جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجایی که می دانیم پیشینه ی تاریخی انتظار حتی از اسلام نیز فراتر می رود انبیاء و سفیران الهی جملگی برای معرفی او قد برافراشته اند از این رو بشریت همیشه تاریخ در انتظار مهدی « عجل الله تعالی فرجه الشریف» بوده است. عقیده به مهدی موعود « عجل الله تعالی فرجه الشریف» تنها به مسلمانان اختصاص ندارد بلکه تمام ادیان و مذاهب آسمانی در این عقیده شرکت دارند. پیروان همه ادیان عقیده دارند که در یک عصر تاریک و بحرانی جهان، که فساد و بیدادگری و بی دینی همه جا را فرا می گیرد یک نجات دهنده بزرگ ظهور می کند و با بیدادگری و طغیان مبارزه کرده و جهان و جهانیان را از بدبختی، فساد و تباهی نجات می دهد. همان طور که می دانیم هم اکنون منجی عالم بشریت از نظرها غایب است و مسئله غیبت امام زمان « عجل الله تعالی فرجه الشریف» را می توان از رازهای غیبی خداوند دانست که آگاهی بر حقیقت و اسرار آن فراتر از توان و ظرفیت فکری بشری است ولی با استناد به براهین عقلی و نقلی می دانیم که همه افعال الهی مشتمل بر حکمت ها و مصالحی است که تضمین کننده سعادت بشری می باشد. آری دراین دوران که رهبر و مقتدایمان از نظرها غایب است باید که منتظرش بود و برای ظهورش لحظه شماری نمود. ضرورت انتظار بر هیچ فردی پوشیده نیست فلسفه انتظار در حقیقت امید به آینده روشن می باشد. آروز و امید عنصر اصلی حیات و پدید آورنده تاریخ است و بدون سرمایه امید اثری از حیات و تحرک وجود نخواهد داشت افراد مأیوس و ناامید قبل از مرگ مرده اند آنچه قبل از مرگ انسان را می کشد یأس و ناامیدی است. انتظار تنها به زبان نیست بلکه منتظر واقعی باید با اعمال خویش نشان دهد که منتظر است و به امید روزی تلاش می کند که عدل الهی در سراسر گیتی برقرار شود و بی عدالتی و بیدادگری برای همیشه از صحنه ی گیتی محو شود. وظایف مردم در دوران غیبت به دو دسته تقسیم می شود: دسته اول وظایف فردی می باشد، که در این دسته افراد به تنهایی وظیفه دارند با اعمال و رفتار خویش موجبات فرج آقا امام زمان « عجل الله تعالی فرجه الشریف» را فراهم سازند . فرد در اینجا وظیفه دارد با تقوی و تزکیه نفس و تحمل مشکلات و دشواری ها و پایداری در برابر فریب و نیرنگ ها و دعا برای فرج، خود را برای ظهور آماده نماید. وظایف دسته دوم وظایف اجتماعی می باشد، وظایف اجتماعی وظایفی است که افراد اجتماع باید انجام دهند و تلاش نمایند تا جامعه را برای ظهور عدالتخواه واقعی آماده سازند.

خواهی آمد روزی از راه دور چون مهی از پشت پرچین های نور قامت تو پرشکوه و با وقار در نیامت می درخشد ذوالفقار خواهی آمد مهر من از پشت ابر لیک هجران برده از من تاب و صبر خواهی آمد ای نگار نازنین ای ز زهرا یادگار آفرین این پایان نامه شامل 9 فصل است که به ترتیب چکیده ای از مطالب هر فصل آن را ذکر می کنیم. فصل اول: بشارت و اثبات وجود مهدی ( عج) می باشد که شامل بشارتها و نویدهایی از قرآن و احدیث درباره وجودمبارک آن حضرت است که در حدود 5 آیه از آیات قرآن کریم استفاده شده و به تفسیر اجمالی هر کدام از آیات با استفاده از تفاسیر نمونه و المیزان پرداخته است و همچنین از چند حدیث قدسی درباره وجود مبارک آن حضرت استفاده شده است در این فصل سعی بر این بوده که با ستفاده از این مطالب سؤالات و شبهاتی را که ممکن است در رد یا انکار آن حضرت وجود دارد به اندازه ای ناچیز رفع کنیم. با وجود تمام تلاشها و کوششهای حکومت عباسی نسبت به جلوگیری از تولد فرزندی که منجمان پیش بینی کرده بودند که خواهد آمد و بساط حکومت عباسی را بر خواهد چید، این مولود عزیز یعنی فرزند امام حسن عسکری به اذن و خواست خداوند در نیمه شعبان سال 255 ه در شهر سامراء به دنیا آمد و در این راستا حوادث و وقایع بسیاری پیش آمد. خبرهایی از برگزاری مراسم مختلف به میمنت و مبارکی تولد آن حضرت، ماجرایهایی که در روز سوم و هفتم بعد از میلاد آن حضرت رخ داد و خصوصیات و شمایل و سیرت و ویژگیهای مختلف که از سایر امامان به حضرت مهدی رسیده است همه و همه در فصل دوم شرح داده شده است. فصل سوم غیبت: پس از سپری شدن دوران طفولیت که در این دوران امام حسن عسکری فرزند خود را برای تثبیت و جانشینی بعد از خود گاه گاهی به یاران و دوستان خویش معرفی می کردند – حال زمان آن بوده که امام دوازدهم به خاطر اینکه می باید حفظ شود و ارد دوره ای به نام دوره غیبت شد. غیبت امام زمان