جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي است بسيار مختصر در تبيين مسأله بدا. (اميره ضميري) رساله ايست كوتاه، در مسأله بداء، به صورت استدلالي و با استفاده از آيات و روايات و اشعاري به فارسي از مولوي رومي و ديگران، نامي از اين رساله در الذريعة و كتابشناسي جامع ملاصدرا نيامده است، ليكن نسخه اي از آن در فهرست نسخه هاي خطي كتابخانه ملي ايران 14/198 آمده و آن نيز از ملاصدرا دانسته شده است (سيد محمود مرعشي) با استدلال به آيات و روايات مسأله بداء را براي حضرت باري تعالي اثبات كرده گفته است تنها از جهت معني لغوي بداء بر خداوند محال است چون علم او به همه اشياء محيط و هرگز چيزي از او پنهان نيست در حالي كه معني بدا‌ء درلغت «ظهور امر بعد بعد ما كان خفيا» و اين بر حضرت او محال است. (غلامي مقدم، براتعلي) آغاز كتاب: بسمله، لما امرني من لم اقدر علي مخالفته ان ابين مسئله البداء مع الاحاديث الوارده فيه و بيان ما هو الحق في المسئله فاجبت مسئوله ... انجام كتاب: ذلك فضل الله يوتيه من يشاء و من لم يحصل الله له نورا فماله ور و الحمدلله علي الاختتام و صلي الله علي خير خلقه محمد و اله خير الانام و السلام [كتابخانه ملي 14/198؛ مرعشي 34/233؛ ريحانة الادب 3/417؛ رايانه ملي ص 2009؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/540؛ جامع گوهرشاد 5/377]

