جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به دو بخش تقسیم می شود. بخش اول که با نام اراده در فلسفه اسلامی است در زمینه اراده و نفس، اراده الهی و تعاریف و مباحث عمومی بحث می کند . بخش دوم نیز که با عنوان اراده از دیدگاه لایب نیتز می باشد به بحث در زمینه اصول فلسفة لایب نیتز، فعلیت مونا دو خدا و آفرینش می پردازد.

چکیده تعاریف ملاصدرا از ایمان در آثار او متنوع و متکثر و گاهی به ظاهر متعارض اند. این تکثر و تعارض، جستجوی روش وی در این مسأله را ضروری می نماید. ملاصدرا به دسته بندی آراء گذشتگان در تعریف ایمان می پردازد. او عناصر مطرح شده در تعاریف را تفکیک می کند و مفهومی محوری در میان آنها جستجو می کند. این مفهوم محوری از نظر وی «علم» است. در مرحله بعد او علم و سایر عناصر تفکیک شده را در شبکة مفهومیِ منسجمی تلفیق می کند. وی با بهره گیری از ابزارهای معنی شناختی نظرگاه ها را تلفیق می کند و فرا دیدگاهی نو از مفهوم ایمان ارایه می کند. این روش در مطالعه مفهوم ایمان آثار ملاصدرا قابل کاربرد است. چنین مطالعه ای در بررسی روابط مفهومی ایمان با علم به کشف شبکه گستردة مفهومی ای متشکل از علم، معرفت، کفر، جهل، حکمت، عقل، تصدیق، یقین، برهان و حیات می انجامد. در بررسی روابط مفهومی ایمان و عمل نیز، اعمال جوارحی و اعمال جوانحی همچون زهد، حبّ، عدالت و شرح صدر، شبکه معنایی مرتبط دیگری را تشکیل می دهند. بررسی مبانی و نتایج انسان شناختی ایمان تکمیل کنندة اضلاع مختلف مطالعة «ایمان از دیدگاه ملاصدرا» است. از نظر ملاصدرا ایمان و معرفت نفس لازم و ملزوم اند. سعادت و شقاوت انسان ارتباط مستقیم با ایمان دارند. ایمان اختیاری و موهوبی است. حرکت ایمانی و حرکت جوهریِ نفسِ انسان یک حقیقت اند. و مراتب انسان متناظر با مراتب ایمان است

رساله حاضر که به بررسی آثار گران فلسفه پرداخته از دو بخش تشکیل شده که دربخش اول با استفاده از آیات و روایات سعی در اثبات دلالت هستی پروردگار بر وجودش، ثبات وجود، وحدت وجود و به طور کلی اثبات صانع دارد. محقق به جهت استواری کار خویش از تفسیر آیات مختلف قرآن کریم و نظرات فلاسفه بزرگی چون صدر المتألهین و حکیم سبزواری بهره جسته است. در بخش دوم آثار فیلسوف آلمانی کانت را در مورد علم الهی و اخلاق مورد نقد و بررسی قرار داده و در نهایت به این نتیجه رسیده است که کانت مکلف بودن انسان به تکالیف اخلاقی را ثابت و وحدانی دانسته و بوسیله آن می خواهد بنای نفس و ذات باری را اثبات کند، بر خلاف فلاسفه دیگر که از اثبات باری و بقای نفس نتیجه می گرفتند که انسان مکلف به تکالیف اخلاقی است و در نهایت باید اشاره کرد تحقیق فوق از آثار و منابع ارزشمندی چون شواهد الربوبیه، شرح منظومه سبزواری، سیر حکمت در اروپا، دعای عرفه و.... بهره جسته است.

