جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان در زیست‌جهان‌های متفاوت، ساختارهای اخلاقی و سیاسی گوناگونی رقم زده است. تفاوت زندگانی اخلاقی و سیاسی آدمیان خود استوار بر تمایز نگرش‌هایی است که ایشان نسبت به انسان، جهان و خداوند داشته‌اند. در این میان، کسانی استنتاج «باید» از «هست» را انکار می‌کنند و مدعی‌اند که «باید و نباید»های زندگانی آدمی بر هیچ درکی از نحوۀ وجود موجودات استوار نیست؛ با این حال، حتی اگر «استنتاج باید از هست» ممکن نباشد، «استنتاج باید در هست» امری محتوم و ناگزیر است. انسان همواره در هستی هست، در هستی می‌اندیشد و به هستی می‌نگرد؛ تمام بایدهای و نبایدهای اخلاقی و سیاسی نیز در عرصۀ هستی اعتبار می‌شوند و بازبستۀ نحوۀ هستی موجود انسانی و بینش‌های او هستند. اندیشمندان مسلمان نیز در مواجهه با جهانِ خود بینش‌هایی داشته‌اند که نوع نگرش ایشان به اخلاق و سیاست را شکل داده است. به‌این‌ترتیب، بر خلاف یونانیان که بر مبنای هارمونی فوسیس و در روشنی لوگوس به اخلاق و سیاست می‌اندیشیدند، در تمدن اسلامی «شریعت الهی» به ستون اصلی حکمت عملی، اخلاق و سیاست بدل می‌شود. این در حالی است که اخلاق و سیاست دوران مدرن، با نگاه به حقوق طبیعی بشر و با اتکاء به تدبیرِ عقلانی خودِ وی استوار گشته است که البته انسدادهایی نیز رقم زده است. روشن است که مواجهۀ فلسفۀ اسلامی با دستآوردهای دوران مدرن، مستلزم بازاندیشی در حکمت عملی، اخلاق و سیاست نیز خواهد بود؛ مواجهه‌ای که پیش از هرچیز، بازخوانی «خودِ تاریخی»، «ریشه‌های تمدنی» و «عناصر اصلی حکمت عملی» در جهان اسلام را ضروری می‌سازد. طی درسگفتار «فلسفۀ اخلاق در تفکر اسلامی» که در پاییز و زمستان ۱۴۰۰ برای دانشجویان فلسفه دانشگاه تهران ایراد شده است، در هر جلسه پس از ایراد مطالبی درباب موضوع آن جلسه، در گفتگویی صمیمی با برخی دانشجویان دغدغه‌مند کوشیده‌ایم ضمن تبارشناسی جایگاه کنونی خود، مسائل اخلاقی معاصر را در مواجهه‌ای هرمنوتیکی با اندیشمندان گذشته و حال، با نگاهی پدیدارشناختی به زیست‌جهان کنونی، و ارزیابی تحلیلی از براهین و نظریه‌ها، مورد واکاوی قرار دهیم.

سلام به دوستان، همراهان و همیاران عزیز. دوباره سال نو را تبریک می‌گوییم. سالی که اگر چه دستانمان بهم نرسید تا به گرمی بفشاریمش، ولی دل‌هایمان از هم دور نشد. در این روزگاری که همه مجبور به خانه نشینی هستیم، غدیر رسالت فرهنگی و اجتماعی خود را فراموش نکرد و حتی ویروسی کوچک با تبعاتی‌ بزرگ به نام کرونا هم نتوانست قطار در حال حرکت غدیر را متوقف کند، ولو مدتی کوتاه. در این روزها که به حکم عقلانیت و منطق از دیدار یکدیگر محرومیم و امکان حضور در کنار هم فراهم نیست، از نعمت فضای مجازی بهره می‌گیریم تا در کنارهم باشیم و با هم بر داشته‌های علمی و معرفتی خود بیافزاییم. از این‌رو خیریه غدیر سلسله درس‌گفتارهای نوروزی ، با موضوع عرفان، معنای زندگی، اقتصاد و جامعه‌شناسی را برگزار می‌کند. باز هم لطف اساتید بنام این سرزمین شامل حالمان شد و وقت گرانقدر خود را در اختیارمان گذاشتند تا بهره‌ای ببریم از دریای دانش این بزرگواران. به امیدخدا تا پایان فروردین ماه، درس‌گفتارها ادامه خواهد داشت و در خدمت دوستان و اساتید خواهیم بود.