به 2 دسته تقسیم می شود. یک غیبت صغری که 69 سال طول کشید و لین غیبت از زمان شهادت امام حسن عسکری تا سال 329 ه هنگام فوت آخرین نائب از نواب اربعه طول کشید. در این دوره شیعیان کمتر با امام ارتباط داشتند و مسائل و مشکلات خود را از طریق همین نواب اربعه که به نواب خاص نیز معروف بودند حل و فصل می کردند. و اما غیبت دوم که غیبت کبری نامیده می شود از روزهای آغازین سال 329 ه شروع شده و تاکنون و تا هر زمان که خداوند بخواهد و اراده کند و تا زمانی که مقدمات رهبری و ظهور ایشان فراهم شود ادامه خواهد داشت. و اما نیابت در این د وره بر عهده افرادی است که دارای شرایط و ضوابط خاص باشند، شرایط و ضوابطی که از طرف خود آن عزیز تعیین شده است و بدون شک این نیابت نیز از طرف خود حضرت تفویض می شود. از آنجایی که هر چیزی یک علت و دلیلی دارد غیبت امام زمان نیز بی حکمت و بی علت نیست و ما در این فصل به برخی از علل آن اشاره کرده ایم. فصل چهارم: اثبات طول عمر و علل آن یکی از مهمترین پرسشهایی که ممکن است به ذهن هر کسی خطور کند، شاید این باشد که از آنجایی که غیبت امام زمان ( عج) این همه طول کشیده است و ایشان زنده هستند وزندگی می کنند، چطوراین همه عمر برای یک نفر امکان دارد و امام زمان بیش ازیازده قرن عمر کرده است و آیا اصلا چنین چیزی امکان دارد یا نه؟ در پاسخ به این سؤال می توان گفت که طبق دلایل علمی و تاریخی و آزمایشات انجام شده چنین امری علاوه بر این اکه امکان دارد و هیچ وقت بعنوان یک امر غیرطبیعی مطرح نیست، بلکه به صورت نمونه هایی بسیار روشن به اثبات رسیده است. و ما در این فصل با آوردن دلایل علمی و عقلی و منطقی و شواهد و نمونه هایی از این عمرهای طولانی این امر را توضیح داده ایم. فصل پنجم: انتظار انتظار یعنی چشم به راه بودن، چشم انتظار چیزی یا کسی بودن، یعنی اینکه فرد منتظر همیشه و در همه حال به تعالیم الهی عمل کند از دستورات دین خدا اطاعت نماید و در این راه در مقابل مشکلات و سختی ها صبر کند تا با این کار به مطلوب خود دست یابد و بی شک در این را ه پرفراز و نشیب احتیاج به یک راهبر دارد تا او را یاری کند. در ان فصل انتظار از چند دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته، انتظار فرج در قرآن، انتظار فرج از نظر روایات اسلامی که این دو نوع انتظار از زیرمجموعه های انتظار از نظر اسلام است و اما اقسام مختلف انتظار و آثار و ابعاد انتظار نیزمطالی هستند که در این فصل درباره آنهامطالبی بازگو شده است. فتوریسم یعنی اعتقاد به دوره آخرالزمان و انتظار ظهور منجی، عقیده ای که در کیشها و آئین آسمانی نظیر یهودیت، زردتشتی و مسیحیت و هندی وغیره آمده که در هر یک از اینها نجات دهنده و موعود به معانی ومصادیق گوناگون آمده است و همه این ادیان اعتقاد بهیک منجی دارند که سرانجام خواهد آمد و جهان را نجات خواهد داد. موعودی که آئین بودائی به آن اعتقاد دارند بودای پنجم است و این بشارتها و اشارتها و انتظارها و موعودها و تعبیرها همیشه متناسب با فرهنگ خود آن ادیان و اقوام آنها است مثلا سوشیانت پیروزگر و آواتا را نیز به ترتیب موعود آیین زردتشتی و هندو می باشد. اینها مطالبی است که آنها را درفصل ششم مورد بررسی قرار داده ایم. فصل هفتم: علائم ظهور در رابطه علائم ظهور آیات و روایاتی وجود دارد که انسان با تمسک جستن به این آیات می تواند به مطالب زیادی در این باره دست یابد. به طور کلی علائم و نشانه های ظهور به 3 دسته تقسیم شده: 1-علائم حتمی 2- علائم غیر حتمی که از علائم حتمی می توان به قیام سفیانی و خروج دجّال و غیره اشاره کرد و از علائم غیرحتمی می توان به ساختن شهر تهران – پیدا شدن زنان پوشیده برهنه اشاره کرد – و اما علائمی نیز علائم مخصوصه اند که مخصوص خود آن حضرت است مثل بیرون آ»دن شمشیر از غلا و ندا دادن آن. قابل ذکر است که نشانه هایی که در احادیث ما برای ظهور امام عصر آمده هیچکدام قطعی الوقوع نیستند یعنی ممکن است ظهور آن حضرت بدون واقع شدن هیچکداماز این علائم واقع شود و در واقع هر گاه تقدیر الهی باشد و خداوند حکم کند این رویداد مهم رخ داد. ما در مطالع این علائم باید به 2 نکته مهم توجه کنیم. یکی اینکه با پرداختن به غیبت، علائم ظهور و وظایف ما را در دوران غیبت به امام زمان تحت شعاع قرار ندهد و دیگر اینکه با سرگرم شدن به اینمسائل از تکالیفی که وظیفه ما است غافل نشویم. فصل هشتم: وظایف ما شیعیان در عصر