميزان تميز ميان احاديث مقبول و مردود سخن مي گويد و به كتابهاي خويش « التمهيد» و « مصابيح النور »، « امالي » و رساله هايي كه در پاسخ سوالات وارده ساخته ارجاع مي دهد و مي افزايد: « و جمله الامر انه ليس كل حديث عزي الي الصادقين حقا ... . . و قد اضيف اليهم ما ليس بحق ... . » و در پايان رساله درباره اعتبار كتاب سليم بن قيس هلالي - به روايت ابان ابن العياش - ترديد كند: « غير ان هذاالكتاب غير موثوق به و لا يجوز العمل علي اكثره و قد حصل فيه تخليط و تدليس ... . » . اين رساله با اوائل المقالات مفيد در تبريز با اهتمام واعظ چرندابي و سپس در نجف و اخيرا - به سال 1371 - با تصحيح و مقدمه آقاي حسين درگاهي جزو انتشارات كنگره شيخ مفيد به چاپ رسيده است. شرحي است بسيار مختصر بر رساله « الاعتقادات » شيخ صدوق، كه در واقع براي تصحيح لغزشهاي رساله و وجه صحيح در گفته هاي صدوق، بر پايه علم كلام با شواهدي از لغت با آيات و احاديث، بيشتر با عناوين « قال الشيخ - قال المفيد » . (سيد احمد اشكوري) شرح اعتقادات صدوق (محمد شيرواني) شرحي است كه شيخ مفيد (336-413) بر «اعتقادات» تأليف صدوق (م381) نگاشته و اختلاف نظر خويش را كه گاهي گنوسيست تر از صدوق است روشن مي كند (علينقي منزوي) شرح و تعليقه اي بر رساله «الاعتقادات» شيخ صدوق، در مجموعه مصنفات شيخ مفيد جلد 5 چاپ شده است (صدرائي و ديگران) ابن بابويه صدوق رازي قمي ايلاقي رساله اي در اعتقادات شيعي امامي دارد شيخ مفيد بر آن شرحي نوشته است كه دوبار در ايران بچاپ رسيده است. مفيد در اين شرح از ابن بابويه خرده گيري نموده است. (دانش پژوه) شرحي است تحقيقي غالباً با عناوين «قال الشيخ ابوجعفر و قال الشيخ المفيد» براعتقادات صدوق وي به علت اختلاف مسلك و مشربي كه با صدوق داشته مبناي خود را بر رد و ابطال گفتار و مطالب او قرار داده است. (براتعلي غلامي مقدم) رهبر دانشمند شيعي شيخ ابوجعفر محمد بن بابويه قمي (م 381 در ري) در نيشابور براي پيروان سخن ميراند و در انجمني كه پيران و مشائخ در روز آدينه 12 شعبان 368 گرد آمده بودند از او درخواستند تا آئين اماميان را بآنان بشناساند. او در آن انجمن «كتاب اعتقادات» خويش را براي آنها خواند. شيخ مفيد (336-413) بدين دفتر نگريسته نكته هائي درباره آن از آغاز تا انجام آورده و در بسياري از جاها از آن خرده گرفت و بسا از گفته هاي او را نپذيرفت همين است كه نام «تصحيح الاعتقاد» دارد و در تبريز دوبار بسالهاي 1364 و 1371 با اوائل المقالات مو بچاپ رسيد. مفيد در آن باقمي در آفريده شدن جانها پيش از تنها مخالفت كرده ميگويد كه خبر «ان الارواح مخلوقة قبل الاجساد بالفي عام فما تعارف منها ايتلف و ماتنا كرمنها اختلف» واحد است و تناسخيان و حشويان شيعي چنين گويند و جهان ذري ميپندارند و گرنه ميبايستي از آن جهان چيزي بياد آيد (اينجا سخن پلاتون درباره تذكر بياد ميآيد) باز ميگويد بقاء نفس با آيه «كل من عليها فان» نميسازد و راي فيلسوفان ملحد است كه ميگويند جان را پيدايش و تباهي نيست وراي تناسخيان كه بتكرار نفوس در صور و هياكل ميگويند. اين را ناصبيان بشيعه بستند و از آنان نكوهش كردند و زنديق شان خواندند. اخباريان ماساده و كودنند و بهر خبري ميگروند و درست و نادرست آن را نمي شناسند و معني آن را نمي يابند روان گويا همان گوهريست كه با او سخن ميگويند و فيلسوفان آنرا ساده مينامند (ص 32-38 چاپ دوم) اينكه شيخ ميگويد كه همه امامان كشته شدند درست نيست و خبري كه آوردند گزافه است همين اندازه ميتوانيم بگوئيم كه