جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فصل نخست این رساله گزیده ایست از آنچه در عرفان و حکمت اسلامی در توضیح جایگاه انسان در هستی آمده است و نظرات محیی الدین بن عربی، امام محمد غزالی و عزیز الدین نسفی و شیخ اشراق را در مورد خود شناسی و انسان شناسی مطرح می کند. فصل دوم به بررسی رابطه هنر و تفکر ملل شرقی پرداخته و به طور خاص هنر بودایی را مد نظر قرار داده است. فصل سوم در مورد رابطه تفکر اسلامی و هنرهای تصویری است. فصل پایانی هم به بررسی انسان در آثار هنری می پردازد.

رساله حاضر با عنوان تثلیث در ادیان و مکاتب می باشد که به بررسی اعتقاد داشتن مسیحیان به خدای سه اقتومی و یا تثلیث و همچنین در ادیان و مکاتب دیگر مورد بررسی قرار گرفته شده است. چون انسان در هر دوره ای که وجود دارد چه در دوران قبل که از ایمان و خدا تحقیقی انجام نشده بود و چه حالا که ادیان زیادی داریم به دنبال چیزی یا کسی بوده که تمام طبیعت و زندگی خود را او می دانسته است. بشر از موقع پیدایش بر روی کره خاکی مایل به اتکاء نیرویی مافوق قدرت و غیر جسمانی و وراء هر نیرویی بوده است که نگارنده به آن پرداخته است. این رساله شامل سه بخش می باشد که بخش اول، از ابتدایی که بشر نیاز به یک نیروی ما فوق طبیعی دارد و ادیان اولیه و اقسام آن را بیان کرده است. در بخش دوم،ادیان الهی از جمله اعتقاد به علو مقام ارواح آسمانی مسیحی که نشانه ای از آیین نفسانی ابتدایی در مسیحیت است تا دیگر ادیان، شرح داده شده است. بخش سوم به تثلیث در ادیان، آراء و اعتقادات مذهبی و مکاتب فلسفی مصر باستانی، زبان مصریان قدیم، پیدایش دین و تطور آن در قدیم هند، از نظر جغرافیایی، اقلیت ها و همچنین مذاهبی که وجود دارد، اختصاص دارد. این پایان نامه حاصل تلاش کتابخا نه ای می باشد و از منابع دسته اول آن می توان تاریخ ادیان(دکتر ترابی)، پیدایش دین و هنر(جان.دی.مورگان ترجمه ایرج احسانی)، سرزمین هند(علی اصغر حکمت) و... نام برد.

در این پایان نامه بخش اول کتاب عیسی در قرآن اثرجئفری پریندر، از انگلیسی به فارسی برگردانیده و شرح و بررسی شده است. مباحث این پژوهش افزون برترجمه کتاب فوق در دو بخش تدوین شده اند. در بخش اول با عنوان آشنایی با قرآن و کتاب مقدس، مباحثی چون تاریخچه قرآن، قرآن از دیدگاه قرآن و پیامبراسلام (ص)، نامهای قرآن، موضوعات قرآن و نیزتاریخچه انجیل، محتوای عهد عتیق و عهد جدید، ارتباطاناجیل چهارگانه با یکدیگر و مفهوم وحی در مسیحیت و اسلام آمده و در بخش دوم نخست زندگینامه مؤلف،سپس مطالبی درباره نامها، تولد و معجزات عیسی و نیززکریا، یحیی و مریم بیان شده اند.