هدف از درس‌گفتارهای عناصر فلسفه حق هگل آشنایی با عناصر اصلی فلسفه سیاسی در سنت ایدئالیسم آلمانی از مسیر مواجهه مستقیم با یکی از متون محوری این سنت یعنی عناصر فلسفه حق هگل است. هگل خود فلسفه حق را فلسفه آزادی توصیف می‌کند؛ بنابراین در این اثر با دریافت هگل از مهم‌ترین مفهوم اندیشه سیاسی عصر جدید یعنی آزادی و نسبت آن با زندگی جامعه اجتماعی و مشخصا جامعه مدنی و دولت مواجه می‌شویم. هگل حق را وجود اراده آزاد در جهان معرفی می‌کند. بنابراین فلسفه حق نزد او همان فلسفه آزادی است و در این اثر در جستجوی فعلیت یافتن آزادی در زندگی اجتماعی و مشخصا نحوه تحقق آن در جهان اجتماعی انسان و نقش نهادها در تحقق این آزادی است. این کتاب با رویکردی دیالکتیکی، تکامل دریافت از مفهوم حق را در قالب سه مرحله بیان می‌کند: حق انتزاعی، اخلاق و حیات اخلاقی. حیات اخلاقی به عنوان آخرین گام از سه‌گانه دیالکتیکی علم حق که مفصل‌ترین بخش کتاب را نیز تشکیل می‌دهد به شرح دریافت هگل از نهادهای اساسی جامعه مدرن یعنی جامعه مدنی و دولت اختصاص دارد. نقد قرارداد اجتماعی، ارزش بازار آزاد در تحقق آزادی انسان و دریافت هگل از نظام اقتصاد سرمایه‌داری و نیز نقش دولت در تحقق آزادی انسان، از جمله مباحث کلیدی و نیز مناقشه برانگیز این اثر است که منازعات تفسیری فراوانی حول آن شکل گرفته و در این درس به پاره‌ای از آن‌ها اشاره می‌شود.

جلسه اول این پرسش‌های اصلی گفت‌وگوی ما را درباره‌ی فصل اول کتاب راهنمایی می‌کند: – با این که پرسش‌های اساسی در اندیشه‌ی سیاسی هیچ پاسخ قطعی یا نهایی ندارند، چرا باید با تفکر سیاسی درگیر شد؟ به تعبیر دیگر، چرا تفکر سیاسی به زحمتش می‌ارزد؟ – آیا برای زندگی مدنی، هیچ راه میان‌بری هست که ما را با پرسش‌های اساسی در اندیشه‌ی سیاسی مواجه نکند؟ – آیا اندیشیدن به پرسش‌های اساسی سیاسی از ما انسان‌های بهتری می‌سازد؟ به بیان دیگر، در اندیشه‌ی سیاسی چه عنصر رهایی‌بخشی هست؟ جلسه دوم این پرسش‌های اصلی گفت‌وگوی ما را درباره‌ی فصل اول کتاب راهنمایی می‌کند: – با این که پرسش‌های اساسی در اندیشه‌ی سیاسی هیچ پاسخ قطعی یا نهایی ندارند، چرا باید با تفکر سیاسی درگیر شد؟ به تعبیر دیگر، چرا تفکر سیاسی به زحمتش می‌ارزد؟ – آیا برای زندگی مدنی، هیچ راه میان‌بری هست که ما را با پرسش‌های اساسی در اندیشه‌ی سیاسی مواجه نکند؟ – آیا اندیشیدن به پرسش‌های اساسی سیاسی از ما انسان‌های بهتری می‌سازد؟ به بیان دیگر، در اندیشه‌ی سیاسی چه عنصر رهایی‌بخشی هست؟ جلسه سوم این پرسش‌های اصلی گفت‌وگوی ما را درباره‌ی فصل دوم کتاب راهنمایی می‌کند: – آیا انسان‌ها ذاتاً با هم بیگانه اند؟ – اگر نه، چرا این همه تفرقه و تعارض میان آنان هست؟ – آیا با عقل می‌توان بر بیگانگی فایق آمد؟ جلسه چهارم این پرسش‌های اصلی گفت‌وگوی ما را درباره‌ی فصل دوم کتاب راهنمایی می‌کند: – آیا برای غلبه بر بیگانگی به ایمان دینی نیازمندیم؟ – آیا باید همه‌ی مردمان در جامعه‌ای واحد و جهانی متحد شوند؟ – آیا باید همه‌ی تمایزهای طبقاتی محو شود؟ جلسه پنجم – آیا انسان‌ها ذاتاً با هم نابرابراند؟ – اگر برخی انسان‌ها ذاتاً برتر از دیگران باشند، چگونه و چه کسانی می‌توانند ایشان را شناسایی کنند؟ – اگر انسان‌ها ذاتاً برابر باشند، آیا همه‌ی نابرابری‌های قراردادی نادرست اند؟ – اگر همه‌ی نابرابری‌های قراردادی رفع می‌شدند، آیا نشانی از آزادی بر جای می‌ماند؟ – اگر همه‌ی نابرابری‌های قراردادی محو می‌شدند، آیا نشان جدایی بر می‌افتاد؟ – آیا مردان و زنان را باید همیشه و در همه‌ی زمینه‌ها یک‌سان در نظر گرفت؟ جلسه ششم – آیا انسان‌ها ذاتاً با هم نابرابراند؟ – اگر برخی انسان‌ها ذاتاً برتر از دیگران باشند، چگونه و چه کسانی می‌توانند ایشان را شناسایی کنند؟ – اگر انسان‌ها ذاتاً برابر باشند، آیا همه‌ی نابرابری‌های قراردادی نادرست‌اند؟ – اگر همه‌ی نابرابری‌های قراردادی رفع می‌شدند، آیا نشانی از آزادی بر جای می‌ماند؟ – اگر همه‌ی نابرابری‌های قراردادی محو می‌شدند، آیا نشان جدایی بر می‌افتاد؟ – آیا مردان و زنان را باید همیشه و در همه‌ی زمینه‌ها یک‌سان در نظر گرفت؟ جلسه هفتم ⁃ اگر نابرابری‌های قراردادی یک‌سره زدوده می‌شدند، نشان جدایی بر می‌افتاد؟ ⁃ آیا زنان و مردان همیشه و از هر جهت باید برابر گرفته شوند؟ جلسه هشتم – آیا سامان می‌تواند منبعی جز قدرت داشته باشد؟ – چه کسی باید حکومت کند؟ – اگر حکومت ازان مردم است، آیا خودشان باید حکومت کنند یا نمایندگان‌شان؟ – آیا قدرت داشتن خوب است؟ – باید اطاعت کرد؟ چرا؟ جلسه نهم – چه کسی باید حکومت کند؟ – اگر حکومت ازان مردم است، آیا خودشان باید حکومت کنند یا نمایندگان‌شان؟ – آیا قدرت داشتن خوب است؟ – باید اطاعت کرد؟ چرا؟ جلسه دهم (پایانی) – آیا قدرت داشتن ارزش دارد؟ – باید اطاعت کرد؟ چرا؟

خانه‌ی فرهنگی غدیر در رمضان سال ۱۴۰۱ خورشیدی سه مجموعه‌نشست با محور موضوعات دین‌پژوهانه برگزار کرد. در مجموعه‌نشست یکم، یاسر میردامادی در دو شب با عنوان «مسئله‌ی فلسفی دعا» به بررسی چگونگی سازگاری خدا و دعا پرداخت؛ در مجموعه نشست دوم، فرهاد شفتی با عنوان «سوی نقش نامنقش» به رازآمیز بودن “حقیقت مطلق” با تکیه بر “الحمدلله” پرداخت و مفهوم تعبد را واکاوی کرد؛ و در مجموعه‌نشست سوم، زهیر میرکریمی در دو‌ شب با عنوان «قرآن و زیرمتن‌های آن» پس از معرفی مبانی نظری «بینامتنیّ» نسبت قرآن با متون معاصر با قرآن و پیش از قرآن را بررسی کرد.