غیبت از مهمترین بحثهایی که مطرح شده بحث وظایف است که ما علاوه بر شناخت این وظایف باید آنها را نیز به مرحله عمل بگذاریم. در این فصل ابتدا به وظایف کلی پرداخته از جمله اصلاح نفوس، عمل به قرآن و .. در دوره غیبت امام ( عج) مردم به اصناف و دسته های مختلف تقسیم می شوند که هر کدام وظایف خاصی دارند. دسته ای از مردم از خواصّند و دسته ای نیز از عوامند و دسته عوام به چند دسته تقسیم می شود یک دسته دائم الحضورند و یک دسته محرم اسرار و دسته ای نیز اهل و عیال هستند. اعمالی که در دوران انتظار می توان انجام داد یکی تقوای الهی، صبر و بردباری و تقویت متنظران واقعی و غیره می باشد که جدای از این وظایف، وظایف دیگری نیز بر عهده ما شیعیان قرار داده شده که با انجام هر یک از آنها گامی در جهت زمینه سازی ظهور آن حضرت فراهم می کنیم. فصل نهم: پاسخ به چند سؤال دربار ه حضرت مهدی ( عج) در این دوران غیبت طولانی که مردم از ملاقات آن حضرت محروم هستند به خاطر ندیدن امام همیشه شک و شبهه و سؤالات مختلفی در امور مختلف چون غیبت ایشان پیش می آید مثلا اینکه چرا امام باید غائب باشد، و یا اینکه چرا امام عمر طولانی دارند. برای آگاهی بیشتر و حل مسائل بر آن شدیم که به تعدادی از سؤالات در این مورد پاسخ دهیم و امیدواریم که حتی تا حد کمی هم که شده این امر مؤثر واقع شود و سوال کنندگان بتوانند جواب خود را دریافت کنند.

بررسی و تحیق پیرامون افکار شهید مطهری در باب علوم قرآنی می باشد. ورش نمونه گیری با استفاده از تمامی آثار مطهری و گزینش بعضی از سخنان استاد مطهری. روش پژوهش : تحقیق در آثار برجای مانده از آثار استاد شهید مرتضی مطهری ( ره ) . طرح پژوهش : تقسیم بندی علوم قرآنی به ۱۸ بخش در طی پژوهش و سپس توضیح کوتاه پیرامون هر بخش و آنگاه پرداختن به نظرات استاد شهید صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که در بسیاری از موارد استاد شیهد با زبانی شیوا و روان، علوم قرآنی را طرح کرده اند که مفید عوام و خواص بوده و به دلیل آنکه ایشان شخصیتی چند بعدی بوده اند نظرایات بکر نیز در میان آثار ایشان در باب علوم قرآنی مشاهده می شود.‬

موضوع تحقیق پایانی دلایل امامت و فلسفه آن می باشد، با توجه به منابع قرآنی و حدیثی به روش کتاب خانه ای بر آن شدم تا استدلال های عقلی و نقلی و فلسفه وجود حجت خدا بر روی زمین را برشمرم. و در سیر تحقیق به نکات ذیل دست یافتم: اولین اختلاف مسلمانان پس از وفات پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم) در مساله امامت بود و همین اختلاف به جدائی تشیع و تسنن انجامید اهل سنت امامت را منصبی الهی نمی دانستند ولی در اندیشه شیعه، امامت منصبی الهی و تداوم بخش رهبری پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در امت اسلامی است. مسایل مربوط به امامت، حتی در زمان حاضر از جهات مختلفی ضرورت دارد: الف) بحث امامت می تواند بخشی از اصول اعتقادی شخص را منقح گرداند. ب) اتخاذ موضع در مساله امامت، تعیین می کند که چه منابعی را در تفسیر کتاب خدا و سنت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) معتبر بدانیم و این امر در اعتقادات و احکام مورد قبول شخص ایفاء نقش می کند. ج) طرح عالمانه مساله امامت می تواند به اتحاد صفوف مسلمانان یاری رساند، چرا که بسیاری از دشمنی های فرقه ای از ناآشنایی دیگر مذاهب با چهره حقیقی شیعه برخاسته است. امامت در دیدگاه شیعه، منصب الهی، جانشینی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در راهبری دینی و دنیوی امت اسلامی است و امام انسانی معصوم و برخوردار از علوم خدادادی است که از سوی خدا و پیامبرش(صلی الله علیه و آله و سلم) به این مقام برگزیده و به مردم معرفی می شود تا پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) عهده دار تداوم وظایف او(به جز مسئولیت دریافت و ابلاغ وحی) گردد. اکثر عالمان اهل سنت، امامت را از فروع دین و در زمره مسایل فقهی و احکام عملی به شمار می آورند، ولی در نظر شیعه، امامت از اصول اعتقادات اسلامی است. در نظر متکلمان شیعه ضرورت امامت با استدلال های عقلی همچون قاعده لطف و آیات قرآن همچون آیه: تبلیغ، ولایت، اولواالامر، تطهیر و صادقین و سنت نبوی همچون حدیث منزلت، سفینه، یوم الدار، ثقلین و روایات جابر در معنای اولواالامر قابل اثبات است. واژگان کلیدی عبارتند از: امام، ولی، عصمت، علم، عالم امر و عالم خلق.

