جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریة فلسفی- عرفانی، «تعین اول» نظریه ای کلان دربارۀ لحظۀ «پدیداری و ظهور وجود» و چگونگی شکل گیری صدور کثرات از واحد بسیط است. این مسئله از مباحث بنیادی و البته از دشوارترین مسائل در «عرفان اسلامی» است. ابن عربی پدر عرفان نظری در جهان اسلام شناخته شده و در این میان اندیشة وحدت وجود او که پایة اصلی فکر و دستگاه عرفانی اوست، در پرتو نظریۀ تعین اول سامان یافته است. بررسی این مسئله که ابن عربی چگونه و در کجا آن را بررسی کرده و آیا دغدغة فکری او بوده یا تعبیر و تبیین او چگونه بوده است، اهمیت زیادی دارد. از آنجا که در بررسی عمدة آثار وی، از جمله کتاب عظیم فتوحات مکیّه به صراحت این عنوان یافت نمی شود، در تحقیق پیش رو تلاش شده با بررسی آثار ابن عربی به ویژه کتاب یادشده معادل و اصطلاح یا اصطلاحاتی که ابن عربی در آثار خود برای «تعین اول» به کار برده، مشخص و مقصود او تبیین، تحلیل و در پاره ای از موارد با نگاه نقادانه به آن ها نگریسته شود. همة این مسائل به روش توصیفی – تحلیلی و با توجه به نگاه ابن عربی و شاگردان مکتب وی، به این موضوع رسیدگی شده است.

یکی از مباحث مطرح در فلسفة اخلاق، معیار ارزش گذاری افعال اخلاقی است. کانت، فیسلوف آلمانی، معتقد است تنها فعلی واجد ارزش اخلاقی است که مطابق با تکلیف باشد و فاعل هیچ گونه انگیزه دیگری غیر از عمل به وظیفه نداشته باشد. برای فهم اینکه چه عملی مطابق با وظیفه است، باید به امر مطلق مراجعه کرد. مراد از امر مطلق، که تمام وظایف اخلاقی ما را مشخص می کند، عبارت است از: بنابر آن قاعده ای عمل کنید که بتوانید همزمان اراده کنید که آن قاعده، قانونی جهان شمول گردد. وی امر مطلق را حکم بدیهی عقل عملی می داند. ازآنجاکه این امر مطلق است، احکام به دست آمده از آن نیز مطلق خواهد بود. این پژوهش، با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف معرفی و نقد مکتب اخلاقی کانت تدوین یافته است.

اخلاق سکولار از مبانی هستیشناختی و انسان شناختی و نیز از برخی اصول و مبانی معرفت شناختی بهره میبرد. اموری همچون شکگرایی، نسبیّت گرایی، عقل گرایی، علم باوری و کثرت گرایی معرفتی اموری هستند که به عنوان مبانی معرفت شناختی اخلاق سکولار مطرح هستند. ابتلا انسان معاصر غربی به شکاکیّت و نسبیّت در معرفت از یک سو، و گرایشات علم باورانه، عقل گرایانه، کثرت گرایی معرفتی و اخلاقی از سوی دیگر، موجب دور شدن وی از اخلاق دینی گردید و زمینه را برای طرح اخلاق سکولار فراهم ساخته است. اینها جملگی ناشی از ضعف های مفرط مسیحیّت موجود و عملکرد سوء کلیسا در برخورد با اندیشه های علمی و فلسفی بوده است. این مقاله به تشریح این مبانی و نقد و بررسی آنها پرداخته و سعی در اثبات کارآمدی اخلاق دینی نموده است.