در همه ادیان ، مسئله قیام مصلحی غیبی یکی از اصول مسلم مذهبی شناخته شده و تمام اقوام جهان در انتظار یک رهبر بزرگ انقلابی به سر می برند که هر کدام او را به نامی مینامند روش نمونه گیری روش پژوهش : از روش کتابخانه ای و مطالعه و فیش برداری از منابع و تجزیه و تحلیل آنها استفاده شده که در این راستا برای دستیابی به حداکثر منابع به کتابخانه مرکزی کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران - کتابخانه دانشگاه آزاد - انجمن حکمت و فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی - موسسه ادیان و مذاهب - کتابخانه کلمییان تهران مراجعه شد طرح پژوهش : این رساله در سه بخش تدوین گردیده است که هر بخش دارای عناوین متعددی راجب موضوع مورد بحث می باشد نتیجه کلی : اعتقاد به مهدی (عج ) تنها نشانگر یک باور اسلامی با رنگ خاص دینی نیست بلکه افزون بر آن عنوانی است برای خواسته ها و آرزوهای همه انسانها، کیش ها و مذاهب گوناگون ، همچنین بازده الهام فطری مردم است که با همه اختلافشان در عقیده و مذهب دریافته اند که برای انسانیت روی زمین "روز موعود" خواهد بود

پرسش عمده در فلسفه ی جدید، پرسش از امکان شناخت و شرایط آن است. این امر به نحو اجتناب ناپذیری منجر به قرار گرفتن “من” در جایگاهی ممتاز می شود. از میان فیلسوفان معاصر هوسرل از جمله کسانی است که نقش من را به نحو بنیادی و ریشه ای بررسی کرده است. او در مسیر اندیشه ی خود در این باب مواضع متعددی را طرح می کند؛ این مسیر از رد “من”– به تبعیت از هیوم و ویلیام جیمز– آغاز می شود و به پذیرش من استعلایی- با تعریف منحصر به فردی که نزد هوسرل می یابد- ختم می شود. او در پژوهش های منطقی قائل به نوعی قانونمندی حال در محتواهای آگاهی است که وحدت آگاهی را تامین می کند؛ از این رو نیازی به طرح و پذیرش "من متعال" نیست. اما تحول موضع هوسرل از پدیده شناسی ماهوی به پدیده شناسی استعلایی، ضرورت پذیرش منی محض و تقلیل ناپذیر را آشکار کرد. او در ایده ها...1 با نقد رویکرد نخست خود، به بسط مفهوم من ِ محض می پردازد. من محض منی آفریننده و سرچشمه ی نهایی تکوین کوگیتوهای نظری و عملی است. اما پذیرش من محض توقف گاه نهایی اندیشه های هوسرل در باب "من" نیست، بلکه او با تحلیل و بسط خصلت مطلق بودن و نیز مقوم بودن آن به "من استعلایی" راه می برد، و پدیده شناسی را به مثابه ی من شناسی استعلایی تثبیت می کند

در این پژوهش اندیشه های کلامی ملا فتح الله کاشانی از تفسیرش استخراج و با اندیشه های دیگر متکلمین شیعه مقایسه شده است. مطالب آن در یک پیشگفتار و چهار بخش آمده است. در پیشگفتار زندگی ملا فتح الله گزارش شده و در بخش اول با عنوان خداشناسی از صفات و افعال خداوند بحث به میان آمده است. بخش دوم به نبوت و بخش سوم به امامت و بخش پایانی به معاد اختصاص یافته است.