پایان نامه حاضر به بررسی فطرت در فلسفه و آیات و روایات پرداخته و شامل شش فصل با این عناوین است: فصل اول، آشنایی اجمالی با بحث فطرت: تعریف فطرت، فرق فطرت با غریزه و طبیعت، اقسام فطرت؛ فصل دوم، بینش ها و گرایش های فطری؛ فصل سوم، جلوه های گوناگون فطرت خداشناسی و خداگرایی؛ فصل چهارم، فطرت در قرآن و احادیث؛ فصل پنجم، فطرت خداشناسی و خداگرایی از منظر برهان؛ فصل ششم، ادراکات فطری انسان از دیدگاه فلاسفه غرب.

کانت در جواب به هیوم سعی کرده است رابطه ترکیبی علت و معلول را در مفهوم ابژه نشان دهد واز این طریق اعتبار عینی رابطه علی را به اثبات برساند. کانت پس از آن که می پذیرد نمی تواندکلیت و ضرورت رابطه علی را در ابژه تجربی (عین خارجی) به اثبات برساند، به مفهوم ابژه استعلائی منتقل می شود. ابژه استعلائی مفهومی است پیشین که کلیت و ضرورت آن بر احکام فاهمه استوار است. نگارنده این تحقیق را بر اساس تفکیک بین دو معنای ابژه به پیش برده است:ابژه تجربی که متکفل ماده شناخت و واقعیت عینی است و ابژه استعلائی که متکفل صورت شناخت و اعتبار عینی است. تفکیک دقیق بین این دو معنای ابژه و به تبع آن تعیین سهم ماده شناخت و صورت آن اکثر شارحان کانت را دچار سردرگمی کرده است. خود کانت در این جهت بسیار مقصر است، زیرا هر جا اصطلاح عینی را به کار برده معلوم نکرده است که آیا مراد او ازعینیت واقعیت عینی است یا اعتبار عینی. نگارنده سعی کرده است تا آن جا که به علیت و توالی عینی مربوط می شود این ابهام را بزداید. اگرچه کانت در تحلیل مفاهیم، استنتاج استعلائی وشاکله سازی تلاش زیادی کرده است، اما به نظر نگارنده بیان کانت هنوز نمی تواند رابطه مفاهیم پیشین از جمله علیت را با واقعیات عینی (پدیدارها به بیان کانت) به خوبی توجیه کند. نظریه معقولات ثانیه فلسفی در فلسفه اسلامی بهترین رهیافت برای حل این مسأله است؛ بیان کانت را بااین رهیافت می توان تکمیل نمود. کانت هم در شاکله سازی و هم در تحلیل اصول برای مفهوم زمان نقش حیاتی قائل است. او تحت تأثیر این رهیافت مفهوم زمان را در تعریف علیت (توالی زمانمند) اخذ کرده و در مقام اثبات علیت از آن بهره برده است. ربط علیت به مفهوم زمان از اساس خطا است. نگارنده نشان داده است که چگونه اشتباهات کانت از این رهیافت ناشی شده است.کانت تحت تأثیر این رهیافت اولا بی جهت بحث علیت را به علل ناقصه محدود و ثانیا عقل محض را در تعارض سوم و چهارم جدل به تعارض دچار کرده است.

حقیقت جویی و کمال خواهی از ویژگی های انسان است. یکی از پرسشهای انسان جستجوگر این است: هدف از خلقت هستی چیست؟ مطالعه و تحقیق در این زمینه انسان را با حقایق هستی آشنا کرده و پی به عظمت خدا برده و به سوی اهداف آفرینش که تکامل انسان است گام بر می دارد. و نیز موانع وصول به قرب الهی و تکامل را می شناسد. از جائی که قرآن یک مجموعه کامل از معارف در همه زمینه ها سخن گفته لذا سعی کردم بیشتر از آیات قرآن و تفاسیر استفاده نمایم و نیز از کتب روایی چون اصول کافی، نهج البلاغه، نهج الفصاحه و ... بهره ببرم. در این مجموعه موضوع مورد بحث از جهات مختلف علمی، فلسفی، اعتقادی، عبادی و اخلاقی بررسی شده است. در دیدگاه اسلام ارزش تحقیق و تشخیص شناخت از هر عبادتی بالاتر است و مسلمان واقعی کسی است که هر عمل بلکه هر حرکتی را بر اساس آگاهی و شناخت انجام دهد. لذا باب اول را به شناخت اختصاص دادم که در این باب به اهمیت شناخت و فضیلت و ثمره علم و دانش و نیز ابزار و آثار و موانع شناخت پرداختم. باب دوم را به خداوند و شناخت او اختصاص دادم زیرا در حدیثی خداوند هدف خلقت را شناخت و معرفت خودش بیان فرموده است. پس از بیان شناخت حضوری و شناخت حصولی و یا به عبارتی از راه درون و برون به فطرت خداشناسی در احادیث اسلامی پرداختم و اینکه ساده ترین راه خداشناسی، تأمل در آیات