مطالعه سرگذشت جامعه های مختلف بشری و بررسی مکتب های فکری در طول تاریخ، نشان می دهد که انسان ها همواره به یک سلسله مسائل بنیادی، اعتقاد راسخ داشته اند. یکی از این مسائل، اعتقاد به ظهور یک منجی و مصلح جهانی در آخرالزمان است. در میان ادیان الهی دین اسلام برای مساله مهدویت و ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) به عنوان منجی بشریت اهمیت زیادی قائل شده است. راجع به مساله مهدویت روایات بیشماری از طریق شیعه و سنی در منابع معتبر امده است. به غیر از اسلام سایر ادیان الهی و حتی غیر الهی نیز به دوره اخرالزمان و انتظار برای ظهور مصلح جهانی اعتقاد دارند. در مراجعه به کتب اسمانی و متون مقدس ادیان مختلف نیز ان ها را سرشار از نویدهای ظهور ان مصلح بزرگ می بینیم. اینک به طور خلاصه در مورد موعود در سه دین یهودیت, مسیحیت, زرتشت و موعود در کتب هندی مطالبی بیان می شود. عقیده به ظهور منجی در دین یهود به طور قاطع وجود دارد. این منجی که ماشیح نام گرفته است, یک منجی انسانی است از نسل داوود پیامبر و از ممیزاتش روح مسیحایی و فیض از درجات نبوت است که به واسطه ان فیض بر ظالمان می شورد و عدل و داد را در دنیا گسترش می دهد. دین دیگری که در ان به طور بنیادی عقیده به ظهور منجی وجود دارد, مسیحیت است. اندیشه موعود در مسیحیت به سه گونه است: 1_ همان اندیشه موعود یهودی است. 2_ رجعت عیسی.3_ موعود شخص دیگری است که خود عیسی مسیح(علیه السلام) وعده امدنش را می دهد. در ایین زرتشت هم عقیده به ظهور موعودی در اخرالزمان وجود دارد. این موعود از فرزندان زرتشت است و شخصیتی الهی و اسمانی دارد و در صفات و ویژگی ها به پیامبر اغازین شبیه است.نام منجی دین زرتشت سوشیانس است. ایین هندو نیز یکی از ایین هایی است که اندیشه موعود در ان موجود است. این اندیشه با شخصیت کلکی یا کلکین شکل می گیرد. پس از این که بیان شد اعتقاد به ظهور حضرت مهدی ( علیه السلام)در لابلای متون مقدس همه ادیان موجود است به سراغ قران و روایات می رویم. در قران ایات بسیاری وجود دارد که به شهادت روایات مستند درباره حضرت مهدی(علیه السلام) و قیام جهانی او نازل گردیده است. روایات فراوانی مربوط به مساله مهدویت در منابع معتبر شیعه و سنی وجود دارد که نشانه های ظهور حضرت را بیان می کند و راجع به اوضاع جهان قبل و بعد از ظهور حضرت مطالبی را عنوان می نماید. همچنین روایاتی در مورد یاران حضرت حجت ( علیه السلام) و زمان ظهور ایشان و مدت حکومتشان سخن می گویند.

این پایان نامه تحقیقی است پیرامون ادیانی که درقرآن از آنها سخن رفته و منشأالهی دارند . سعی شده دین و شریعت براساس سیرتاریخی ازآغاز تاکنون موردبحث قرارگیرد. مباحث این پژوهش عبارتند از: تعریف اصطلاحات ادیان توحیدی، بررسی آیین حنیف ابراهیم(ع)، آیین صابئین، آیین مجوس، آیین یهود و سیرتاریخی یهود پس از استقرار درفلسطین، آیین مسیحیت،آیین اعراب قبل از اسلام، آیین اسلام و بعثت محمد(ص)و وقایع ده سال دوران هجرت آن حضرت.

این پایان نامه در هفت گفتار با این عناوین تدوین شده است: انسان و پرستش، دین و عبادت، بندگی و اطاعت، رمز و راز عبادات، بندگی واقعی حق تعالی، اخلاص و کمال نهایی انسان. نتایج حاصله به این قرار است: در نظام تکوینی هر معلولی عبد علت خود است؛ اما در نظام تشریع به اختیار جن و انس وانهاده شده است. هدف از خلقت جن و انس عبادت است. عبادت عملی محدود است؛ ولی عبادت علمی نامحدود است. هدف نهایی خلقت انسان یقین شهودی است.

