جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این نوشتار ارائه آرای دو متفکر عصر حاضر حضرت امام خمینیe و سید ابوالاعلی مودودی درباره حکومت و ولایت می‌باشد. در میان مسلمانان از جمله امام خمینیe و علامه مودودی خلیفه و حاکم بودن پیامبر اسلامa از طرف خداوند از مسلمات است و اینکه بعد از پیامبر اسلامa چه کسی حاکم و خلیفه ولی امت می‌تواند باشد، بین مسلمانان اختلاف واقع شده است. علامه مودودی و امام خمینیe در این باره نظر متفاوتی ارائه کرده‌اند، مودودی نظریه خلافت غیر معصوم را ارائه می‌کند و در ذیل آیه 55 سوره نور Pلَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِO قائل به استخلاف عموم مردم یعنی خلافت غیر معصوم می‌شود و می‌گوید که بعد از پیامبر، حاکم و خلیفه مردم انتخاب می‌کنند که غیر معصوم می‌باشد. ولی امام خمینیe اصل را امامت و حق الهی قرار می‌دهند. بنابر‌این برای بررسی و نقد نظریه خلافت غیرمعصوم (حکومت و ولایت) در پرتو آیات و روایات از نظر مودودی و امام خمینیe پژوهشی مستقل، یک امر ضروری به نظر می‌رسد.

هدف این پژوهش عبارت است از ارائه نمونه‌هایی از مفاهیم روان‌شناختی از قرآن کریم و نشان دادن بعضی از تفاوت‌های اساسی، بین روان‌شناسی معاصر و روان‌شناسی قرآنی؛ پرسش اصلی پژوهش این است که آیا می‌شود این تفاوت‌ها را در قالب چند مثال توضیح داد؟ این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است، به توصیف و تحلیل بعضی از آیات روان‌شناختی قرآن می‌پردازد. در این پژوهش پس از بیان مبانی و قواعد روان‌شناسی قرآنی به ذکر مزایا و آسیب‌های این طیف از پژوهش‌ها می‌پردازد؛ در پایان نیز به چهار مصداق از مفاهیم روان‌شناختی قرآن اشاره می‌شود. بعضی از دستاوردهای این پژوهش عبارت است از: 1. «قرآن کریم» از آنجا که از طرف خالق انسان آمده و دستور العمل زندگی انسان است، منطبق بر ویژگی‌های فطری و روان‌شناختی بشر، حاوی نکات روان‌شناختی بسیاری نیز هست؛ 2. تفاوت بین «روان‌شناسی معاصر» و «روان‌شناسی قرآنی»، در یک سطح، تفاوت پارادایمیک است، نه تفاوت در بعضی از مسائل و موضوعات؛ 3. بخشی از این تفاوت پارادایمی را می‌توان در تفاوت مبانی، تفاوت اهداف کاربردی، تفاوت رویکرد به دنیا و آخرت، تفاوت رویکرد به زندگی مادی و معنوی و...، جست‌وجو کرد؛ 4. در این پژوهش، از باب مثال، به چند نمونه از قواعد روان‌شناختی قرآنی اشاره شده است.