خدا و جهان و به تعبیر قرآن تفکر در آیات الهی است و تأثیری که بر هدف افرینش داد. همچنین شناخت صفات خدا که چه نقشی در هدف آفرینش دارد ، بیان گردیده است. در باب سوم، نیم قطره ای از اقیانوس بیکران دانستنیها درباره آفرینش را بیان کردم زیرا، هر قدر به بزرگی دستگاه آفرینش شناخت پیدا کنیم بیشتر به عظمت خدا پی می بریم. و نیز به مسئله هدایت و رهبری موجودات و احاطه علمی خدا بر موجودات و چگونگی پیدایش جهان که قرآن هم آغاز خلقت، اصول طبیعت را پدید ای گازی معرفی می کند و هم پایان آن را. و آخرین فرضیات امروز درباره پیدایش جهان این است که در آغاز تمام عالم به صورت توده بسیار عظیمی از گاز فشرده بود. در پایان این قسمت به ارزش مطالعه در آثار آفرینش پرداختم. در باب چهارم هدفمندی آفرینش را مورد بحث قرار دادم ابتدا مفهوم هدف و واژه های مترادف آن را و سپس به لزوم پیش بینی هدف پرداختم. پس از آن با طرح سؤالهایی، هدفمندی جهان را از دیدگاه قرآن همراه با آیات نورانی آن بیان کردم، که عبارتند از: 1- هدف از آفرینش عالم چیست؟ ( معرفت است.) 2- آیا آفرینش آسمان و زمین بازیچه است؟ ( خیر) 3- هدایت به سوی کمال چگونه است؟ ( اعطای کمال وجودی به هر شیء) 4- آیا خلقت عبث و بیهوده است؟ ( خیر) 5- هدایت موجودات چگونه است؟ ( آنچه که برایشان مقدر شده است.) 6- آیا خلقت حق است؟ ( آری) 7- آیا آفرینش انسانیت هدف الهی است؟ ( آری) 8- آیا هدف آفرینش رحمت الهی است؟ ( آری) و چون گل سرسبد موجودات جهان هستی انسان است لذا، هدف از آفرینش انسان را مورد بحث قرار داده و اینکه انسان مقام خلیفه اللهی دارد. سپس فلسفه آفرینش را از دیدگاه فلسفی و عقلانی مورد توجه قرار داده که از حقانیت نظام آفرینش و هماهنگی آن انسان پی به وجود هدف مهم می برد. دیدگاه مادیون و الهیون را بررسی کرده سپس به فلسفه آفرینش از دیدگاه معصومین و قرآن پرداختم. در خاتمه هدفمندی انسان از منظر ژرف اندیش ریحانه پیامبر ( ص) را مورد توجه قرار داده که آن حضرت هدف از آفرینش انسان را عبادت و بندگی خدا و در پرتو آن تکامل و رشد و توسعه معنوی و او گرفتن انسان به پر فرازترین مرحله کمال و جمال می نگرد. اما قرآن هدف از آفرینش انسان را در سوره ذاریات آیه 56 معرفی کرده است و می فرماید و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون و اگر قرآن در جایی دیگر مسأله آزمایش را به عنوان یک هدف و در جای دیگر علم و آگاهی را و یا رحمت الهی را هدف اصلی آفرینش معرفی کرده است با تأمل در آیات بعضی هدف مقدماتی، بعضی متوسط و بعضی هدف نهائی اند و بعضی نتیجه آن. سپس نظر معتزله را بررسی کرده که طرفدار هدفدار بودن صنع الهی شدند، اما اشاعره منکر غایت عرض داشتن خداوند در فعل خویش شدند. در پایان آفرینش و تکامل را مورد بحث قرار داده و انسان موجودی است که بالاترین استعداد تکامل را دارد. باب پنجم را اختصاص به عبادت که راز خلقت می باشد داده، مفهوم عبادت را بیان نموده و به جایگاه عبادت پرداخته سپس عبادت را در احادیث و روایات بررسی کرده ام و نیز نقش عبادت را در رسیدن به کمال بیان نموده ام. در آخرین باب از این مجموعه به بررسی آفرینش و رستاخیز پرداخته و اثرات تربیتی ایمان به رستاخیز و عدم ایمان به رستاخیز را مورد توجه قرار داده و نیز حسابرسی دقیق قیامت را بیان کرده و در خاتمه دیدگاه ریحانه پیامبر ( ص) نسبت به سرای دیگر را مورد مطالعه قرار داده ام. اما چون در حدیث قدسی حضرت فاطمه زهرا ( س) رمز هستی معرفی گردیده لذا در مباحث خود سعی کردم دیدگاه ریحانه پیامبر را مورد مطالعه و بررسی قرار دهم و در پایان، به حسن ختام که از دو حدیث بهره گیری شده پرداخته ام و عنوان این تحقیق پایانی برگرفته از حدیث قدسی می باشد. واژگان کلیدی: هدف، خلق، شناخت، معرف، عبث، تکامل، فلسفه خلقت، عبادت، حکمت، معاد، ایمان، غفلت.