بررسی اصطلاحات عرفانی آثار منظوم و منثور سعدی و مقایسه با سایر متون عرفانی قسمت عمده واساسی این پایان نامه را تشکیل می دهد. در این راستا ابتدا دو واژه عرفان و تصوف بررسی شد. مروری بر عرفان و تصوف تا قرن هفتم و در قرن هفت انجام گردید تا مقدمه ایی برای ورود در عرفان شیخ اجل شود. بررسی اصطلاحات عرفانی در آثار شیخ و مقایسه با آثار عرفانی پیش از سعدی عرفان شیخ را به اثبات رسانید. تصور ما در مورد افصح المتکلمین این است که یک معلم پند و اندرز و شاعر اجتماعی است حال آنکه تخصص و دقت در اشعار و آثار شیخ عرفان و تصوف ناب اسلامی او را به اثبات می رساند. سعدی شیرازی صوفی عاشق و آزاده ایی می باشد که راه نیل به مطلوب نهایی و معشوق ازلی را از طریق خدمت به خلق ودستگیری از درویشان می داند آثار افصح المتکلمین آکنده از نکات عرفانی و اصطلاحات صوفیانه است که به هر یک از آنها می توان جداگانه پرداخت و کتابها نگاشت تا جنبه عرفانی آثار که گاه قالب داستان زمانی در قالب پند و اندرز و ... ریخته شده است ، روشنتر گردد. در این پایان نامه تنها گوشه ایی از این امر انجام شد تا انشاا.. مقدمه ای برای توجه به آثار شیخ سعدی شیرازی از جنبه عرفانی شود.

این رساله، تحقیقی پیرامون سیر تحولات اصلاح طلبانه ی دینی در اروپا با تکیه بر نهضت پروتستان و نقش آن در ایجاد دولت های ملی و قدرتمند می باشد. هدف این رساله نیز بررسی میزان تأثیرپذیری رویدادها و دگرگونی های سیاسی واجتماعی از گرایش های مذهبی است. نهضت اصلاح دینی در اروپا که قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم را در برمی گیرد. در حوزه های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بر جامعه و دولت در غرب تأثیرات پایداری نهاد از هم پاشیدن اتحاد مذهبی و پیدایش گرایش های متعدد در مسیحیت و جدایی از کلیسای کاتولیک رم، به ایجاد دولت های ملی و قدرتمند با استقلال عمل در همه ی زمینه ها کمک فراوان نمود. اقتدار دولت در برابر کلیسای جهانی روم و رشد کلیساهای ملی، خزانه های پادشاهان را آبادتر و نیروی سیاسی و نظامی آنها را افزایش داد. از سوی دیگر خشونت های مذهبی و پریشانی اوضاع اجتماعی در عصر اصلاح دینی، مردم ومتفکران را به سوی اعتقاد به قدرت مطلق پادشاهی و استبداد دولتی کشاند. نهضت پروتستان علاوه بر افزایش قدرت استبدادی پادشاه، ملی گرایی و رشد ستیزه های بین المللی در اروپا را نیز به همراه آورد. برخی گرایش ها در نهضت پروتستان، تأثیرات مستقیمی بر نظام سرمایه داری غرب نهادند و رویدادهایی که پس از نهضت اصلاح دینی به ظهور رسید بطور غیر مستقیم بر دو حوزه ی دیگر لیبرالیسم یعنی مدارای مذهبی و آزادی خواهی مذهبی نیز مؤثر واقع شدند. در پی آموزه های اصلاح گرایان دینی و تأکید بر ایمان قلبی به عنوان تنها راه رستگاری انسان، فردگرایی که مبنای تفکر لیبرالی غرب است، از اهمیت ویژه ای برخوردار گردید. ضمن اینکه جنگ های طولانی مذهبی که پیامد فوری نهضت اصلاح دینی بود، اروپاییان را بیش از پیش به نگرش غیرمذهبی به جهان پیرامون سوق داد.