انسان، همواره امید داشته تا روزی، خود را به جایگاه حقیقی وعده داده در قرآن برساند. بدین منظور در میان تمام راه‌ها، هنر و زیبایی را برگزید. در پیمودن این مسیر برای هنرمند مسلمان «قرآن» و «سنت» راهنما بودند. او به آرمانی یگانه یعنی روح آموزه‌های قرآنی، بیان وحدت الهی و وجوه الهی انسان وفادار بود. این نوشتار در پی پاسخ به پرسش‌های ذیل است: هنر اسلامی و اصول زیبایی شناسی حاکم بر آن به چه میزان از قرآن و سنت تأثیر پذیرفته است؟ منبع الهام هنرمند در زیباآفرینی را کجا باید جستجو کرد؟ در واقع این نوشتار در صدد هستی شناسی هنر قدسی اسلامی با استعانت از قرآن و سنت است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در هنر اسلامی آن کسی که در جایگاه صورتگر ازلی قرار دارد، حضرت ذات مطلق الهی می‌باشد. در هنر اسلامی قرآن و سنت سرچشمه کشف رموز موجود در اشیاء و صور آن شناخته شدند. به باور نویسنده زیبایی و هنر در هنر اسلامی و نزد هنرمند مسلمان، به عنوان حاصل ذوق و زیبایی او، منبع الهام وی از متن حاکم بر این زیبایی یعنی قرآن و سنت پیامبرa و ائمهb حاصل شده است. دیگر اینکه تصویر و صناعت اسلامی برآمده از نگاه زیباشناختی الهام گرفته از این دو متن روحانی ( قرآن و احادیث نبوی و امامان) می­باشد.

قاعده «وفای به عهد»، قاعده اصلی حقوق معاهدات، از نظر آموزه‌های قرآنی بر خلاف نظام حقوق بین الملل، از استحکامی دو چندان برخوردار است. زیرا برخلاف نظام حقوقی یاد شده نه «خروج اختیاری» و نه « تغییر بنیادین اوضاع واحوال زمان انعقاد معاهده»، هیچ یک مستند عدم پایبندی به تعهدات ناشی از معاهدات نمی‌باشند. از منظر این کتاب آسمانی تنها استثنای این قاعده اصلی در حوزه حقوق معاهدات، نقض تعهدات بین المللی از سوی طرف‌های معاهده است. نوشتار حاضر بر اساس روش تفسیر موضوعی میان‌رشته‌ای، اولاً شمول آیات الهی در حوزه عهد بر لزوم اجرای حقوق و تعهدات ناشی از معاهدات را اثبات می‌نماید و ثانیاً استحکام این قاعده در روابط بین‌المللی را در دو ساحت ماهیت التزام و گستره زمانی و مخاطب را تبیین می‌نماید.

مسئله زوجیت در بسیاری از آیات قرآن کریم بیان شده و مشخصا به وجود آن، نه تنها در انسان، حیوان و گیاه بلکه در همه چیز اشاره شده است. از جمله آیاتی که از زوجیت در همه موجودات سخن گفته، آیه 49 سوره ذاریات می‌باشد که مفسران بسیاری به تفسیر این آیه پرداخته‌اند. در این نوشتار بخشی از تفاسیر مربوط به زوجیت عام گردآوری شده است. بی‌شک یکی از معجزات علمی قرآن کریم اشاره به زوجیت در همه چیز در 14 قرن پیش می‌باشد. موضوعی که پس از گذشت صدها سال، در قرن معاصر، جنبه‌هایی از آن آشکار گردیده است. با شروع قرن بیستم و کشفیات جدید در حوزه رادیواکتیو که با عدم توانایی توصیف ماهیت این پدیده همراه بود، افقی نوین در فیزیک پدیدار گشت که منجر به ارائه شاخه جدیدی از علم فیزیک تحت عنوان فیزیک مدرن شد تا بسیاری از پدیده‌های نوظهور توصیف گردند. ظهور فیزیک مدرن و گسترش آزمایشات برای فهم این پدیده‌ها در فیزیک هسته‌ای و همچنین ارائه نظریه‌های جدید جهت توصیف رفتارهای فیزیکی به کشف ذرات زیر اتمی انجامید. ذراتی که به مرور زمان وجود زوج ماده و پادماده برای آنها به اثبات رسید. این پژوهش درصدد آن است تا با استناد به قرآن کریم، به بررسی مبحث مربوط به زوجیت پرداخته و این پدیده را در فیزیک ذرات زیر اتمی و فیزیک هسته‌ای مورد مطالعه قرار دهد.