انسان همواره در درون خود پرسش گر این سؤال است که من کیستم؟ و از کجا آمده ام؟ بی تردید یکی از دغدغه های انسان در طول تاریخ اندیشه او حقیقت، مراتب وجودی وی، چگونگی خلقت او می باشد و از سویی انسان امروز گرچه در علوم مختلف گام های بلندی برداشته است ولی متأسفانه در توجه به حقیقت خود نه تنها موفق نبوده بلکه بسیاری از دارایی های خود را از دست داده و از سوی دیگر جهان مدرن با مشکلاتی که پیش روی گذاشته بستر مناسبی برای غفلت انسان از خویشتن حقیقی خویش را فراهم ساخته است. پژوهش حاضر، تلاش مجدد برای پاسخ گویی به سؤال مذبور است که با وجود قدمتی به تاریخ انسان اندیشمند حضوری تازه و تولدی نو با پیدایش نسل های جدید بشر می یابد. هدف اساسی در انجام این تحقیق، ارائه جواب های مناسب برای سؤال ها از منبع فیاض عقل و نقل بود. ما در بررسی های عقلی به نظر فلاسفه، متکلمان و عرفا مراجعه کرده و در بررسی های نقلی به کتاب وحی و روایات معصومین ( ع) استناد شده است. این تحقیق دارای : کلیات: که شامل: مقدمه و ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق و تعریف واژه های کلیدی و پیشینه تحقیق است. فصل اول: خردورزی، عوامل و موانع، انگیزه های سؤال از فلسفه خلقت و این که در چه مواقعی برای انسان سؤال از فلسفه خلقت مطرح می شود، بیان می کند. فصل دوم: حقیقت انسان و آفرینش، وجود و استقلال روح و تفاوت های جسم و روح و دلایلی بر وجود روح و روح مجرد و روح افلاطونی در فلسفه ملاصدرا بررسی و بیان شده است. فصل سوم: هدف مندی در افعال خداوند را بررس کرده و غایت داری در هستی و هدف داری از دیدگاه قرآن و حکما بیان شده است. و در فصل چهارم: فلسفه آفرینش را بررسی کرده و فلسفه پوچی و علل گرایش به آن و راز آفرینش از دیدگاه عرفان فلسفه و کلام و فلسفه و هدف و جهان از دیدگاه قرآن بیان شده است.

اندیشه مهدویت و انتظار از جمله بنیانهای فکری اسلام و مورد اتفاق همه ادیان الهی است عطش عدالت در نهاد بشر و سرخوردگی های او از وضعیت عمومی جهان و توجه به وعده های ادیان درباره آینده تاریخ ، جلوه ای از جایگاه و اهمیت این اعتقاد است . مکتب شیعه در این عرصه ، سخنی روشن تر دارد؛ چرا که موعود خود را زنده و ناظر می داند و در انتظار ظهور حیات بخش اوست . از دیدگاه تاریخ ؛ فلسفه امید و انتظار در مذهب شیعه ، رمز بقای این مذهب در طول تاریخ اسلام ، اتصال شیعه به امام و در واقع نوعی تکامل و راهگشایی است . و از دیدگاه عقیدتی ، انتظار دارای ابعاد توحید ، نبوت ، قرآن ، امامت ، عدل و معاد است زیرا فرج امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه و شریف ) فقط به قدرت الهی تحقق پیدا می کند و رسالت امام مهدی ( علیه السلام) استمرار راه پیامبران و ائمه معصومین ( علیهم السلام ) در برپایی حکومت عدل الهی و مبارزه با طاغوتها است و انتظار ظهور در واقع نوعی مبارزه با مستکبران است و این ممکن نیست جز با تمسک به احکام اسلام و معارف قرآن و اجرای دستورات شرع مقدس است وبا ظهور امام ، ظالمان و ستمگران به سزای اعمال خود می رسند و از دیدگاه فلسفه عملی ، منتظران باید دیندار ، پارسا ، مقید به مکتب و خط مکتب ، آمر به معروف و ناهی از منکر و آمادگی نظامی داشته باشند و از دیدگاه فلسفه اجتماعی ، انتظار نه تنها عاملی برای رکود و واپس ماندگی نیست ، بلکه عامل اساسی در جهت تلاش و سازندگی آینده بشریت صبر و تحمل و پایداری در برابر رهبریهای فاسد و مبارزه با فساد است و از دیدگاه فلسفه تربیتی و روان شناختی با توجه به روایات اهل البیت ( علیهم السلام ) و نیز منابع غربی ، به بررسی آثار تربیتی ،اخلاقی و روان شناسی انتظار پرداخته می شود . انتظار علاوه بر رویکرد عاطفی دارای رویکردهای معرفتی ، اجتماعی ، اخلاقی و فردی است . گسترش امیدهای واقعی در بشر که انسان بر تداوم زندگی و تحمل دشواریهای آن بدان نیاز دارد ، پویایی معطوف به هدف ، استقرار وحدت و همبستگی که باعث نوعی پیوند و دلبستگی و وحدت میان معتقدان به آن هدف می شود . مراقب دایمی و احساس حضور و ناظر اعمال بودن امام ، سلامت اخلاقی جامعه را که زمینه ساز جامعه سالم می باشد از آثار بسیار مهم روان شناختی انتظار است . با توجه به اهمیت انتظار باید منتظرین به وظایف فردی و اجتماعی خود عمل کنند و وظایف فردی مانند معرفت امام و شناخت حقوق امام ، محبت ، اطاعت ، تسلیم بودن و عجله نکردن و انتظار است و وظایف اجتماعی که در دو مقوله وظایف فردی و وظایف نهادهای حکومتی است . و در آخر انتظار در آزمایش انسانهاست و باعث رشد و پویایی شیعیان ، اصلاح خود دیگران و مسئولیت شدیدتر در میان انسانها می شود . پس وظایف منتظران فقط دعا و نیایش نیست بلکه هر یک باید به وظایف فردی و اجتماعی خود آگاه بوده و به آنها عمل کنند . این پایان نامه از سه بخش تشکیل شده است بخش اول : نگاهی به زندگی امام ، بخش دوم : نگرشی بر فلسفه انتظار ، بخش سوم : وظایف مردم در زمان غیبت .

