جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دهه‌ های اخیر، برخی از پارادایم‌ های پژوهش در علوم انسانی ارایه شده است که آنها را می‌ توان در کنار و یا به جای روش‌ های سنتی پژوهش مورد استفاده قرار داد. هرمنوتیک یکی از ‌این جریان ‌های فکری در قرون جدید است. ‌این نظریه علوم انسانی را به طور خاص دربرمی‌ گیرد. محقق تلاش می ‌کند، با توجه به ماهیت خاص پدیده‌ های انسانی عمل کند، و در جست‌ و جوی اهدافی همچون بازیابی قوانین جهان‌ شمول نباشد. ‌متمایز کردن روش پژوهش علوم انسانی از علوم طبیعی، مخالفت با ساده‌ سازی و تقلیل‌ گرایی پدیده‌ های اجتماعی و انسانی، دوری از ورطه آمارگرایی در علوم انسانی، توجه به تمامیت و کلیت انسان، تاکید بر نقش دلایل در رفتار انسان به‌ جای جست‌ و‌ جوی علل و استفاده از روش درون ‌نگری از نکات مثبت‌ این شیوه تفکر است.

پرسش محوری در حوزه رسانه و دین اینست که آیا باید رسانه را به مثابه امری قدسی و دینی نگاه کرد یا رسانه ذاتا امری سکولار و غیر دینی است؟ اغلب به سبب فقدان پژوهش‌ های مناسب، دو حوزه رسانه و دین به طور مجزا مورد مطالعه قرار می ‌گیرد و تحلیل نسبت میان ارتباطات (رسانه) و تجدد یا مدرنیته بر مبنای سه نگرش روابط ملی، فایده ‌گرا و ساختار‌گرا انجام می ‌شود. بسیاری از نظریات موجود درباره دین و رسانه، به سوی «دین رسانه ‌ای» گرایش داشته و یا در حالتی خوش ‌بینانه درصدد توضیح ابزار بودن هر یک برای دیگری است. رسانه دینی تاکید دارد که نه رسانه صرفا ظرفی برای دین است و نه تکنولوژی رسانه می ‌تواند دین را در حد یک پیام فرو بکاهد. از این رو نه می ‌توان رسانه را پدیده ‌ای ثانوی فرض کرد و نه دین را امری منحاز. نخستین مساله در تبیین دین و رسانه، بازشناسی ذات رسانه، ویژگی ‌های رسانه، ظرفیت و توانایی رسانه، تاریخ معرفتی و دانش رسانه، نسبت میان رسانه و فرهنگ غرب و تفکر لیبرالی، رسانه و ذات سکولاریسم و مسائل تمدن است. در این مقاله، کارکردهای رسانه، رویکردهای قابل بحث در باب رسانه و دین و ساحت‌ های قابل تداخل دین در رسانه دینی بررسی شده است.

قرآن کریم محور اصلی هدایت گری در اسلام است. از این رو، تعلیم قرآن به سایرین، به ویژه کودکان، مورد تاکید پیشوایان دین بوده است. در فضای عمومی جامعه، این امر متولیانی دارد، اما در فضای خانواده، چه کسی باید عهده دار تعلیم قرآن به بچه ها باشد؟ وظایف والدین در تعلیم قرآن به فرزندان و حدود و شرایط آن، مسائلی است که نوشتار حاضر با روش استنادی و تحلیلی (با تاکید بر روش شناسی استنباطی و فقهی) در صدد پاسخ به آن است. در این مسیر، پس از استناد به ادله عامی که شامل مساله تحقیق حاضر است و همچنین ادله خاص، می توان گفت که هر یک از والدین مسوولیتی ویژه به عنوان مستحب موکد و مضاعف دارند که قرآن را به فرزندانشان آموزش دهند. آموزش قرآن به فرزندان از حیث ابعاد، مستحب مولوی عینی نفسی توصلی تعیینی می باشد. این حکم علاوه بر تعلیم الفاظ، شامل آموزش مفاد و تفاسیر قرآن نیز می شود. البته این استحباب، در مورد «تعلیم الفاظ قرآن به اندازه واجبات نماز» به وجوب مبدل می گردد. مناسب است تعلیم قرآن قبل از همه آموزش ها آغاز گردد و آن هنگامی است که کودک به «سن تمییز» می رسد.

مساله کمک به دیگران جهت نیکی و تقواپیشگی، ذیل عنوان «اعانه» یا زمینه سازی بر «بِر» و «تقوا» قرار می گیرد و در مقابل قاعده مصطلح «اعانه بر اثم» است. در مقاله حاضر بررسی ادله شرعی وظیفه مکلفان در خصوص یاری رسانی به دیگران جهت تسهیل اطاعت و فرمانبرداری آنها از دستور شرع، مد نظر است. تحلیل این موضوع، متضمن تاکید بر مسوولیت فرافردی افراد -در قبال شایستگی و تقوای دیگران، علاوه بر مطلوبیت تقواپیشگی ذاتی خود شخص- در جامعه دینی است. یکی از جهات مهم در بررسی موضوع تلاش برای استفاده از شیوه استنباط فقهی و در نتیجه بیان مسوولیت و تکلیف افراد در قبال التزام دیگران به شرع است. بر این اساس هر مسلمان علاوه بر تکالیف شخصی، نمی تواند درباره زمینه سازی برای رفتار شایسته و تقواپیشگی دیگران -که خیر و صلاح جامعه در آن است- بی تفاوت باشد.

به برکت فناوری های اطلاعات و ارتباطات، امکان گفت وگوی ادیان، فرهنگ ها و ملیت ها بیشتر فراهم شده و توافقات بین المللی و اجماعات جهانی بر مسائل گوناگون؛ به ویژه مسائل تربیتی، رشد فزاینده ای یافته است. نوشتار حاضر بر اساس روش استنادی و تحلیلی در صدد است تا مواجهه فقه تربیتی را در این وضیعت بررسی نماید و به شکل ویژه، میزان حجیت شرعی سیره عقلای مستحدث در تعلیم و تربیت و نیز توافقات و بناهای تربیتی عقلای عصر حاضر را واکاوی نماید. برای این منظور در ابتدا، دیدگاه های موجود در اصول فقه شیعه صورت بندی شد و در ادامه با برگزیدن یک نظریه، به تبیین روی آورد فقه تربیتی در وضعیت جهانی شدن و مواجهه با بناهای تربیتی عقلای عصر حاضر و توافقات و کنوانسیون های بین المللی مربوط به کودکان و نیز مسائل تعلیم و تربیت، پرداخته است و «روش شناسی فقه تربیتی» در این زمینه را تبیین نموده است.