مقاله «دین به زندگی معنا می‌بخشد»، اثر لوییس هاپ واکر، در سال 1989 م، در کتاب «طلب حقیقت» منتشر شد. واکر در این مقاله کوشیده است نشان دهد اعتقاد به خدا و دینداری، موجب معنابخشی به زندگی شده و ارزش‌های اخلاقی را موجّه می‌سازند. او معتقد است اخلاق، تنها در پرتو اعتقاد به خداوند، ضمانت اجراء خواهد داشت. از نظر نویسنده، صرف اعتقاد به خدا، اخلاقی زیستن ما را ضمانت نخواهد کرد؛ چه اینکه در طول تاریخ، فجایعی اخلاقی توسط معتقدان به خدا و دینداران رخ داده است. ضمناً بر خلاف آنچه واکر بدان معتقد است، قواعد اخلاقی، منشئی انفسی و عقلانی نیز داشته و بنا بر این، در جامعه‌ای که دین یا اعتقاد به خداوند وجود ندارد، امکان اخلاقی زیستن برای آن‌ها قابل تصور است؛ چرا که از منظر دین، خداوند، توان یافتن و اراده عمل طبق این قواعد را در نهاد آدمی قرار داده است.

این تحقیق با موضوع «تفسیر تطبیقی آیه مباهله و شبهات جدید» از چهار بخش کلی تشکیل شده است: بخش اول: تبیین اجمالی آیه مباله این بخش از چهار فصل تشکیل شده و مهم ترین لغات، سیاق و شأن نزول آیه مباهله، مسئله تثلیث و عقیده مسیحیان درباره الوهیت مسیح را مورد بررسی قرار داده است. بخش دوم: در این بخش پس از ذکر یک مقدمه، روایات مذهب اهل بیت(علیه السلام) و اهل سنت در چهار فصل دسته بندی شده است: فصل اول: روایات مربوط به شأن نزول آیه مباهله. فصل دوم: روایاتی که آیه مباهله را مربوط به اهل بیت می داند. فصل سوم: احتجاج کنندگان به آیه مباهله درباره افضل بودن اهل بیت(علیه السلام). فصل چهارم: اثبات افضل بودن ولایت حضرت علی(علیه السلام). بخش سوم: آیه مباهله نزد مفسران فریقین در این بخش، نخست نگاه مفسران بزرگ و معروف مذهب اهل بیت(علیه السلام) همچون (شیخ طوسی، علی بن ابراهیم قمی، محسن فیض کاشانی، هاشم بحرانی، علامه طباطبائی و...) و سپس آرای مفسران بزرگ و معروف اهل سنت از قبیل، (محمد بن جریر طبری، محمد بن احمد قرطبی، ابن کثیر دمشقی، جلال الدین سیوطی و الوسی) مورد بررسی قرار گرفته است. بخش چهارم: نقد و بررسی مهم ترین شبهات و پرسش های مربوط به آیه مباهله در این بخش با مراجعه به کتب تفسیری، حدیثی و اعتقادی به چند شبهه و سؤال در مورد آیة مباهله، پاسخ داده شده است.

این پایان نامه به ترجمه و نقد بخشی از جزء دوم کتاب «اضواء علی متشابهات القرآن» اثر خلیل یاسین شامل سوره های فصلت تا پایان قرآن اختصاص دارد. در این کتاب آیات مشکل قرآن بررسی شده و به صورت سئوال و جواب آمده است. محقق پس از ترجمه با استفاده از تفاسیر المیزان و نمونه شرحی را بر آن افزوده است

در پژوهش حاضر هفت باب از ابواب نخست کتاب القرآن بحارالانوار مجلسی ترجمه و نقد سندی و محتوایی شده است. عنوان های این ابواب به این قرار است: فضل و اعجاز قرآن، فضل کتابت مصحف و آداب آن، کاتبان وحی و خصوصیات آنان، ضرب القرآن بعضه ببعض و معناه، اولین و آخرین سوره نازله قرآن، عزائم القرآن یا سوره های سجده دار، جمع و تحریف قرآن.