سه پيشواي نخستين و امام كاظم (ع) ‌و گويا امام رضا (ع) را كشته باشند نه پيشوايان ديگر (ص 63) درباره حلاجيان ميگويد كه آنها را صوفي و اباحي و حلولي و ملحد و زنديق هستند و براي حلاج مانند مجوسان براي زردشت و ترسايان براي راهبان خود آيت و اعجاز مي پندارند و از دين بسي دور ترند تا ايندو گروه (ص 65) باز ميگويد اينكه قمي مينويسد هر كس دانشمندان قم را كوتاهورز بداند خود غلو ورزيد درست نيست چه ابن الوليد قمي ميگويد كه «پيامبر را فراموش كننده ندانستن غلو است» پس او در اين باره تقصير نمود و بسياري از قميان را ديدم كه امامان را از پايگاه ارجمندشان پائين ميآوردند و ميگفتند كه آنان بسياري از احكام دين را نمي دانستند تادر دلهايشان بگذرد و گروهي از آنها هم درباره امامان پندار و گمان روا ميداشتند. پس نشانه غلونه آنستكه قمي پنداشت بلكه قديم و الهي و آفريننده دانستن آنها (ص 65). مفيد در اين گزراش از «تمهيد - مصابيح النور - پاسخ پرسشها كه از شهرها بدو رسيد و در آنها درست و نادرست حديثها را روشن نمود» ياد كرد (ص 70) او در «اجوبه مسائل سرويه» نيز از اشباح و اظله و عالم در گفتگو نمود (رسائل چاپ نجف ص 44 و پس از آن) چنانكه در ارشاد و مقنعه خودهم براي بسياري از امامان مرگ طبيعي گفته است (حاشيه 2ص64چاپي). (محمد تقي دانش پژوه) شرحي است بر كتاب الاعتقادات شيخ صدوق كه به شماره 1648 خواهد آمد. شيخ مفيد در اين شرح ديدگاههاي خود را مطرح كرده و موارد اختلاف نظر خود با شيخ صدوق را آشكارا بيان داشته است. شيخ طوسي و نجاشي در فهرستهاي خود، نامي از تصحيح الاعتقاد شيخ مفيد به ميان نياورده اند البته نجاشي از «الرد علي ابن بابويه» و «جوابات أبي جعفر القمي» نام برده كه ممكن است مرادش همين «تصحيح الاعتقاد» بوده باشد. گرچه شيخ مفيد دو رساله ديگر نيز در رد صدوق در مسأله سهوالنبي (ص) و العدد و الرؤية نيز دارد. تصحيح الاعتقاد چند ترجمه به فارسي و يك ترجمه به انگليسي دارد. مرحوم استاد سيد عبدالعزيز طباطبايي نزديك به 20 نسخه از تصحيح الاعتقاد را شناسانده كه همگي آنها مربوط به پس از سده يازدهم هجري است. اين كتاب دست كم 5 بار در تبريز و قم و بيروت به چاپ رسيده است. (آتاباي بدري) شرحي است مختصر با عناوين «قال الشيخ ابوجعفر و قال الشيخ ابوعبدالله» بر «اعتقادات» شيخ صدوق (-381ق). مولف اين كتاب را به جهت تصحيح لغزشهاي شيخ صدوق با استناد به مباحث علم كلام و تكيه بر آيات و روايات تاليف نموده است. آغاز كتاب: الحمد علي نواله ... . هذا تصحيح اعتقاد الاماميه للشيخ ابي جعفر ... ... تاليف الشيخ المفيد. انجام كتاب: و اما ما تعلق به ابو جعفر من حديث سليم ... . و ليفزع الي العلماء فيما تضمنه من الاحاديث ليفقهوه علي الصحيح منها و الفاسد و الله الموفق للصواب. ]الذريعة 4/193 و13/102؛ فهرست دانشگاه تهران 3/567؛ مقالات عربي کنگره شيخ مفيد <مقاله استاد سيد عبدالعزيز طباطبايي> 1/229-233؛ كشف الحجب والاستار /124؛ موسسه آية الله بروجردي 2/317؛ نشريه 4/327؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 323؛ تراثنا س18ش1و/2 209؛ ميراث شهاب س12ش3و/4 151؛ تاريخ نگارش هاي عربي 1/787-788؛ الذريعه 4/193 و 13/102؛ الشيخ المفيد و عطاؤه الفكري الخالد 72-76؛ فهرست كتابخانه سپه سالار 1/524؛ فهرست كتابهاي چاپي عربي 554؛ معجم التراث الكلامي 2/274؛ مجلس شورا 32/255؛ عكسي مرعشي 5/76؛ 5/247؛ رايانه آستان قدس؛ [ شرح و حواشي: تصحيح الاعتقاد (ترجمه) مدرس يزدي، محمد علي بن محمد (1193-1265)