این پژوهش در یک پیشگفتار و سه بخش تنظیم وتدوین شده است. در پیشگفتار معانی روح در یونان باستان، عهد عتیق، عهد جدید و قرآن بررسی شده است. در بخش اول با عنوان روح القدس در عهد جدید،موضوع در اسفار پنجگانه، تاریخ بنی اسرائیل، کتب انبیاء متأخر و سنت یهود (تلمود) تحقیق شده و دربخش دوم تحت نام روح القدس در عهد جدید ازموضوعات روح القدس و عیسی، روح القدس در تعالیم عیسی، روح القدس در اعمال رسولان، روح القدس دررساله های پولس و جز آنها بحث به میان آمده و بخش سوم به بررسی روح القدس در قرآن و روایات اسلامی اختصاص دارد.

آنچه که در این تحقیق مورد نظر بوده نشان دادن اصول و مبانی نظری سیر استدلالیِ آراء و نظرات دینی مصباح یزدی و ملکیان، با مراجعه به آثار مکتوبشان می باشد. نتایج حاصله این بوده که مصباح با رویکردی فلسفی – کلامی به دفاع عقلانی از حقانیت انحصاری دین می پردازد، دینی که کمال و سعادت انسانی درگرو ایمان آوردن و مطابقت تمام جنبه های فردی و اجتماعی انسان با آن می باشد. ایمانی که مسبوق به علم یقینی به باورهای دینی و التزام عملی بر آنها است. مصباح را که می توان قائل به عقلانیت و شناخت حداکثری دانست، معتقد است می توان با عقل فلسفی مدعیات اصلی دین یعنی توحید، نبوت و معاد را اثبات کرد،گرچه به منبع دیگری به نام وحی، جهت تحصیل معارف ماوراء عقلی ،که از حجیت عقلانی برخوردار است، نیز نیاز است. از نظر وی به غیر از برخی از معارف دینی (ظنیات و معارف فرعی )، اکثر شان (قطعیات و یقینیات و معارف اصلی دین)،ثابت وتغییرناپذیرند، که بین آنها و نظریات علمی و فلسفی هیچگونه تعارضی وجود ندارد. وی زبان دین را واقعنما و معنادار دانسته که با قواعد و اصول محاوره ای و عقلانی می توان به فهم صحیح و واحدی از دین رسید. اما ملکیان که با رویکرد فلسفه دین و پراگماتیستی به تحقیق عقلانی و روان شناسانه دین می پردازد با قرائت معنویت گرایانه از دین، کارکرد دین را تنها به جنبه فردی و نیازهای وجودی و در جهت کاستن برخی از درد و رنجهائی که با ابتنای به علوم و معارف بشری قابل رفع نیست، معطوف می سازد. وی که می توان او را قائل به عقلانیت و شناخت انتقادی دانست، مدعی است که مدعیات دینی نه خرد پذیرند و نه خرد ستیز، بلکه خرد گریزند،که متعلق ایمان قرار می گیرند نه متعلق علم و با توجه به دلایلی که اقامه می کند، معتقد است که هم دین و هم معرفت دینی متحول اند که باید بر اساس قواعد هرمنوتیک آنها را فهمید که با توجه به مجموعه یک شرایط اجتماعی و تاریخی و پیش فرضها ذهنی دخیل در فهم دین، دین قابلیت فهمهای مختلف را می یابد. در نسبت بین دین و علم، وی دین و علم را از دو مقوله جداگانه با کارکردهای متفاوت می داند و در حقیقت با هم تقابلی نمی یابند تا تعارضی بین آنها پیش بیاید و تعارضهائی هم که وجود دارد ظاهری است و با رجوع به باطن دین قابل رفع است. از طرفی هم به علت تحقیق ناپذیری علمی و فلسفی وحی و گزاره های وحیانی، وحی حجیت معرفت شناختی نیز ندارد