منظومه اي است درعقايد شامل 66 بيت درتوحيد وصفات پروردگار. اين رساله به جهت اول بيت آن به <قصيدة يقول العبد> ودربرخي نسخه ها به <مصباح الظلام في اصول الکلام> نيز شناسانده شده است. اين منظومه را درسال 569 ق سروده است. لاميه اي است در بحر وافر مشتمل بر 68 بيت در توحيد و قدم قرآن و عدم جواز لعن بر يزيد بعد از فوت و مسائلي از اين قبيل همگي بمذاق اهل سنت و جماعت. منظومه در كلام اثر طبع سراج الدين (علي بن عثمان بن محمد تيمي اوشي) فرغاني متوفاي 575 و يا 569 هـ. ق. «وفادار مرادي» اين چكامه را احمد پسر علي سند وبي ازهري شافعي (م 1097) شرح كرده است (ذيل كشف الظنون -قصيده ... ) (علينقي منزوي) قصيده لاميه اي است در مبحث توحيد که در آن شاعر به بيان صفات ذات و افعال باري تعالي پرداخته و در 569ق. از نظم آن فراغت يافته است. منظومه لاميه است كه در شصت و شش بيت در موضوع توحيد سروده شده است. با جمله «يقول العبد» آغاز گشته به همين دليل به «قصيده يقول العبد» نيز شهرت يافته است. و در كشف الظنون تاريخ نظم اين ابيات «569ق» آمده است «مدبر چهاربرجي، سيف الله» آغاز كتاب: يقول العبد في بدء الامالي لتوحيد بنظم كاللآلي اله الخلق مولانا قديم و موصوف بأوصاف الكمال 1273و1276و1297و1303و1304و1306و1323ق چاپ شده.؛ مشار عربي، ص118، 1281ق.، رقعي، 4ص (صص14-17) [الذريعه 23/88؛ التراث العربي 1/382؛ آية الله فاضل خوانساري 1/239؛ فهرست مجلس /37 69؛ کشف الظنون /2 1349؛ الهيات مشهد 2/368؛ مرعشي 8/26 و 4/294 و 11/376 و 23/182و 31/330؛ تهران؛ فهرست سپهسالار 5/221؛ كتابخانه ملك 5/244؛ نسخه پژوهي 3/155؛ نشريه 9/14 و 8/236 و 9/373 و 11/160و 11/471 و 11/474 و 11/498 و 11/580 و 11/626 و 11/652 و 11/652؛ فهرستواره مينوي ص 133؛ رايانه ملي ص 4؛ شورا 1/82/33؛ الاوقاف العامة موصل 2/251 و 03/13؛ بروكلمان ج7-8ص305-309؛ التراث العربي المخلوط 2/443-444؛ دنا 2/437-438؛ شورا 1/201/29؛ خزانه مفتي 5/39] شرح و حواشي: شرح قصيدة بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح قصيدة بدء الامالي (الف) (-) شرح قصيدة بدء الامالي (الف) (-) شرح قصيدة بدء الامالي (الف) (-) شرح قصيدة بدء الامالي (الف) (-) شرح قصيدة بدء الامالي (ب) (-) شرح بدء الامالي = شرح قصيدة يقول العبد (-) بدء الامالي = قصيدة الامالي (ترجمة) (-) شرح قصيدة‌ بدء الامالي (ج) (-) شرح قصيدة‌ بدء الامالي (ج) (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح بدء الامالي (-) شرح قصيدة بدء الامالي = شرح قصيدة يقول العبد (-) شرح قصيدة‌ بدء الامالي (ج) (-) شرح قصيدة‌ بدء الامالي (ج) (-) بدء الامالي (ترجمه منظوم) (-) ترجمه و شرح قصيدة بدء الأمالي مغنيساوي، احمد بن محمد (-1000) هداية من العباد = هداية‌ الاعتقاد زين الدين الرازي، محمد بن ابي بكر (-666) مرج اللآلي في شرح بدء الامالي جناني زاده، احمد عاصم (-1235) شرح قصيدة بدء الامالي = شرح قصيدة يقول العبد مصري، محمد (-) شرح بدء الامالي قارصي، علي (-) نفيس الرياض لاعدام الامراض = شرح بدء الامالي = شرح قصيده يقول العبد بخاري، خليل بن علاء (-632) شرح قصيدة بدء الامالي ابن صائغ، محمد بن عبدالرحمن (708-776) درج المعالي في شرح بدء الامالي ابن جماعه، محمد بن احمد (-) شرح بدء الامالي ختني، احمد بن محمد (-12) قصيدة بدء الامالي (ترجمه) شمعي برزريني، مصطفي بن محمد (-1000) بحر اللآلي در شرح بدء الامالي ننگرهاري، درويزه (-1048) ضوء المعالي لبدء الامالي = شرح بدء الامالي قاري هروي، علي بن سلطان محمد (-1014) شرح بدء الامالي ابن صياد، محمد (-) شرح بدء الامالي استانبولي، احمد بن محمد امين (-) عقد اللآلي في شرح بدء الامالي بكري، رضي الدين ابوالقاسم (-10) الهداية من اعتقاد اهل السنة و الجماعة في شرح بدء الامالي بكري، رضي الدين ابوالقاسم (-10) تخميس بدء الامالي في التوحيد عزي، عبدالله (-) نور المعالي لشرح بدء الامالي يازجي، اسماعيل بن عبدالباقي (1050-1121) نثر اللآلي في شرح بدء الأمالي جمالي تونسي، احمد بن محمد (-11) شرح بدء الامالي كركوكي، محمد امين بن ابراهيم (-12) الدرر العوامل بحل الفاظ بدء الآمال مصري، محمد بن محمد (-10) روح النفوس في ترجمة قصيدة بدء الامالي حيدر فيضي (-1168) ترجمه و شرح بدء الامالي ابن مالقوج، محمد بن احمد (-10) عقود اللآلي في شرح بدء الامالي ابن ظهيره، محمد بن عبدالله (-816) جواهر اللآلي في شرح بدء الامالي قناوي، محمد بن محمد (-10) شرح قصيدة بدء الامالي = اللآلي في شرح بدء الامالي انطاكي، محمد بن عمر (-938) قصيدة بدء الامالي (ترجمه) ولي الدين افندي زاده، محمد (-13) توحيد نامه در ترجمه بدء الامالي بياني، محمد سعيد بن محمود (-1139) كشف المعاني في شرح بدء الامالي شكري، محمد بن احمد عطا (-12)

رساله اي است در عقايد شيعه در مورد اصول دين با توجه به روايات ائمه معصومين عليهم السلام كه در بحث امامت راجع به امام زمان عليه السلام، ظهور و ياران آن حضرت بيشتر بحث و بررسي نموده است. اين رساله عنوان بندي خاصي ندارد تنها در برخي موارد از عنوان «مولف گويد» استفاده شده است. (مرعشي نجفي، ‌محمود) [مرعشي 35/569؛ تراجم الرجال 3/123. ]