جلسه اول | ۳ فوریه ۲۰۲۲ جلسه‌ی اول بحث از «خدا و اخلاق»، بر اساس کتابی با همین عنوان از آنه جِفری. پوشه‌ی متنی بحث هم ضمیمه است. اگر می‌خواهید پیش از/به جای گوش دادن بحث، به شکل مختصری از محتوای آن مطلع شوید، خواندن پوشه‌ی متنی، این هدف را برمی‌آورد. در این جلسه به معرفی کتاب و نیز مجموعه‌ای که این کتاب ذیل آن منتشر شده است می‌پردازیم. سپس نویسنده را معرفی می‌کنیم و دو ایده‌ی اصلی کتاب را توضیح می‌دهیم: ۱. این‌که خداباوری به‌تر از ندانم‌انگاری یا خداناباوری، اخلاق را تبیین می‌کند، ۲. این‌که خداباوری دینی (حداکثری) به‌تر از خداباوری فلسفی (حداقلی)، اخلاق را تبیین می‌کند. جلسه دوم | ۱۰ فوریه ۲۰۲۲ جلسه‌ی دوم از «خدا و اخلاق» خوانش کتابی از آنه جِفری، فیلسوف آمریکایی. در این جلسه توضیح دادیم که «به‌ترین تبیین» چه‌گونه تبیینی است. سپس به اختلاف بر سر به‌ترین تبیین از اخلاق پرداختیم. سپس صورت کلّی تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی اخلاق را تقریر کردیم. سپس توضیح دادیم که این صورت کلّی بر عینیت‌گرایی بنا شده است. سپس یک اِشکال مشهور بر تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی اخلاق را تقریر کردیم: اِشکال مبتنی بر «نظریه‌ی خطا» (Error Theory) که می‌گوید ارزش‌های عینی اخلاقی وجود ندارند. سپس یک استدلال به سود نظریه‌ی خطا که استدلال غرابت (Queerness) باشد را طرح و نقد کردیم. جلسه سوم | ۱۷ فوریه ۲۰۲۲ جلسه‌ی سوم از خوانشِ کتابِ «دین و اخلاق» اثر آنه جِفری. در این جلسه به یک اِشکال دیگر علیه تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی اخلاق می‌پردازیم: اِشکال بی‌منبعی که می‌گوید عینیت اخلاق، تبیین‌پذیر نیست. سپس نسخه‌ی دوم از تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی اخلاق را تقریر خواهیم کرد که بر الزامات اخلاقی تمرکز می‌کند. نسخه‌ی اول بر ارزش‌های اخلاقی تمرکز داشت. سپس یک نمونه از نسخه‌ی الزامات اخلاقی را طرح می‌کنیم: تبیین نیکولاس ولترستورف، فیلسوف آمریکایی در باب بنیان‌های خداباورانه‌ی حقوق بشر. سپس وارد اِشکال‌ها به این نسخه می‌شویم. جلسه چهارم | ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ در جلسه‌ی چهارم از خوانش کتاب «خدا و اخلاق» اثر آنه جِفری، به طرح اشکالاتی پرداختم که به تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی الزامات اخلاقی وارد شده است. اِشکال اول اشکال تخلف‌ناپذیری اراده‌ی الهی بود. اشکال دوم اشکال خودآیینی (آتانومی) بود. اشکال سوم اشکال نابسندگی اراده بود. و اشکال چهارم اشکال دلبخواهی‌شدگی اخلاق بود. پس از طرح هر اشکال برخی پاسخ‌ها به آن نیز مورد بحث قرار گرفت. جلسه پنجم | ۳ مارس ۲۰۲۲ در این جلسه به دیدگاه ترکیبی پرداختیم، دیدگاهی که می‌کوشد اخلاق را ریشه‌مند در خدا نگه دارد اما به اِشکال دل‌بخواهی‌شدگی اخلاق هم پاسخ دهد. سپس به طرح چند اشکال به دیدگاه ترکیبی وارد است پرداختیم: ا . اشک ال علم خد ا به آنیده ی امکانی، ۲. اِشکال فقدان علم نمایه‌ای از سوی خدا، ۳. اِشکال اختفای الهی ۴. اِشکال بسندگی قراردادگرایی در تببین منشاء الزامات اخلاقی. سپس نسخه‌ی سوم تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی اخلاق را توضیح دادیم. دو نسخه‌ی قبلی نسخه‌ی ارزش‌های اخلاقی و الزامات اخلاقی بودند. نسخه‌ی سوم نسخه‌ی