خواهی آمد روزی از راه دور چون مهی از پشت پرچین های نور قامت تو پرشکوه و با وقار در نیامت می درخشد ذوالفقار خواهی آمد مهر من از پشت ابر لیک هجران برده از من تاب و صبر خواهی آمد ای نگار نازنین ای ز زهرا یادگار آفرین این پایان نامه شامل 9 فصل است که به ترتیب چکیده ای از مطالب هر فصل آن را ذکر می کنیم. فصل اول: بشارت و اثبات وجود مهدی ( عج) می باشد که شامل بشارتها و نویدهایی از قرآن و احدیث درباره وجودمبارک آن حضرت است که در حدود 5 آیه از آیات قرآن کریم استفاده شده و به تفسیر اجمالی هر کدام از آیات با استفاده از تفاسیر نمونه و المیزان پرداخته است و همچنین از چند حدیث قدسی درباره وجود مبارک آن حضرت استفاده شده است در این فصل سعی بر این بوده که با ستفاده از این مطالب سؤالات و شبهاتی را که ممکن است در رد یا انکار آن حضرت وجود دارد به اندازه ای ناچیز رفع کنیم. با وجود تمام تلاشها و کوششهای حکومت عباسی نسبت به جلوگیری از تولد فرزندی که منجمان پیش بینی کرده بودند که خواهد آمد و بساط حکومت عباسی را بر خواهد چید، این مولود عزیز یعنی فرزند امام حسن عسکری به اذن و خواست خداوند در نیمه شعبان سال 255 ه در شهر سامراء به دنیا آمد و در این راستا حوادث و وقایع بسیاری پیش آمد. خبرهایی از برگزاری مراسم مختلف به میمنت و مبارکی تولد آن حضرت، ماجرایهایی که در روز سوم و هفتم بعد از میلاد آن حضرت رخ داد و خصوصیات و شمایل و سیرت و ویژگیهای مختلف که از سایر امامان به حضرت مهدی رسیده است همه و همه در فصل دوم شرح داده شده است. فصل سوم غیبت: پس از سپری شدن دوران طفولیت که در این دوران امام حسن عسکری فرزند خود را برای تثبیت و جانشینی بعد از خود گاه گاهی به یاران و دوستان خویش معرفی می کردند – حال زمان آن بوده که امام دوازدهم به خاطر اینکه می باید حفظ شود و ارد دوره ای به نام دوره غیبت شد. غیبت امام زمان به 2 دسته تقسیم می شود. یک غیبت صغری که 69 سال طول کشید و لین غیبت از زمان شهادت امام حسن عسکری تا سال 329 ه هنگام فوت آخرین نائب از نواب اربعه طول کشید. در این دوره شیعیان کمتر با امام ارتباط داشتند و مسائل و مشکلات خود را از طریق همین نواب اربعه که به نواب خاص نیز معروف بودند حل و فصل می کردند. و اما غیبت دوم که غیبت کبری نامیده می شود از روزهای آغازین سال 329 ه شروع شده و تاکنون و تا هر زمان که خداوند بخواهد و اراده کند و تا زمانی که مقدمات رهبری و ظهور ایشان فراهم شود ادامه خواهد داشت. و اما نیابت در این د وره بر عهده افرادی است که دارای شرایط و ضوابط خاص باشند، شرایط و ضوابطی که از طرف خود آن عزیز تعیین شده است و بدون شک این نیابت نیز از طرف خود حضرت تفویض می شود. از آنجایی که هر چیزی یک علت و دلیلی دارد غیبت امام زمان نیز بی حکمت و بی علت نیست و ما در این فصل به برخی از علل آن اشاره کرده ایم. فصل چهارم: اثبات طول عمر و علل آن یکی از مهمترین پرسشهایی که ممکن است به ذهن هر کسی خطور کند، شاید این باشد که از آنجایی که غیبت امام زمان ( عج) این همه طول کشیده است و ایشان زنده هستند وزندگی می کنند، چطوراین همه عمر برای یک نفر امکان دارد و امام زمان بیش ازیازده قرن عمر کرده است و آیا اصلا چنین چیزی امکان دارد یا نه؟ در پاسخ به این سؤال می توان گفت که طبق دلایل علمی و تاریخی و آزمایشات انجام شده چنین امری علاوه بر این اکه امکان دارد و هیچ وقت بعنوان یک امر غیرطبیعی مطرح نیست، بلکه به صورت نمونه هایی بسیار روشن به اثبات رسیده است. و ما در این فصل با آوردن دلایل علمی و عقلی و منطقی و شواهد و نمونه هایی از این عمرهای طولانی این امر را توضیح داده ایم. فصل پنجم: انتظار انتظار یعنی چشم به راه بودن، چشم انتظار چیزی یا کسی بودن، یعنی اینکه فرد منتظر همیشه و در همه حال به تعالیم الهی عمل کند از دستورات دین خدا اطاعت نماید و در