مولف شرح مفصلي به نام «ضوء اللآلي لشرح بدء الامالي» بر قصيده مشهور «بدء الأمالي» نگاشته بود كه در آن به بيان دقايق اين قصيده پرداخته است، لذا آن شرح مفصل را در رساله حاضر به اختصار برگزار نموده است. (اشكوري، جعفر) [عكسي مركز احياء 7/26]

حاشيه است بر رساله بداء از خود محشي. «طباطبائي منصور»

از شیخ احمد احسایی، در پاسخ همان شیخ احمد بن صالح طوق قطیفی. با سربندهایی بگونۀ ش (1) «قال، مسئلة ...» و «اقول»، که در آن اشاره به پرسش‌هایی که بیش از این کرده می‌کند. پرسش و پاسخ‌ها شماره ندارد، ولی همان است که فهرست 16 پرسش و پاسخ آن در «فهرست مشایخ» (ص 177- 179) آمده است. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین... الاحسائی ان الابن الارشد الاسعد الشیخ احمد بن المرحوم الشیخ صالح بن طوق المذکور، احسن الله احواله و بلغه آماله... قد الحق المسائل المتقدمة بمسائل اخری. فقال بعد کلام طویل. انجام: مسئلة ما تفصیل السبع التی لایکون شیئ... و کتبنا جوابها فلا فائدة فی ذکره. هذا آخر المسائل الثانیة. والحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.

در يك مقدمه و 15 باب و كلام فارسي است. در ذريعه (466: 2) از انيس الموحدين ملامهدي نراقي كه در پنج باب است و چند بار بچاپ رسيده است (مشار 177) ياد گرديد در نسخه ما نام مؤلف پاك شده و دانسته نشد از كيست. فهرست بابها: باب اول در ذكر مراتب خودشناسي. باب دوم در ذكر موجبات هلاكت بدن و روح. باب چهارم در ذكر بطلان مذهب يهود و نصارات و مذهب مجسمه از فرق اسلام. باب پنجم در ذكر كربدا. باب ششم در ذكر اقوال علماي اماميه در مذهب بدا. باب هفتم در ذكر تحقيق معني قضا و قدر. باب هشتم در ذكر بطلان مذهب جسري باب نهم در ذكر شبهات ابليس باب دهم: در ذكر جواب شبهات آن لعين. باب يازدهم در ذكر اسماء الهي و شرح معاني هر يك. باب دوازدهم در ذكر قليلي از مراتب عظمت صنع و آثار رحمت خداوند عالميان باب سيزدهم در ذكر آنكه خداوند صاحب جلال و عظمت را ممالك بسيار ميباشد كه ازين فضا و قبه بيرون است بلكه از عالم ملكوت است باب چهارم و در ذكر ملائكه سموات و ارض و اصناف سكان اطباق سموات و مديرات عالم علوي و سفلي و ذكر احوال هر يك. باب پانزدهم در ذكر احوال مؤمن در قبر و سؤال نكير و منكر. (دانش پژوه) آغاز كتاب: بسمله و به نستعين. زيباترين كلامي كه گلچينان بوستان حدايق معرفت را خار شبهه و ريب از گلدسته گلهاي رنگارنگ ايمان بغيب تواند ربود ... حمد معبوديست. انجام كتاب: چنانكه در حديث ابوذر غفاري مذكور است. [دانشگاه تهران 8/697؛ فهرستواره منزوي 6/82]