سازمان جهانی گردشگری در سال 1999م. مجموعه‌ای از کدهای اخلاقی را برای اجرا و رعایت در صنعت گردشگری تدوین نمود. ما در دهه‌های اخیر شاهد توجه بیشتری نسبت به اینگونه موضوعات در ادبیات گردشگری هستیم. دین اسلام در مبانی اعتقادی و نظری خود نیز به وظایف و اخلاقیات شخص مسافر پرداخته است تا سفر شخص علاوه بر جنبه‌های تفریحی دارای آثار معنوی و تربیتی هم باشد. در این نوشتار، با مطالعه متون دینی اسلام، مواردی که اشاره به موضوع مسافرت داشته، جمع آوری شده اند و با دسته‌بندی آنها، کدهای اخلاقی گردشگری مورد نظر اسلام برای فرد مسافر ارائه گردیده است. در کدهای اخلاقی دین اسلام شاهد مواردی چون وفاداری، عدم تک‌روی، خوش‌خلقی، رازداری و ... برای فرد مسافر هستیم که علاوه بر توجه به این اخلاقیات، مسافر باید وظایفی را پیش، حین و پس از مسافرت انجام دهد. در دین اسلام، انواع سفرهای آسیب زننده به دیگران نهی شده است و غیرمسلمانان و حیوانات هم باید مورد محبت مسافران قرار گیرند که این نشان از توجه کامل دین اسلام به جنبه‌های دنیوی و اخروی افراد معتقد دارد.

از عرصه‌های مهم، در اعجاز علمی قرآن، آشنایی با افرادی است که سالیان درازی در این حوزه علوم کوشیده‌اند یکی از این افراد، آقای دکتر زغلول راغب محمد النجار است که در سال 1933 میلادی برابر با 1312 خورشیدی دیده به جهان گشود از آثار بنانی ایشان 45 عنوان کتاب است که تقریبا سه چهارم این کتاب‌ها در عرصه کتاب‌های علمی ـ قرآنی و حدیثی می‌باشد و افزون بر آن، محور بسیاری از 459 مقاله ایشان، مباحث علمی قرآن و حدیث است. دستاورد این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانه‌ای عبارتنداز: نخست در تعریفی که می‌توان از سخنان ایشان درباره تعریف اعجاز علمی اصطیاد کرد پنج قید وجود دارد. دوم آنکه ایشان مانند هر مفسر دیگری دارای مبانی عام تفسیری مانند: وحیانی بودن الفاظ قرآن، مصونیت قرآن از تحریف و ... و مبانی خاص مانند: فرا عرفی بودن زبان قرآن، هم‌سویی کامل علم و قرآن در بیان اطلاعات هستی‌شناختی و ... هستند. سه دیگر، پاره‌ای از ضوابطی که ایشان در تفسیر علمی پایبندند عبارتست ‌از: بهره بردن مفسر از حقایق قطعی و ثابت شده در راستای تفسیر علمی، به کار نبردن فرضیه‌ها و نظریه‌ها برای فهم گزاره‌های علمی قرآن و ... چهارم مصادیق 69 مقاله که در فهرست اعجاز تاریخی در سایت ایشان برآمده را می‌توان در سه بخش مصادیق قابل پذیرش؛ مصادیق نقدپذیر و مصادیق قابل تردید نشانید و برای هر یک مثال‌هایی ارائه نمود.