این راه در مقابل مشکلات و سختی ها صبر کند تا با این کار به مطلوب خود دست یابد و بی شک در این را ه پرفراز و نشیب احتیاج به یک راهبر دارد تا او را یاری کند. در ان فصل انتظار از چند دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته، انتظار فرج در قرآن، انتظار فرج از نظر روایات اسلامی که این دو نوع انتظار از زیرمجموعه های انتظار از نظر اسلام است و اما اقسام مختلف انتظار و آثار و ابعاد انتظار نیزمطالی هستند که در این فصل درباره آنهامطالبی بازگو شده است. فتوریسم یعنی اعتقاد به دوره آخرالزمان و انتظار ظهور منجی، عقیده ای که در کیشها و آئین آسمانی نظیر یهودیت، زردتشتی و مسیحیت و هندی وغیره آمده که در هر یک از اینها نجات دهنده و موعود به معانی ومصادیق گوناگون آمده است و همه این ادیان اعتقاد بهیک منجی دارند که سرانجام خواهد آمد و جهان را نجات خواهد داد. موعودی که آئین بودائی به آن اعتقاد دارند بودای پنجم است و این بشارتها و اشارتها و انتظارها و موعودها و تعبیرها همیشه متناسب با فرهنگ خود آن ادیان و اقوام آنها است مثلا سوشیانت پیروزگر و آواتا را نیز به ترتیب موعود آیین زردتشتی و هندو می باشد. اینها مطالبی است که آنها را درفصل ششم مورد بررسی قرار داده ایم. فصل هفتم: علائم ظهور در رابطه علائم ظهور آیات و روایاتی وجود دارد که انسان با تمسک جستن به این آیات می تواند به مطالب زیادی در این باره دست یابد. به طور کلی علائم و نشانه های ظهور به 3 دسته تقسیم شده: 1-علائم حتمی 2- علائم غیر حتمی که از علائم حتمی می توان به قیام سفیانی و خروج دجّال و غیره اشاره کرد و از علائم غیرحتمی می توان به ساختن شهر تهران – پیدا شدن زنان پوشیده برهنه اشاره کرد – و اما علائمی نیز علائم مخصوصه اند که مخصوص خود آن حضرت است مثل بیرون آ»دن شمشیر از غلا و ندا دادن آن. قابل ذکر است که نشانه هایی که در احادیث ما برای ظهور امام عصر آمده هیچکدام قطعی الوقوع نیستند یعنی ممکن است ظهور آن حضرت بدون واقع شدن هیچکداماز این علائم واقع شود و در واقع هر گاه تقدیر الهی باشد و خداوند حکم کند این رویداد مهم رخ داد. ما در مطالع این علائم باید به 2 نکته مهم توجه کنیم. یکی اینکه با پرداختن به غیبت، علائم ظهور و وظایف ما را در دوران غیبت به امام زمان تحت شعاع قرار ندهد و دیگر اینکه با سرگرم شدن به اینمسائل از تکالیفی که وظیفه ما است غافل نشویم. فصل هشتم: وظایف ما شیعیان در عصر غیبت از مهمترین بحثهایی که مطرح شده بحث وظایف است که ما علاوه بر شناخت این وظایف باید آنها را نیز به مرحله عمل بگذاریم. در این فصل ابتدا به وظایف کلی پرداخته از جمله اصلاح نفوس، عمل به قرآن و .. در دوره غیبت امام ( عج) مردم به اصناف و دسته های مختلف تقسیم می شوند که هر کدام وظایف خاصی دارند. دسته ای از مردم از خواصّند و دسته ای نیز از عوامند و دسته عوام به چند دسته تقسیم می شود یک دسته دائم الحضورند و یک دسته محرم اسرار و دسته ای نیز اهل و عیال هستند. اعمالی که در دوران انتظار می توان انجام داد یکی تقوای الهی، صبر و بردباری و تقویت متنظران واقعی و غیره می باشد که جدای از این وظایف، وظایف دیگری نیز بر عهده ما شیعیان قرار داده شده که با انجام هر یک از آنها گامی در جهت زمینه سازی ظهور آن حضرت فراهم می کنیم. فصل نهم: پاسخ به چند سؤال دربار ه حضرت مهدی ( عج) در این دوران غیبت طولانی که مردم از ملاقات آن حضرت محروم هستند به خاطر ندیدن امام همیشه شک و شبهه و سؤالات مختلفی در امور مختلف چون غیبت ایشان پیش می آید مثلا اینکه چرا امام باید غائب باشد، و یا اینکه چرا امام عمر طولانی دارند. برای آگاهی بیشتر و حل مسائل بر آن شدیم که به تعدادی از سؤالات در این مورد پاسخ دهیم و امیدواریم که حتی تا حد کمی هم که شده این امر مؤثر واقع شود و سوال کنندگان بتوانند جواب خود را دریافت کنند.