خوبی اخلاقی است. اشکال‌ها به این نسخه در جلسه‌ی آینده بحث خواهد شد. جلسه ششم جلسه‌ی ششم (پایانی) از سلسله جلساتِ خوانش کتاب «خدا و اخلاق» اثر آنه جِفری. در این جلسه استدلال آنسلمی به سود تبیین خداباورانه از هستی‌شناسی خوبی اخلاق مورد بحث قرار گرفت. سپس به انواع اِشکال‌ها به این تبیین پرداختیم: ۱. اِشکال ناسازواری ۲. اِشکال بسندگی این‌جهانیِ خوبی، ۳. اِشکال مبتنی بر الهیات سلبی، ۴. اِشکال‌های مبتنی بر الهیات پست‌مدرن. سپس دو تبیین خداباورانه‌ی متفاوت از هستی‌شناسی اخلاق را توضیح دادیم: تبیین إنی (از معلول به علت) در مقابل تبیین لِمّی (از علت به معلول). سپس یک تبیین لِمّی خداباورانه از هستی‌شناسی اخلاق پیش‌نهاد شد. سپس دو اِشکال به آن طرح شد: ۱. اِشکال دادارباورانه، ۲. اِشکال مبتنی بر نسبت خدا و زمان

رضا صمیم: بسیاری چنین تصور می کنند که ماکیاولی به ویژه در آثار مشهورش، شهریار و گفتارها، وارث نوعی اندیشه ی محافظه کار و حافظ نظم موجود است شبیه آنچه معمولا در اندیشه های نمودیافته در اندرزنامه ها و سیاست نامه ها با آن مواجه می شویم. در این دوره با مراجعه ی مکرر به دو اثر مشهور او نشان خواهم داد- همانگونه که طرفداران «مطالعات انتقادی مدرن» در زمانه ی ما نشان داده اند- او نه تنها وارث اندیشه های محافظه کار نیست بلکه واضع چیزی است که می توان از آن به «مطالعات انتقادی مدرن» یاد کرد. برای من «مطالعات انتقادی مدرن» حوزه ای مطالعاتی است که تنها یک هدف دارد: برملاساختن ساز و کارهایی که در آن امتیازها به نحوی نابرابر تولید و توزیع می شوند. ساز و کارهایی که به کمک آن «همه» می توانند «وضعیتی» (Position) بیابند که در آن بخشی از این امتیازها را از آن خود کنند. در «مطالعات انتقادی مدرن» هیچکس نه بهره مندان از قدرت و نه نابهره مندان از آن مصون از نقد باقی نمی مانند. «مطالعات انتقادی مدرن» برای هیچ قشر و طبقه ای حاشیه ی امن ایجاد نمی کند. هیچ قشر و طبقه ای را نیز معصوم و قربانی جلوه نمی دهد. همه به یک میزان در ایجاد ساز و کارهایی که بعدها طرفداران «مطالعات انتقادی پست مدرن» از آن به ساز و کارهای تولید و بازتولید سلطه یاد کردند مسئولند. در این دوره تلاش من نشان دادن محورهای اصلی پروژه ی «مطالعات انتقادی مدرن» از طریق خوانش دو اثر مشهور ماکیاولی شهریار و گفتارهاست. باید امروزه از «مطالعات انتقادی مدرن» به مثابه رویکردی بدیل سخن گفت چرا که فضای نقد در تصرف «مطالعات انتقادی پست مدرن» است. خوانش شهریار و گفتارها با هدف استخراج اصولی برای ممکن کردن این رویکرد بدیل در زمانه ی حاضر به ویژه در زمینه اجتماعی و فرهنگی ایران صورت می گیرد. به نظر من با ماکیاولی می توان ضعف های «مطالعات انتقادی پست مدرن» را برملا کرد و نشان داد که به کارگیری رویکرد پست مدرن هیچ کمکی به فرارفتن از موقعیت انقیاد و رهایی از آن نمی کند. «مطالعات انتقادی مدرن» بر عکس «مطالعات انتقادی پست مدرن»، هدفش تفسیر موقعیت انقیاد به قصد چیرگی بر آن است. به همین دلیل بیش از آنکه بر یک نظریه ی توضیح دهنده ی وضع موجود مبتنی باشد چهارچوبی برای عمل است. «مطالعات انتقادی مدرن» به تغییر و امکان احیای سوژگی انسان به عنوان تنها کارگزار این تغییر معتقد است. تنها راه ممکن کردن چنین احیایی، نقد رادیکال «همه» به همان شیوه ای است که ماکیاولی در شهریار و گفتارها انجام داده است.