در این پایان نامه باب اول و دوم از کتاب «مع الانبیا فی القرآن الکریم» تألیف عفیف عبدالفاتح طباره ترجمه و نقد و بررسی شده و موضوعات آن به این شرح است: باب اول، داستان های پیامبران(ع) و اهداف آن، هدف و مقصود از داستان های پیامبران(ع)، شیوه ی داستان های پیامبران(ع)، سبک داستان انبیا(ع)، تفاوت قرآن با تورات و داستان های قرآن؛ باب دوم، آدم و ادریس(ع): فصل اول، خلقت آدم(ع) و تکریم او: پیدایش آدم(ع)، منزلت آدم(ع)، تکریم آدم(ع)، سجده ی ملائکه و امتناع ابلیس؛ فصل دوم، آدم و ابلیس: طرد شیطان از بهشت، آفرینش حوا، فریب آدم توسط ابلیس، خطای آدم، عفو آدم و اخراج او از بهشت، بهشتی که خداوند آدم را در آن ساکن کرد؛ فصل سوم، پندها و عبرت ها: تکریم انسان، سرانجام کبر و خودخواهی، دعوت به تعالی روح، آدم نخستین ساکن زمین نیست، طبیعت ابلیس و شیاطین، شیطان بر مؤمن سلطه ای ندارد، توبه شیطان را دور می کند؛ فصل چهارم، داستان هابیل و قابیل: قصه ی هابیل و قابیل؛ فصل پنجم، نبوت ادریس(ع).

کتاب اضواء علی متشابهات القرآن نوعی کتاب تفسیری است که به تفسیر بعضی از آیات متشابه و مشکل قرآن پرداخته است. نویسنده آیاتی را که از نظر نحوی، بلاغی، علمی و فلسفی مشکل بوده و برای ما از وضوح کافی برخوردار نبوده در قالب سؤال و جواب مطرح نموده است. شیوه کار بدین صورت می باشد که آیه یا آیاتی از قرآن را به ترتیب آورده است و بعد با توجه به آن سؤال یا سؤالاتی را مطرح کرده است و به آنها پاسخ داده است. ما نیز صمن ترجمه کتاب در تحلیل جواب ها شیوه خود کتاب را برگزیده ایم بدین صورت که با مراجعه به تفاسیر مختلف آنها را تأیید و تحکیم نموده و یا نقد کرده ایم. منبع اصلی ما در بررسی جواب ها تفاسیر شیعه بخصوص دو تفسیر ارزشمند المیزان و نمونه می باشد. و تقریبا در بیش تر سؤال ها نظر یکی از این دو تفسیر را درباره سؤال و آیه آورده ایم. سعی بر این بوده است که از تفسیر قرآن به قرآن استفاده شود و تفسیرهای پیامبر (ص) و ائمه علیه السلام را در ارتباط با آیه مورد سؤال بیاوریم. علاوه بر دونکته فوق اصول زیر را نیز در بررسی تعدادی از جواب ها مد نظر قرار گرفته است ‎1- اصل عدم ترادف در قرآن‎2 - اصل تضمین که در عین ایجاز مشکلات تفسیری فراوانی را حل می کند‎3- اصل عدم پذیرش رعایت فواصل در آیات به این معنا که خداوند تنها حفظ سجع و آهنگین بودن آیات را مد نظر نداشته است، بلکه معنا و مفهوم خاصی را القاء می کند‎4. اصل عدم پذیرش وجود حروف زائده در قرآن؛ زیرا هر حرفی در قرآن معنی خاصی را ارائه می کند، بنابراین یا باید معنای خاص آن حرف را شناسایی کرد و یا این که جمله دارای حرف زائده را باید از باب تضمین دانست. آیات قرآنی تماما با سوره و شماره در متن آورده شده است. برای ترجمه آیات از ترجمه آیت الله ناصر مکارم شیرازی استفاده شده است اشعار نیز به صورت روان ترجمه شده اند. به صورت سؤال و جواب بودن کتاب باعث تفهیم بهتر و سریع تر نمودن فهم آن می کند، که از این ویژگی خاص کتاب می باشد. وجود سؤال ها و جواب های تکراری در کتاب زیاد به چشم می خورد و کتاب از جامعیت و شمول کافی برخوردار نیست و نویسنده می توانست با طرح سؤال های بیش تر جامعیت بیشتری به آن ببخشد./