نويسنده مي گويد چون درباره بداء بين اعظم علماي خاصه اختلاف و نزاع و منشاء تشينع مخالفان بر شيعه است لذا بر آن شدم كه اين رساله را درين زمينه بپردازم و مسأله را كما هو حقه محقق نمايم. (عبدالله انوار) در معني لغوي بداء و اينكه محال است حق تعالي امري را نداند و سپس براو ظاهر شود يا از اراده امري پشيمان شود، و در نسبت هاي ناروايي كه به شيعه بسته اند و توضيح اقوال در مساله. رساله اي مختصر و استدلالي در اثبات بداء که از اختصاصات اعتقادي اماميه است. مؤلف در اين رساله به تشنيعات مخالفان پاسخ داده، و تفصيل مطلب را به آثار ديگرش چون بحار الأنوار و شرح صحيفه سجاديه ارجاع مي دهد. بداء در لغت نزد مجلسي دو معني دارد: 1. ظهور و روشن شدن، 2. پديد آمدن نظريه و ديدگاه جديد و در كافي شانزده حديث در مورد بداء نقل شده كه منسوب به امامان شيعه است. در انجامه كتاب ظاهراً نام رساله « رساله نافعاً للانسان في الدنيا و الآخره » آمده كه در منابع موجود نبود شايد وصف رساله باشد، الله اعلم. (مسعودي، اكرم) مولف در اين رساله بسيار مختصر درباره بداء كه از مسائل كلامي و از مختصات اعتقادات شيعه اماميه است، با استناد به آيات و روايات، ‌بحث كرده و به گفته هاي اهل سنت در اين باره پاسخ داده است. اين رساله در پنجم ربيع الثاني 1100ق تاليف شده است. (كرم رضايي، پريسا) آغاز كتاب: بسمله، الحمدلله و سلام علي عباده الدين اصطفي محمد و اله خيرة الوري ... ... و بعد چون در مسئله بدا نزاع عظيمي ميان علماي خاصه و عامه بهم رسيد انجام كتاب: پايان: و بغضب الهي گرفتار ميشود و جاي او جهنم است نعوذ بالله من غضب الله. تمت. [منزوي 2/744؛ الهيات مشهد 2/380 و 2/488 و 2/514 و 2/572؛ فهرست سپهسالار 3/243؛ فهرست آستان قدس 4/112 و 11/143؛ مرعشي 1/208 و 29/254 و 28/376 و 10/303 و 19/118؛ الذريعة 3/54؛ ريحانة الادب 5/196؛ كتابخانه هاي گلپايگان 113؛ كتابخانه وزيري 5/1647؛ حوزه علميه امام صادق 1/67 و 2/28؛ كتابخانه ملك 9/266؛ الهيات تهران ص 269؛ كتابخانه ملي 6/592؛ نسخه هاي حبيب جواهري ص 1677؛ كتابخانه ملي تبريز 2/731؛ دانشگاه تهران 13/3125 و 13/3409 و 16/382؛ طوس 4/112؛ مجتهد الزمان ص 33؛ مدرسه صدر بازار 3/570؛ نشريه 7/522 و 5/225 و 7/232 و 11/941؛ اهدائي به آستان قدس ص 385؛ نشريه 7/276؛ آية الله حججي 107؛ فهرستواره كتابهاي فارسي 6/84 و 9/146؛ كتابشناسي مجلسي 163 -164؛ معجم التراث الكلامي 2/27-28؛ كتابخانه شيخ علي حيدر 3/196؛ امام صادق چالوس ص 227؛ ف ملي 6/592؛ ف مرعشي 1/208؛ كتابخانه ملي 13/136؛ نسخه پژوهي 3/71؛ كتابخانه شيخ علي حيدر 3/147؛ مكتبة اميرالمؤمنين 1/328؛ مجلس شورا -1/206/29؛ 32/217؛ اوراق عتيق 1/244؛ دنا 2/439-440]

جواب مختصري است از پنج مسأله که براي استادش شيخ احمد احسائي فرستاده اند ووي به عللي جواب آنرا به مؤلف سپرده است. عناوين مسائل چنين است: 1- تحصيل العلم أو الظن کاف في المسائل الاختلافية من الاصول والفروع أم لا، 2-باب العلم في زمان الغيبة مسدودأ ومفتوح، 3- في الکشفيات والمعقولات التي لم يرصاحبها رواية مطابقة لها حجة او غيرحجة، 4- ما الفائدة في وجود الامام علي تقدير سد الباب، 5- في شرائط نائب الامام العام في هذا الزمان. شيخ احمد، در پايان رساله با تجليل از مولف توشته است كه پاسخ اين پرسشها را من به شيخ حسن ارجاع نمودم و او چنان نوشته كه من مي نوشتم. در 26 شوال 1240 از تأليف آن فارغ شده است. آغاز كتاب: «الحمدلله رب العالمين. . اما بعد فيقول الأحقر الأحقر الأفقر ابن علي، الحسن الشهير بكوهر تجاوز الله عن سيئاتهما و حشرهما مع ساداتهما بمحمد و علي و آلهما انه قد عرض بعض الاخوان من أهل الايمان. انجام كتاب: قال عليه السلام لاشيء کالعمل فبالعمل يفوز من يفوز والحمدلله رب العالمين. [مرعشي 30/24؛ طبقات أعلام الشيعة (قرن 13)، 1/341؛ عكسي مركز احياء 6/227]