این جلسات که گفتگوی امید کشمیری با سروش دباغ درباب «ویتگنشتاین و معنای زندگی» است، در پنج جلسه از سوی موسسه “خانه آشنا” برگزار گردید. در این جلسات تاکید و محوریت با آراء ضمنی و مصرحِ ویتگنشتاین متقدم در رساله منطقی_فلسفی در باب معنای زندگی است. سه ضلع زندگی با معنا که شامل “زندگی در حال”، “زندگی بی‌پرسش” و “زندگی درونی” با تحلیل فقراتی از رساله، کاویده می‌شود. جلسه پایانی(پنجم) این جلسات نیز به آراء علی شریعتی در خصوص معنای زندگی با تکیه بر “کویریات” او سخن گفته می‌شود.

شش سخنرانی، درباره “خودشناسی و زیستن در زمان حال” در جلسات مربوط به “بازخوانی کتاب نیروی حال”، از اکهارت تُله، ایراد شده‌اند به شما تقدیم کردم که به لطف حق، با استقبال خیلی خوب علاقه‌مندان روبه‌رو شد. ازآن‌جاکه اندیشۀ «زیستن در زمان» حال مانند یک شمشیر دولبه است و می‌تواند آسیب‌های زیادی به بار بیاورد، لازم دیدم باز هم یادآوری کنم که همواره باید مراقب باشیم، به نام زندگی در زمان حال، از گذشته و آینده غافل نشویم. به همین سبب یک سخنرانی کوتاه را که در سال ۱۳۹۵ در پژوهشگاه علوم انسانی ارائه کرده‌ام، به شما تقدیم می‌کنم. هدف این سخنرانی آن است که تبیینی از زندگی در زمان حال به دست بدهد که با درس‌آموزی از گذشته و برنامه‌ریزی برای آینده تعارضی نداشته باشد. در آغاز بخش پنجم نیروی حال نیز به همین مسأله اشاره کرده‌ام، ولی در این‌جا، به تفصیل بیشتری، این موضوع مهم بررسی می‌شود. پیشاپیش به خاطر برخی مطالب تکراری در این سخنرانی از شما پوزش می‌طلبم، ولی باور دارم که این سخنرانی می‌تواند تکمیل‌کنندۀ مباحث پیشین باشد و به برخی از پرسش‌ها و نقدهای نظریۀ زیستن در زمان حال پاسخ بدهد. از کسانی که این هفت سخنرانی‌ را گوش‌ می‌کنند، خواهشمندم که کتاب‌های اکهارت تله را با دقت تمام بارها بخوانید و در آنها تأمل کنید. این سخنرانی‌ها به هیچ وجه شما را از آن کتاب‌های عمیق و ارزشمند بی‌نیاز نمی‌کنند. هدف این سخنرانی‌ها ارائۀ چارچوب اصلی اندیشۀ اکهارت تُله است و مطالب مهمی در لابه‌لای کتاب‌ها هست که در این سخنرانی‌ها نیامده‌اند. آثاری که پیشنهاد می‌کنم در کنار این سخنرانی‌ها، از آنها بهره ببرید، عبارتند از: ۱) آدمی دیگر (قدرت حال)، از اکهارت تله، ترجمۀ سیامک عاقلی، نشر نامک. ۲) مُلکی دیگر، ملکوتی دیگر (ترجمۀ کتاب زمین نو)، از اکهارت تله، ترجمۀ سیامک عاقلی، انتشارات نامک. ۳) تمرین نیروی حال، از اکهارت تله، ترجمۀ فرناز فرود، نشر حمیدا. ۴) سکون سخن می‌گوید، از اکهارت تله، ترجمۀ فرناز فرود، نشر حمیدا. ۵) اینک و این‌جا، شامل پانزده گفتگو با اکهارت تله، ترجمۀ وحید مهدی‌خانی، نشر ترنگ. ۶) سفر به خویشتن، گردآوری و ترجمۀ وحید مهدی‌خانی، نشر ترنگ. ۶) عمیق‌ترین پذیرش، از جف فوستر، ترجمۀ وحید مهدی‌خانی، نشر ترنگ. امیدوارم با مطالعۀ دقیق و عمیق این آثار، بتوانید وجود نازنین‌تان را از دردهای زائد و رنج‌های بیهوده رهایی ببخشید و هر لحظۀ زندگی را به جشنی شکوهمند تبدیل کنید. از دوستان عزیزم در موسسه فرهنگی علی‌مرادیان سپاسگزارم که شرایط لازم برای این کار فرهنگی مهم را فراهم آوردند.