هماهنگی عالم وجود با کتاب الهی برای گشوده­شدن باب معرفت و کشف و شهود نسبت به خداوند، از جمله نکات عمیق برهانی-عرفانی و قرآنی در نزد صاحبان طریقت محسوب می‌شود. هرچند طلوع این اندیشه را می‌توان به ابن­عربی نسبت داد، عرفای پس از او سعی کردند با دقت و جزئیات بیشتری در این زمینه غور کنند و حقیقت پیوستگی عوالم و مراتب هستی با قرآن مجید را با جزئیات بیشتری جست­وجو کنند. شیخ محمود شبستری و علامه سیدحیدر آملی از جمله عرفای بزرگ پیشگام در تفحص دربارۀ این اندیشه به­شمار می‌آیند که درصدد اثبات مطابقت اجزای کتاب تدوین با کتاب تکوین الهی برآمدند. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای نگاشته شده است. این مطالعه با تفحص در اندیشه‌های این دو عارف بزرگ، دیدگاه‌های آن‌ها را به این دو عالم و تطبیق مصادیق آن‌ها با یکدیگر بررسی و مقایسه می­کند و به تأمل دربارۀ فواید طرح این بحث می­پردازد. از دیدگاه این پژوهش، وجود این بحث در بین عرفای نام­برده نه‌تنها بر تأویل‌پذیری و اعجاز قرآن تأکید دارد، بلکه تکریم موجودات عالم را به‌عنوان مظاهری از ذات و کلام الهی و یکپارچگی عالم وجود و پیوستگی تمام اجزای آن به یکدیگر در پی دارد.

بررسی سیر تشیع امامی در طبرستان و چگونگی استقرار و تثبیت آن، از مباحث مهم تاریخ تشیع در ایران است. مسئلۀ اصلی تحقیق، چگونگی سیر و تحول تشیع امامی در طبرستان از مرحلۀ استقرار تا تثبیت آن در منطقه است؟ لذا این فرضیه طرح می‌گردد، طبرستان به علت شرایط خاص سیاسی و جغرافیایی و به دلیل استقبال از مهاجران علوی شیعه، فعالیت علمای شیعه و حمایت حکام محلی، شرایط مناسبی برای استقرار و تثبیت تشیع امامی داشت. هدف اصلی پژوهش مذکور، تبیین سیر استقرار و تثبیت تشیع امامی در طبرستان است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به مسئلۀ اصلی تحقیق پرداخته می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، عواملی چون اقامت برخی از پیروان ائمه در طبرستان، فعالیت تبلیغی سادات علوی و حضور علمای دینی و بزرگان شیعه امامی و فعالیت تبلیغی آن‌ها در طبرستان و حمایت حکام آل‌باوندی، مرعشی و برخی ملوک پادوسبانی از تشیع‌ امامی، سبب تثبیت تشیع‌ امامی در اوایل قرن نهم هجری در مازندران شد.

چکیده از دوران قدیم همواره گروهی به وجود مراتبی برای عالم معتقد بوده‌اند. عالم خیال منفصل، به‌عنوان عالمی واسطه بین عالم ماده و عالم عقل- و البته تحت عناوین مختلف- در جهان اسلام مطرح شد. قوۀ خیال نیز قوۀ میانجی حس و عقل درنظر گرفته شد. از طرفی در میان ملل مختلف، تجارب دینی و عرفانی‌ای وجود داشته است که از آن با نام‌های متفاوتی مانند کرامات، خوارق عادات و... نامبرده می‌شود. در میان صوفیه، این موضوعات اهمیت و بسامد ویژه‌ای داشت؛ به‌طوری‌که متون متعددی در این زمینه به یادگار ماند که تذکرة‌الاولیاء یکی از آن‌هاست. هانری کربن مستشرقی است که به کمک مؤلفه‌های پدیدارشناسی، در برخورد با تجارب عرفانی اولیا، لزوم درک صحیح آن را در موضع دقیقش یعنی عالم خیال منفصل، بارها یادآور می‌شود. پژوهش حاضر در سایۀ نزدیک‌شدن بهروش کربن که همان تأویل یا کشف‌المحجوب است، معیارهایی ارائه می‌دهد که در تذکرة‌الاولیاء به کمک آن می‌توان خیالی (مثالی) بودن مرتبۀ وقایع را تشخیص داد. یافته‌های پژوهش ناظر بر این است که معیارهایی مانند زمان قدسی، ارتباط با فرشته، اوصاف لطیف و مثالی و... قادرند مکان صحیح وقوع وقایع مثالی را به مخاطبان متونی نظیر تذکرة‌الاولیاء نشان دهند.