کشف و شهود به عنوان منبعی از منابع معرفتی، رابطه آنها با عقل تعاضد است و از نظر عرفا راه رسیدن به حاق واقع تنها علوم کشفی است. اما حکما، فاصله میان عقل و دل را تقلیل داده اند و به هم افق بودن آنها اذعان نموده و حتی راه دل را قوی تر دانسته اند. حقانیت و معرفت زایی کشف و شهود با ادله ی نقلی و عقلی قابل اثبات است و در واقع مراد از علمی که در قرآن مطلوب است، همان علوم کشفی است انسان دارای جایگاه ویژه ای در عرفان اسلامی می باشد و انسان با توجه به این که نفحه ی ربانی می باشد تمامی حقایق در قلب او نهفته است، به طوری که اگر موانع و حواجب از روی دل برداشته شود به حقایق هستی دست پیدا می کند. ولی مکاشفات عرفا به صورت مطلق واقع نما و دارای عصمت نیستند؛ اختلاف نظر آنها با هم دیگر شاهد این مدعا است لذا کشف و شهود هم، مثل بقیه ی منابع معرفتی، باید میزان و منطقی داشته باشد تا به وسیله ی آن، صحیح از سقیم تمیز داده شود. بزرگان از عرفا به این امر حیاتی توجه نموده و موازینی را به عنوان منطق کشف و شهود بنا نهاده اند. آنان سه میزان را به عنوان موازین سنجش مکاشفات و مشهودات معرفی نموده اند که عبارتند از «میزان عام» که عبارت است از قرآن و سنت و «میزان خاص» که عبارت است از مرشد کامل و سومی «عقل» است که عبارت از ملکه ای می باشد که بعد از تزکیه ی دل، از علوم عقلی و فلسفی حاصل می گردد. عرفا جهت اصرار بیشتر بر حفظ سالکان از حیرت و سردرگمی، به واردات و خواطر قلبی هم پرداخته اند و خواطر را به الهی، ملکی، نفسانی و شیطانی تقسیم نموده اند و موازین و شاخصهایی جهت تمیز آنها ذکر نموده اند و حتی بعضی از عرفا مثل ابن عربی، به صورت موردی هم به بعضی از کشف نماها اشاره نموده اند

ادراک ثابت است یا متغیر ؟ از نظر مرحوم علامه طباطبائی پاسخ این پرسش در گرو تفکیک دو نوع متمایز ادراک یعنی ادراک حقیقی و ادراک اعتباری از یکدیگر است. ادراکات حقیقی به معنای مورد نظر در این رساله اکتشافات و انعکاسات ذهنی واقع و نفس الامر است و منظور از ادراکات اعتباری فرضهایی است که ذهن به منظور رفع احتیاجات حیاطی می سازد و صرفاً جنبه وضعی و قراردادی دارد و با واقع و نفس الامر ارتباط مستقیم ندارد. بحثت ادراکات اعتباری برای اولین بار در تاریخ فلسفه اسلامی توسط مرحوم علامه طباطبائی (ره) مطرح شده است . با وجود این نمی توان مقدمات و مبانی بحث را کلی بی ارتباط با آراء و مبادی گذشتگان دانست همچنان که نمی توان آگاهی ایشان را نسبت به برخی اقوال آراء دروه جدید نادیده گرفت و یا بی سابقه بودن این بحث را در آراء متفکران غرب ( لااقل در اندیشه های هیوم وجی . ای . مور) پذیرفت . بنابر این ، می توان سابقه ، این بحث را از جنبه های فلسفی کلامی ، اخلاقی ، منطقی ، اصولی ، ادبی و حتی در مقدمه تاریخ ابن خلدون پیگیری نمود. این رساله تلاشی است که همراه با کنکاش در گذشته به منظور راهیابی به زمینه ها و سوابق تاریخی مبحث ادراکات اعتباری و نیز مطالعه و بررسی اجمالی مسائلی که پیرامون آن مطرح است.

بررسی اراده به عنوان یکی از اوصاف الهی از دیدگاه شیخ مفید، علامه طباطبایی و اسپینوزا می باشد. در این رساله پس از بیان کلیات تحقیق، اراده الهی از دیدگاه وجودشناسی، اراده الهی از دیدگاه معناشناسی، اقسام و مراتب اراده الهی، رابطه اراده الهی با دیگر صفات الهی، غرض و غایت افعال حق تعالی، و اراده الهی و قضا و قدر، مورد بحث قرار گرفته و سپس گستره اراده الهی در آفرینش، اراده الهی و امر محال، اراده الهی و شرور، و اراده الهی و افعال موجودات بررسی شده است. نویسنده در پایان رساله، ملحقاتی را مطرح کرده و در ضمن آن، سنت غلبه اراده الهی، و اراده الهی و معجزه انبیاء را تحلیل نموده است